برقراری معاملات نفتی با «یوان» گامی برای کاهش نقش دلار در تجارت ایران و چین
سرویس اقتصادی-
ایجاد سازوکار مستقیم پولی میان ایران و چین و کاهش نقش درهم و دلار در تجارت ایران و چین از ضرورت‌های اقتصاد ایران است و انجام معاملات نفتی دو کشور
بر پایه سبدی از ابزارهای پرداخت مورد نیاز کشور همچون یوان می‌تواند به این هدف کمک کند.
به گزارش کیهان، مدت‌هاست مسئولان اقتصادی، سیاسی و امنیتی و همچنین فعالان اقتصادی بر ضرورت کاهش نقش درهم و دلار در تجارت خارجی ایران، تاکید می‌کنند. مواضع خصمانه امارات در برابر ایران مخصوصاً در بحث تمامیت ارضی کشورمان و پادویی مستمر این کشور کوچک حاشیه خلیج‌فارس برای آمریکا و اسرائیل، خطر نقش نسبتاً پررنگ درهم در تجارت خارجی ایران را بیش از پیش افزایش می‌دهد. در این میان ایجاد روابط دوجانبه ارزی مستقیم با کشورهای مختلف، راهکار رهایی از وابستگی به مسیرهای پرریسک است.
«محسن کریمی»؛ معاون اسبق بین‌الملل بانک مرکزی در نشست تخصصی «فرصت‌های همکاری اقتصادی ایران و چین»، با تأکید بر ضرورت ایجاد سازوکار مستقیم پولی میان دو کشور گفت: در حالی‌که ایران تراز تجاری مطلوبی با چین دارد نبود سازوکار مشخص مالی باعث شده امارات و درهم این کشور در معاملات ایران با چین نقش واسطه‌ای ایفا کنند.
وی تصریح کرد: اگر مناسبات پولی مستقیمی میان ریال و یوان برقرار شود عملاً نقش درهم و اکسپورت امارات در مبادلات کاهش می‌یابد. در حال حاضر بسیاری از تجار تنها به دلیل سهولت در تسویه مالی از مسیر امارات اقدام می‌کنند نه به خاطر خرید واقعی از امارات. این مسئولیت در درجه اول بر عهده بانک‌های مرکزی دو کشور است تا چارچوب همکاری پولی و مالی روشنی طراحی کنند.
ظرفیت‌های ایران در اقتصاد جهان
کشورها توجه دارند که ایران با توجه به استقلال سیاسی و دست بالاتر راهبردی خود در منطقه مهم غرب آسیا، در معادلات سیاسی جهانی، جزو صف اول کشورهای تاثیرگذار جهان است. ایران در صحنه سیاسی جهانی بیش از اندازه تولید ناخالص داخلی خود نقش‌آفرینی می‌کند و اگرچه تنها یک‌صدم اقتصاد و جمعیت جهان را دارد اما ظرفیت منابع طبیعی و موقعیت ژئوپلیتیکی آن، بسیار فراتر از این نسبت است.
اگر بتوانیم از این فرصت‌ها در اقتصاد، درست بهره‌برداری کنیم نقش ایران در اقتصاد جهانی نیز متناسب با ظرفیت سیاسی و راهبردی‌اش ارتقا خواهد یافت. یکی از ظرفیت‌های مهم نقش‌آفرینی ایران، کریدورهاست. جبارعلی ذاکری؛ مدیرعامل راه‌آهن در پاسخ به خبرگزاری فارس درباره عبور بارهای چینی از مسیر ایران به سمت اروپا عنوان کرد: «یک مورد بار از شیان چین به صورت آزمایشی، از سرخس وارد کشور شد و از مرز رازی ما خارج شد. سپس از طریق ترکیه، به لهستان رسید. کل زمان ترانزیت 23 روز طول کشید که در نوع خودش بی‌نظیر بود. در صورتی که همین مسیر با کشتی حدود 90 روز طول می‌کشید.
ضرورت تعامل راهبردی با چین
البته روابط ایران و چین به سطحی که باید نرسیده و از کشورهای دوست آمریکا نیز کمتر است. سید احسان خاندوزی؛ وزیر اسبق امور اقتصادی و دارایی در نشست تخصصی «فرصت‌های همکاری اقتصادی ایران و چین» با اشاره به تحولات جدید در موازنه قدرت جهانی اظهار داشت: نوع مواجهه اقتصادی و سیاسی کشورها در دهه اخیر به‌شدت به مقوله امنیت ملی آن‌ها گره خورده است.
وی افزود: در فاصله سال‌های 2002 تا 2022، سهم چین از تولید ناخالص داخلی جهان بر اساس برابری قدرت خرید از حدود هشت درصد به
18 و هشت دهم درصد افزایش یافته، در حالی که سهم اقتصاد آمریکا از 20 درصد به 16 درصد و اتحادیه اروپا از 20 به 15 درصد کاهش یافته است. ضمن اینکه روندهای موجود نیز نشان می‌دهد این تغییر موازنه اقتصادی در سال‌های آینده ادامه خواهد یافت.
