رویارویی با خس‌خس تنفسی تا افسردگی روحی
پاییز ازجمله فصل‌هایی‌ست که افراد به بیشترین بیماری‌های فصلی مبتلا می‌شوند. بادهای خنک، کاهش دما و باران بیشتر در فصل پاییز باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود. ممکن است هر فرد دیگری تحت‌تأثیر این تغییرات آب‌وهوایی قرار بگیرد، اما گروه‌های حساس ازجمله سالمندان و نوزادان بیشتر در معرض آسیب قرار دارند.
اغلب افراد از چنین علائمی اطلاع نداشته و در صورت مواجهه، آن را یک سرماخوردگی ساده می‌دانند و نسبت به مصرف خودسرانه داروها اقدام می‌کنند. به همین دلیل متخصصان توصیه می‌کنند که افراد با بیماری‌های شایع در فصل پاییز آشنایی کامل داشته باشند تا در صورت رو‌به‌روشدن با این علائم به پزشک مراجعه کرده و با انجام درمان‌ها در زمان مناسب، دوران نقاهت را زودتر پشت سر بگذارند.
بیماری‌های شایع در فصل پاییز
بزرگ‌ترین محرک‌های آلرژی در پاییز هاگ‌های کپک هستند. گرچه در ماه‌های مرطوب تابستان مایت‌های گردوغبار رایج هستند، اما اولین باری که در پاییز بخاری خود را روشن می‌کنید، ممکن است باعث انتشار این هاگ‌ها در هوا شود. از علائم آلرژی در فصل پاییز می‌توان به آبریزش یا گرفتگی بینی، آبریزش و خارش چشم، عطسه‌کردن، از دست دادن موقت بویایی، خارش سینوس‌ها یا گلو، سردرد، گلودرد، خرناس، خستگی، گرفتگی گوش و سرفه‌کردن اشاره کرد. برای پیشگیری از بیماری‌های شایع در فصل پاییز باید شیشه‌های ماشین و خانه خود را بسته نگه دارید. همچنین درخصوص وضعیت هاگ‌ها در منطقه زندگی خودتان تحقیق کنید. در اثر التهاب یا ویروسی در گوش میانی، عفونت گوش ایجاد می‌شود و احتمال بروز آن در فصل پاییز بیشتر از فصل‌های دیگر است. همچنین آنها می‌توانند ناشی از بیماری‌های دیگری همچون سرماخوردگی، آلرژی و آنفلوانزا باشند. عفونت گوش در کودکان شایع‌تر بوده و از بیماری‌های شایع در فصل پاییز به شمار می‌رود. علائم این بیماری شامل گوش‌درد، استفراغ، اسهال، ازدست‌دادن شنوایی در گوش آسیب‌دیده، لطافت در لمس، سرگیجه و احساس بیماری است. برای جلوگیری از این بیماری باید در محیط‌های عاری از دود بمانید و مطمئن شوید که در خانه شما کسی سیگار نمی‌کشد. همچنین از گذاشتن پنبه‌ای در گوش خود به‌شدت خودداری کنید. دست‌هایتان را به طور کامل شسته و سایر اقدامات بهداشتی را انجام دهید.
در هوای سردتر ممکن است در گلو احساس خراش یا درد کنید که باعث گلودرد می‌شود. می‌توان گفت گلودرد از مهم‌ترین بیماری‌های شایع در فصل پاییز است. علائم گلودرد مانند علائم آلرژی، سرماخوردگی و آنفلوانزا است. از مهم‌ترین علائم گلودرد صدای خشن، مشکل در بلع، از دست دادن اشتها، غدد متورم در گردن، خارش و آبریزش چشم، لرز، دردهای عضلانی و بدن و گرفتگی بینی است. سریع‌ترین و مهم‌ترین راه برای جلوگیری از گلودرد این است که نوشیدنی‌ها، غذاها یا ظروف خود را با دیگران به اشتراک نگذارید و از مکان‌های شلوغ خودداری کنید. همچنین دست‌های خود را شسته و دهان خود را بپوشانید.
کمبود ویتامین دی
ویتامین دی برای سلامت جسم و روان ضروری بوده و می‌تواند رشد و قدرت مناسب استخوان‌ها را فراهم کند. ازآنجایی‌که در فصل زمستان و پاییز افراد کمتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، احتمال ابتلای به کمبود ویتامین دی نیز در آنها بیشتر است؛ بنابراین کمبود ویتامین دی یکی از بیماری‌های شایع در فصل پاییز است.
