عدم تبیین صحیح مفاهیم اجتماعی و سیاسی عامل دینگریزی(سلوک عارفانه)
«علت (دیگر) گرایشهای مادی، نارسایی برخی مفاهیم اجتماعی و سیاسی بوده است. در تاریخ فلسفه سیاسی میخوانیم آنگاه که مفاهیم خاص اجتماعی و سیاسی در غرب مطرح شد و مسئله حقوق طبیعی و مخصوصا حق حاکمیت ملی به میان آمد و عدهای طرفدار استبداد سیاسی شدند و برای توده مردم در مقابل حکمران حقی قائل نشدند و تنها چیزی که برای مردم در مقابل حکمران قائل شدند وظیفه و تکلیف بود. این عده در استدلالهای خود برای اینکه پشتوانهای برای نظریات سیاسی استبدادمآبانه خود پیدا کنند به مسئله خدا چسبیدند و مدعی شدند که حکمران در مقابل مردم مسئول نیست، بلکه او فقط در برابر خدا مسئول است ولی مردم در مقابل حکمران مسئولاند و وظیفه دارند... قهرا ملازمه به وجود آمده میان حق حاکمیت ملی از یکطرف، و بیخدایی از طرف دیگر.» (1)
____________
1- احیای تفکر دینی و علل دینگریزی، شهید مرتضی مطهری(ره)، بینش مطهر،
ج 25، ص 108