وزیر اسبق امور اقتصادی و دارایی با اشاره به جایگاه چین به‌عنوان بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران تصریح کرد: در حوزه صادرات نفتی و غیرنفتی و همچنین واردات، چین مهم‌ترین شریک تجاری کشور ماست اما با وجود این، هنوز از سطح مناسبات اقتصادی دو کشور رضایت کافی وجود ندارد.
موانع همکاری ایران و چین
خاندوزی در توضیح موانع پیش‌روی روابط اقتصادی ایران و چین گفت: به‌نظر می‌رسد دو مانع جدی بر سر راه رسیدن به سطح مطلوب همکاری‌ها وجود دارد؛ یکی در سطح سیاست‌گذاری کلان و دیگری در لایه‌های اجرائی دستگاه‌ها.
وی افزود: هرچند در سال‌های اخیر دستاوردهای مهمی مانند واردات واکسن کرونا، افزایش دوبرابری صادرات نفت و گسترش فاینانس بین دو کشور حاصل شد اما همچنان با مقاومت و حتی کارشکنی در لایه‌های میانی برخی دستگاه‌های اجرائی مواجه بودیم. تعامل با چین باید بخشی از یک رویکرد بلندمدت و راهبردی در سیاست خارجی اقتصادی ایران باشد. ما هنوز وارد یک رابطه شراکتی واقعی با چین نشده‌ایم و تنها سطحی از مبادلات اقتصادی را تجربه می‌کنیم.
وزیر اسبق اقتصاد افزود: برقراری یک رابطه راهبردی به معنای پیوند سیستمی میان دو کشور در حوزه‌های دفاعی، امنیتی و اقتصادی است؛ امری که هنوز در روابط ایران و چین به‌صورت کامل محقق نشده است.
خاندوزی با اشاره به اهمیت ژئوپلیتیکی ایران در طرح کمربند راه چین گفت: ایران می‌تواند بخشی از ظرفیت ژئوپلیتیک خود را در جنگ کریدورها به خدمت این طرح درآورد و آورده‌ای راهبردی برای خود ایجاد کند.
آمادگی چین برای خرید نفت ایران با یوان
ایجاد سازوکار مستقیم پولی میان ایران و چین و کاهش نقش درهم و دلار در تجارت ایران و چین از ضرورت‌های اقتصاد ایران است و انجام معاملات نفتی دو کشور بر پایه سبدی از ابزارهای پرداخت مورد نیاز کشور که تحریم پذیر نباشد؛ همچون یوان، می‌تواند صورت بگیرد.
این سیاست با توجه به اعلام آمادگی چین برای خرید نفت ایران به یوان، به سرعت می‌تواند اجرائی شود. رسانه آمریکایی بلومبرگ روز گذشته از قول منابع چینی خبر داد: «چین قصد دارد نفت ایران را به جای دلار آمریکا با یوان خریداری کند.»
البته جایگزینی تدریجی یوان چین با دلار آمریکا در معاملات نفتی دیگر کشورها سابقه دارد؛ به عنوان مثال در پی بهبود روابط میان دهلی‌نو و پکن، عرضه‌کنندگان نفت روسیه از پالایشگاه‌های دولتی هند خواسته‌اند پرداخت‌های خود را با یوان چین انجام دهند.
به گزارش رویترز، افراد مطلع از روند خرید نفت روسیه توسط شرکت‌های هندی گفته‌اند که شرکت نفت هند (Indian Oil Corporation)، بزرگ‌ترین پالایشگاه دولتی این کشور، اخیراً بهای دو تا سه محموله نفت روسیه را با یوان پرداخت کرده است. منابع آگاه می‌گویند از آنجا که برخی بازرگانان ارزهای دیگر را نمی‌پذیرند، تسویه با یوان می‌تواند مسیر دسترسی پالایشگاه‌های دولتی هند به نفت روسیه را گسترش دهد.
در مسیر افزایش سهم یوآن از مبادلات خارجی چین و سایر کشورها، اواسط مهرماه و برای اولین بار، استفاده از یوآن در معاملات فرامرزی چین و پرداخت‌ها و دریافت‌های بین‌المللی از دلار آمریکا پیشی گرفت.
سطح روابط دوستان آمریکا با چین!
مخالفان داخلی روابط ایران و چین در حالی شبانه‌روز به تخریب روابط دو کشور می‌پردازند که سطح روابط دوستان آمریکا با چین بیش از روابط تهران و پکن است. «تَن کای»؛ رئیس انجمن چینی‌های مقیم ایران با مقایسه روابط اقتصادی چین با کشورهای منطقه گفت: در هشت ماهه نخست سال 2025، روابط تجاری دو جانبه چین و ترکیه به 34 میلیارد دلار رسید و چین در بازار ترکیه جایگاه اول واردات و دومین شریک اقتصادی را دارد. در ایران نیز با صادرات حدود 11 میلیارد دلار و واردات 13 میلیارد دلار، چین بزرگ‌ترین شریک اقتصادی این کشور است.
وی افزود: دولت چین قوانین و برنامه‌هایی دارد که از سرمایه‌گذاران خارجی حمایت می‌کند تا سریع‌تر بتوانند کسب‌وکار خود را راه‌اندازی کنند. تجربه مشابه در ایران، اگر اجرائی شود، ایران را به مقصد جذابی برای سرمایه‌گذاران خارجی تبدیل خواهد کرد.