علائم کمبود ویتامین دی، ابتلای مکرر به عفونت، کمردرد و درد استخوان‌ها، خستگی، افسردگی، ریزش مو و بهبود کند زخم‌ها است. برای پیشگیری از ابتلا به کمبود ویتامین دی توصیه می‌شود تا بیشتر در معرض آفتاب قرار گرفته و از غذاهای غنی از مواد مغذی مانند ماهی چرب، قارچ، غذای دریایی و غیره استفاده کنید. همچنین مکمل ویتامین دی مصرف کرده و از لامپ‌های یو وی استفاده شود. آیا ویتامین دی کافی به بدنتان می‌رسانید؟ پاسخ کارشناسان این است که میلیون‌ها نفر ویتامین دی کافی به بدنشان نمی‌رسانند. افرادی که روزانه در خانه یا سایر فضاهای سرپوشیده مشغول به کار هستند، از دریافت این ویتامین محروم‌اند.
دکتر صادق ارشادی پزشک عمومی در این باره می‌گوید: «ما خیلی بیرون از خانه و در فضای آزاد نمی‌رویم. قرارگرفتن در معرض آفتاب، رژیم غذایی مناسب و عملکرد پوست بدن شما به فعال‌سازی ویتامین دی کمک می‌کند. بدین ترتیب، افرادی که به دلیل ماهیت کارشان در خانه هستند یا در فصل سرد کمتر در معرض آفتاب قرار می‌گیرند، با کاهش چشمگیر ویتامین دی در بدن رو‌به‌رو می‌شوند. حدود ۳۵ درصد از بزرگسالان به کمبود ویتامین دی دچار هستند.»
وی در ادامه می‌افزاید: «نقش اصلی ویتامین دی کمک به بدن برای حفظ کلسیم و استخوان است؛ اما پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که در جاهای دیگر بدن نیز نقش‌های مهمی ایفا می‌کند. بسیاری از مطالعات جدیدتر حاکی از آن است که کمبود ویتامین دی باعث کاهش انرژی و بدشدن خلق‌وخو می‌شود که این تغییرات احتمالاً با اختلال عاطفی فصلی همراه است. داده‌های جدید درباره اختلال عاطفی فصلی یا افسردگی در ماه‌های زمستان منطقی به نظر می‌رسد، زیرا بسیاری از افراد به‌ویژه در نیمه شمالی در کشور آمریکا در معرض آفتاب کمتری قرار دارند.»
از دکتر ارشادی سؤال می‌کنم: «چگونه می‌توان میزان جذب یا دریافت ویتامین دی را افزایش داد؟» وی می‌گوید: «بهترین راه جبران کمبود ویتامین دی قرارگرفتن در معرض آفتاب و داشتن رژیم غذایی مناسب است. البته کرم یا اسپری ضدآفتاب را فراموش نکنید. حدود ۵۰ تا ۹۰ درصد ویتامین دی از طریق پوست و با جذب نور خورشید به دست می‌آید. بقیه نیز در غذاهای سرشار از ویتامین دی یا غنی‌شده با این ویتامین مانند شیر، ماست و ماهی‌های چرب خاص یافت می‌شود. مکمل‌های ویتامین دی و روغن کبد ماهی نیز به افزایش میزان ویتامین دی در بدن کمک می‌کنند، ولی باید با راهنمایی و توصیه پزشک مصرف شوند.»
اختلال عاطفی فصلی
اختلال عاطفی فصلی، نوعی افسردگی است که در فصل خاصی بروز کرده و باگذشت فصل آن این بیماری از بین می‌رود. گاهی اختلال عاطفی فصلی به‌عنوان افسردگی زمستانی هم شناخته می‌شود، چون معمولاً علائم این نوع بیماری در فصل پاییز شدیدتر و مشهودتر هستند.
علائم اختلال عاطفی فصلی مشابه علائم افسردگی طبیعی است. علائم بیماری اختلال عاطفی فصلی شامل روحیه ضعیف، تحریک‌پذیری، مشکلات خواب و خواب زیادی داشتن، ولع مصرف قند و افزایش وزن، ازدست‌دادن لذت یا علاقه به فعالیت‌های عادی روزمره، احساس بی‌حالی و خواب‌آلودگی در طول روز، احساس ناامیدی، گناه و بی‌فایده‌بودن است. اختلال عاطفی یکی دیگر از بیماری‌های شایع در فصل پاییز است.
