اینترنت افغانستان قطع شد بازار ارز تهران به هم ریخت!
سرویس اقتصادی-
قطع اینترنت افغانستان، کانال‌های تلگرامی موسوم به «دلار تهران» را بی‌صدا کرد و نشان داد که بخش زیادی از تعیین نرخ در بازار ارز، نه از تحریم و رشد نقدینگی و... بلکه یک عملیات روانی است.
به گزارش خبرنگار ما، از عصر روز هفتم مهرماه که اینترنت افغانستان به‌طور کامل قطع شده، کانال‌های تلگرامی اعلام نرخ «دلار تهران» فعالیت خود را متوقف کردند. بررسی‌ها نشان می‌دهد تا ساعت 11 صبح دیروز هشتم مهر، هیچ‌یک از کانال‌های شاخص که هر روز از ساعات ابتدائی صبح تا پایانی شب به انتشار لحظه‌ای قیمت ارز مشغول بودند به روال گذشته بازنگشتند.
البته خبرگزاری تسنیم گزارش داد که از ساعت 11 و 15 دقیقه یکی از کانال‌های شاخص «دلار تهران» بار دیگر اعلام نرخ را آغاز کرده است؛ احتمالاً گردانندگان این کانال با تغییر سرور یا استفاده از مسیرهای جایگزین، مجدداً به اینترنت دسترسی پیدا کرده‌اند. با این حال، کانال‌هایی که به‌طور ویژه قیمت هرات را منتشر می‌کردند همچنان در سکوت کامل به‌سر می‌برند.
تحلیل‌ها نشان می‌دهد این سکوت ادامه‌دار، ضربه‌ای به ساختار اتاق‌های فرمان ارزی خارج از مرزهاست؛ همان شبکه‌هایی که با انتشار نرخ‌های دقیقه‌ای و سفارش‌شده در تلگرام و اینستاگرام، نبض بازار را در دست می‌گیرند و جیب خود را از جیب مردم پر میکنند.
واقعیتی که آشکار شد
گفتنی است، قطع اینترنت افغانستان، نشان داد که بخش زیادی از تعیین نرخ در بازار ارز، نه از تحریم و رشد نقدینگی و... بلکه از عملیات روانی خارج از مرزها نشأت می‌گیرد. در واقع، عملیات روانی و قیمت‌سازی‌های خارج از مرزها، بیش از رشد نقدینگی، تحریم، مکانیزم عرضه و تقاضا و... در ساختن دلار بیش از 100 هزار تومانی نقش داشته‌اند. ایران، جزو معدود کشورهایی است که بسیاری از نیازهای خود به کالاها و خدمات مختلف را تولید می‌کند و با توجه به حجم صادرات کشور، تأمین نیازهای ارزی برای واردات کاملا در دسترس است؛ بنابراین اگر عامل روانی نباشد، نرخ دلار بسیار پایین‌تر از نرخ‌های فعلی که در فضای مجازی ساخته و پرداخته می‌شود خواهد شد.
بر این اساس باید دولت، بانک مرکزی، فعالان اقتصادی، فعالان فضای مجازی دلسوز کشور و نهادهای نظارتی و امنیتی با این قیمت‌سازی‌ها مقابله کنند. اینکه قیمت دلار ایران با اشراف سرویس‌های اطلاعاتی دشمن در امارات، افغانستان و عراق یا به قول محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک مرکزی، به‌واسطه کانالی در آمریکا تعیین شود؛ باید به غیرت هر ایرانی بر بخورد و برای پایان دادن به این وضعیت، کاری بکند.
فروشندگان ساکت خیابان فردوسی
گفتنی است این روزها میدان و خیابان فردوسی و خیابان منوچهری، حال و هوائی متفاوت از روزهای پرهیاهوی گذشته دارد. جایی که پیش‌تر تجمع دلالان و خریداران ارز ازدحام ایجاد می‌کرد خلوت‌تر شده و فضای عمومی بازار نشان می‌داد که نه شور خریدی در میان است و نه فروشندگان تمایلی به اعلام نرخ مشخص دارند.
یکی از فروشندگان گفت: «معمولاً صبح حدود ساعت هشت- هشت و 30 دقیقه، اول در افغانستان نرخ تعیین می‌شود و بعد به عراق و ایران می‌رسد. امروز اما هرات قیمتی نداده، برای همین هیچ‌کسی مطمئن نیست چه بگوید. هرکسی هر عددی می‌دهد و بیشتر بر اساس حدس است و هر کسی هم قیمت می‌دهد سعی می‌کند قیمت پرت بدهد.»
همین بلاتکلیفی باعث شده همه دست نگه دارند. در میدان و خیابان فردوسی و منوچهری، نکته‌ای که به‌وضوح به چشم می‌آمد نبود خریدار جدی است. برخلاف روزهایی که رهگذران مرتب سراغ نرخ‌ها را می‌گرفتند حالا کمتر کسی حتی سؤالی درباره قیمت می‌پرسد. بیشتر کسانی که در خیابان ایستاده‌اند فروشندگان ساکت هستند.
درس‌های یک خاموشی
تجربه بازار ارز نشان داده، نرخ‌های غیررسمی این کانال‌ها حتی بدون پشتوانه معامله واقعی، در تعیین قیمت صرافی‌ها نقش پیدا می‌کند. این روش، بازار را در معرض علامت‌دهی‌های ساختگی قرار می‌دهد و آرامش روانی جامعه را نشانه می‌گیرد.
متوقف شدن چنین جریان‌هایی ولو به‌دلیل اختلال فنی در کشور همسایه نشان می‌دهد چه میزان بازارسازی ارزی به زیرساخت‌های مجازی خارج از کشور وابسته است. تا زمانی که فاصله بین نرخ‌های رسمی و غیررسمی (قاچاق) پابرجاست هر کانال تلگرامی شاخص می‌تواند با چند میلیون دنبال‌کننده، رقم دلار را بالا و پایین کند و سودهای نجومی به جیب بزند. فعالان بازار می‌گویند؛ هماهنگی زمانی این دو اتفاق؛ یعنی خاموشی اینترنت افغانستان و توقف اعلام قیمت در کانال‌های یادشده، نشان‌دهنده نفوذ و اثرگذاری شبکه‌هایی است که خارج از کشور اما با هدف شکل‌دهی به جو روانی بازار ایران فعالیت میکنند.