اتمام حجت با پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا
رئیس‌کل بانک مرکزی در نشست با فعالان فین‌تک (فناوری مالی) اعلام کرد که پلتفرم‌های آنلاین طلا حق سپرده‌پذیری و فروش بدون پشتوانه را ندارند و تأکید کرد معاملات این حوزه باید واقعی، شفاف و تحت نظارت قانونی انجام شود.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی؛ «محمدرضا فرزین» رئیس کل این نهاد، دیروز در جریان نشست هم‌اندیشی با فعالان حوزه فین‌تک درباره فعالیت پلتفرم‌های مبتنی بر طلا بر لزوم شفافیت، نظارت و حفظ اعتماد عمومی تأکید کرد و گفت: ما درخصوص فعالیت این پلتفرم‌ها چند نگرانی اساسی داریم. نخست اینکه نباید تبدیل به نهادهای سپرده‌پذیر مبتنی بر طلا شوند.
وی ادامه داد: این پلتفرم‌ها بانک نیستند و اجازه ندارند پول مردم را با وعده سود مبتنی بر طلا جذب کنند. اگر کسب‌وکار هستند باید بر پایه معامله واقعی فعالیت کنند، نه بر مبنای سپرده‌گیری. وقتی کسی می‌گوید «من سود طلا فروختم»، باید مشخص باشد آن طلا واقعاً معامله شده است. در غیر این صورت، مصداق سپرده‌پذیری است و در مقررات بانکی ما پذیرفته نیست.
فرزین با تأکید بر ضرورت مالکیت واقعی کالا در معاملات افزود: هر پلتفرمی که اقدام به فروش طلا می‌کند باید آن کالا را در اختیار داشته باشد. نمی‌شود ابتدا طلا را فروخت و بعد برای خرید آن اقدام کرد. این کار هم از نظر شرعی و هم از نظر قانونی مردود است. ما در بانک مرکزی مقرراتی را در این زمینه تدوین کرده‌ایم و در حال حاضر در دولت درباره آن بحث و بررسی انجام می‌شود.
رئیس‌کل بانک مرکزی درباره شفافیت جریان وجوه نیز اظهار داشت: یکی دیگر از موضوعات مهم، تعیین‌تکلیف پول‌هایی است که از مردم گرفته می‌شود. باید مشخص باشد این وجوه در کدام بانک نگهداری می‌شود. چون احتمال ورشکستگی یا تخلف وجود دارد و در نهایت ما باید پاسخگوی مردم باشیم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به نحوه تسویه معاملات طلا اظهار داشت: عملیات تسویه در این پلتفرم‌ها باید به‌صورت T+1 انجام شود. امکان ندارد یک گرم طلا در طول یک روز ده‌ها بار بین افراد مختلف خرید و فروش شود. چنین الگویی نه منطقی است و نه از دید نظارتی پذیرفته می‌شود. ما نسبت به این موضوع حساسیت داریم، چون شفافیت بازار را از بین می‌برد.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین بر شفاف بودن منشأ و نوع طلا تأکید کرد و گفت: طلایی که در این پلتفرم‌ها مبنای معامله قرار می‌گیرد باید عیار مشخص داشته باشد و در خزانه‌ای رسمی و قابل‌نظارت نگهداری شود. استفاده از طلای آب‌شده مجاز نیست، زیرا واردات آن ممنوع است. هدف ما از این محدودیت‌ها شفاف‌سازی دارایی مردم و حفظ اعتماد عمومی است.
فرزین خاطرنشان کرد: اعتماد مردم سرمایه اصلی نظام مالی کشور است. اگر چند پلتفرم در این حوزه خطا کنند و پول مردم را بخورند و ندهند چند تا رمزارزی دچار مشکل شوند، اعتماد عمومی نسبت به کل این بخش از بین می‌رود. تمام سخت‌گیری‌های ما برای حفظ این اعتماد است و انتظار داریم فعالان فین‌تک در این زمینه همکاری کامل داشته باشند. وی در مورد فعالیت پلتفرم‌ها به‌صورت هفت روز هفته و ۲۴ ساعته گفت: بالاخره بازار شروع و پایان دارد. این‌طور نیست که یک بازار هفت در بیست‌وچهار باشد. ساعت دو شب، طرف برود مثلاً طلا بخرد یا طلا بفروشد با کجا تصفیه می‌کند؟ دارو نیست که هفت در ۲۴ می‌کنید. یک زمانی باید بازار شروع شود، یک زمانی هم تمام شود مثل بورس، مثل بقیه بازارها.