الهام اتحادی یک روان‌شناس توضیح می‌دهد: «در بسیاری از مطالعات به نقش درمانی ویتامین دی در بهبود نشانه‌های افسردگی پرداخته‌اند. نتایج بسیاری از آنها، حاکی از وجود ارتباط معنادار بین سطوح پایین ویتامین دی با افزایش ریسک افسردگی بوده است و نتایج نشان می‌دهند که مصرف مکمل ویتامین دی می‌تواند نقش مؤثری در بهبود نشانه‌های افسردگی از قبیل خلق‌وخوی افسرده و پایین‌بودن سطح انرژی بدن داشته باشد.» وی در ادامه می‌افزاید: «طبق یافته‌ها نوردرمانی نیز می‌تواند تولید ویتامین دی را در این بیماران افزایش داده و سبب بهبود خلق‌وخوی این افراد شود. این مسئله احتمالاً نقش مهم کمبود ویتامین دی را در پیشرفت افسردگی نشان می‌دهد. البته درمان این اختلال بنا به تشخیص پزشک متخصص می‌تواند نوردرمانی، مکمل یاری با ویتامین دی، داروهای ضدافسردگی، مشاوره یا ترکیبی از این موارد باشد. در روزهایی که ما مجبور هستیم در خانه بمانیم و از نور خورشید بی‌بهره‌ایم، مصرف منابع غنی از ویتامین دی مانند برخی ماهی‌های چرب، روغن ماهی، تخم‌مرغ، برخی قارچ‌ها و... و همچنین دریافت مکمل آن، می‌تواند سلامت روان ما را بهبود ببخشد و می‌توان از آن به‌عنوان یک راه‌حل ساده و ارزان برای بسیاری از افرادی که در معرض خطر افسردگی و احتمالاً اختلالات روانی هستند، بهره برد.»
بیماری‌هایی به جز سرماخوردگی و آنفلوانزا
سینوزیت ناشی از التهاب بافتی است که سینوس‌ها، حفره‌های اطراف مجرای بینی را می‌پوشانند. سینوزیت در هوای سرد شایع‌تر بوده و از بیماری‌های شایع در فصل پاییز به شمار می‌رود. هوای سرد سبب تشدید درد همراه با سردردهای سینوسی می‌گردد. علائم این بیماری حساسیت زیر چشم یا روی پل بینی، ترشحات بینی که تغییر رنگ داده، دندان‌درد، تب و گرفتگی بینی است. شما می‌توانید برای جلوگیری از این نوع بیماری مایعات زیاد مصرف کنید تا ترشحات بینی رقیق‌تر شود. همچنین با اسپری‌های بینی خود را نمکی مرطوب نگه دارید. نوروویروس یکی دیگر بیماری‌های شایع در فصل پاییز است که باعث التهاب معده شده و بسیار مسری است. این بیماری از فصل پاییز تا فصل زمستان در نوسان کامل باقی می‌ماند. نوروویروس می‌تواند از طریق غذاهای آلوده به‌ویژه غذاهای دریایی یا از فردی به فرد دیگر منتقل شود. علائم این بیماری شامل اسهال، احساس بیماری، درد یا گرفتگی شکم، تهوع و استفراغ و درد عضلانی است. برای رفع این بیماری بهتر است بعد از استفاده از توالت و قبل از خوردن یا تهیه غذا دست‌های خود را به‌خوبی شست‌وشو دهید. هنگامی که بیمار هستید بهتر است از درست‌کردن غذا خودداری کرده و از دیگران مراقبت نکنید. همچنین غذاهای دریایی را به طور کامل بپزید، چون نورویروس می‌تواند در دمای بیش از ۱۴۰ درجه فارنهایت نیز زنده بماند.
از بیماری‌های شایع در فصل پاییز برونشیت حاد است. برونشیت حاد التهاب لوله‌های برونش است که هوا را وارد ریه‌ها می‌کند. معمولاً این بیماری توسط یک ویروس ایجاد شده و اغلب بعد از سرماخوردگی، آنفلوانزا یا گلودرد رخ می‌دهد. علائم برونشیت حاد خس‌خس سینه، سفتی یا گرفتگی قفسه سینه، بدن‌درد، تنگی نفس، سرفه‌ای که مخاط سبز، شفاف یا زرد ایجاد می‌کند، گلودرد و لرز است. بهتر است برای جلوگیری از این بیماری از کشیدن سیگار خودداری کنید. همچنین از چیزهایی مانند حیوانات خانگی، بخار و یا گردوغبار که سبب تحریک ریه‌ها و گلوی شما می‌شوند، دوری کنید. به طور منظم دستگیره درها و سایر سطوحی که لمس می‌شوند، ضدعفونی شوند.
هوای مرطوب و سرد با خشککردن مجاری تنفسی می‌تواند خطر حملات آسم را افزایش دهد. آنفلوانزا و سرماخوردگی که یک مورد رایج در هوای سرد هستند، دیگر محرک‌هایی هستند که در طول پاییز باعث تشدید آسم می‌شوند. از علائم بیماری آسم می‌توان به درد یا سفتی قفسه سینه، خس‌خس سینه، تنگی نفس، سرفه و مشکل در صحبت کردن و خوابیدن اشاره کرد.
برای پیشگیری از این بیماری باید از محرک‌های آسم دوری کنید. همچنین سیگار را ترک کرده و در محیط‌های عاری از دود بمانید. سعی کنید تنفس خود را کنترل کرده و در صورت مشکل در تنفس از داروهای استنشاقی سریع تسکین‌دهنده استفاده کنید. ناگفته نماند که آسم یکی دیگر از بیماری‌های شایع در فصل پاییز است.