جنبه‌های مثبت و منفی احساسات ملی(سلوک عارفانه)

احساسات ملی تا آنجا که جنبه مثبت داشته باشد، و نتیجه‌اش خدمت به هموطنان باشد قابل توجه است ولی آنجا که جنبه منفی به خود می‌گیرد و موجب تبعیض در قضاوت، در دیدن و ندیدن خوبی‌ها و بدی‌ها و در جانبداری‌ها می‌شود ضد اخلاق و ضد انسانیت است. توجه داریم که منطق عالی‌تری از منطق احساسات ملی و ناسیونالیستی وجود دارد که طبق آن منطق، علم و فلسفه و دین فوق مرحله احساسات است... یک مسئله علمی یا یک نظریه فلسفی یا یک حقیقت دینی را هرگز به دلیل اینکه ملی و وطنی است نمی‌توان پذیرفت، همچنان که به بهانه اینکه بیگانه و اجنبی است نمی‌توان نادیده گرفت و رد کرد. راست گفت آنکه گفته است: علم و دین و فلسفه وطن ندارد، جهانی می‌باشد، به همه جهان تعلق دارند، همه جا وطن آنهاست و همه جهانیان هموطن آنها هستند.» (1)
____________
1- اسلام و ملی‌گرایی، شهید مرتضی مطهری(ره)، بینش مطهر، ج 22، ص 20