در پیِ تثبیت انتظارات تورمی
به گزارش خبرگزاری تسنیم، بازار پررمز و راز خریدوفروش طلا در پلتفرم‌های اینترنتی این روزها جای خود را در مرکز سیاست‌گذاری پولی ایران باز کرده است.
بازاری که در کمتر از دو سال، بیش از دو و نیم تن طلا را میان بیش از سه میلیون کاربر فعال جابه‌جا کرده و حالا بنا به برآورد منابع رسمی، از 500 پلتفرم فعال ثبت‌نشده یا نیمه‌رسمی تشکیل می‌شود. بازاری که بانکی نیست، صرافی هم نیست، اما میلیون‌ها تراکنش پولی و کالایی را در شبانه‌روز مدیریت می‌کند.
تغییر موضع بانک مرکزی از برخورد قضائی سال گذشته تا سیاست «تعامل مشروط» امروز، به معنای ورود رسمی دولت به قلمرویی است که پیش از این در حاشیه قانون قرار داشت.
مفهوم تنظیم‌گری هوشمند که نخستین بار در برنامه‌های سال 1402 بانک مرکزی مطرح شد، اکنون با مصداق عینی در حوزه بازار طلا جلوه کرده است.
فرزین این تحول را «تعادل میان آزادی اقتصادی و ثبات مالی» تعبیر می‌کند؛ تعادلی که در صورت موفقیت، می‌تواند مدل جدیدی از حکمرانی دیجیتال در ایران بسازد. بر اساس برنامه اعلام‌شده، قرار است کمیته مشترک فین‌تک‌ها هر سه ماه، گزارش عملکرد و چالش‌های عملیاتی خود را به معاونت فناوری بانک مرکزی ارائه کند.
اقتصاددانان مستقل این رویکرد را دومین تجربه جدی بانک مرکزی پس از پروژه رمزریال می‌دانند. تفاوت اصلی این‌بار اما در این است که هدف، مدیریت رفتار بازار واقعی است، نه صرفاً خلق ابزار جدید پرداخت.
در واقع، بانک مرکزی با کنترل پلتفرم‌های طلا در پیِ تثبیت انتظارات تورمی نیز هست. به گفته یکی از اعضای کمیته سیاست پولی، وقتی مردم احساس کنند قیمت طلا در نیمه‌شب یا تعطیلات دیگر جهش ندارد، آرامش نسبی در بازار ارز هم برمی‌گردد.
پایان دوران بی‌قانونی
در آن‌سوی ماجرا، برخی فعالان اقتصاد دیجیتال نگرانند این رویکرد به تمرکز بیش از اندازه قدرت نظارتی بینجامد. آن‌ها خواستار تعریف «محیط آزمون تنظیم‌گری» هستند تا نوآوری در فضای شفاف اما منعطف ادامه یابد.
بانک مرکزی ظاهراً با این پیشنهاد موافقت ضمنی کرده و بر پایه اظهارات فرزین، نسخه اولیه آن برای بررسی در وزارت اقتصاد ارسال شده است.
در مجموع بازار پلتفرم‌های طلا، که با تبلیغات چشمگیر آغاز شد و با هشدارهای قضائی ادامه یافت، اکنون در حال ورود به مرحله‌ای از هم‌زیستی قانون و فناوری است.
دوره فعالیت بی‌پایان و بی‌مرز اینترنتی به سر آمده و پلتفرم‌ها باید با منطق همان بازاری کار کنند که طلای فیزیکی‌اش در آن معامله می‌شود: ساعت دارد، مسئول دارد و قیمتش زیر نظر قانون شکل می‌گیرد.
به تعبیر فرزین، دوران بی‌قانونی به پایان رسیده، اما دوران نوآوری تنظیم‌شده تازه آغاز شده است.