اختلاف شوهر و والدین(شبهه ها و پاسخ ها)

شبهه: در مواردی که نظر شوهر و والدین یکی نیست، ترجیح با کدام است و برای بدتر نشدن وضعیت چه باید کرد؟
پاسخ: در منابع دینی مقام والدین بسیار بلند و عظیم دانسته شده است. در کنار آن با عقد ازدواج نیز حق بزرگی برای همسر انسان ایجاد می‌شود و باید این عقد ازدواج که میثاق محکم دانسته شده است را نیز حرمت بگذاریم و باید طوری عمل شود که هم حرمت والدین حفظ شود و هم حرمت همسر و شوهر رعایت شود. در ادامه، این موضوع بیشتر واکاوی شده است:
مقام بلند پدر و مادر
خداوند متعال مقام بسیار بلندی برای پدر و مادر قائل شده و در چهار آیه از آیات قرآن، به این مقام والا اشاره شده است‌، از جمله می‌فرماید: «و به یاد‌آورید زمانى را که از بنى اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند یگانه را ‌پرستش نکنید؛ و به پدر و مادر و خویشاوندان و یتیمان و مستمندان نیکى کنید؛ و به مردم سخن نیک بگویید؛»(1) این بیانِ خدا و قرار دادن امر و فرمان پدر و مادر بعد از امر و فرمان خود دلالت بر عظمت ایشان و مقام بالای آنها دارد و لازم است فرزندان آنان را تکریم کنند و تکالیف خود را نسبت به آنان به خوبی انجام دهند.
وظائف فرزند نسبت به پدر و مادر
 الف) شناخت حقوق آنها و دقت در ادای آن حقوق؛ امام سجاد(ع) در رساله حقوق می‌فرماید: أَمَّا حَقُّ أَبِیکَ فَتَعْلَمُ أَنَّهُ أَصْلُکَ وَ أَنَّکَ فَرْعُهُ وَ أَنَّکَ لَوْلَاهُ لَمْ تَکُنْ فَمَهْمَا رَأَیْتَ فِی نَفْسِکَ مِمَّا یُعْجِبُکَ فَاعْلَمْ أَنَّ أَبَاکَ أَصْلُ النِّعْمَهِ عَلَیْکَ فِیهِ وَ احْمَدِ اللَّهَ وَ اشْکُرْهُ عَلَى قَدْرِ ذَلِک‏ وَ لا قُوَّهَ إِلَّا بِاللَّه‏؛ حق پدرت بر تو آن است که بدانی او اصل تو و تو فرع اویی. اگر پدرت نبود تو نبودی؛ پس هرگاه در دلت خودپسندی راه یافت، بدان که پدرت ریشه نعمت‌هایی است که از آن برخورداری. خدای را سپاس گزار و شکر به‌جای آور. (2)
 ب) تواضع و خوشخویی و گشاده‌رویی در برابر آنان؛ 
ج) تلاش برای تأمین نیازهای آنان پیش از استمداد و درخواست؛
د) اطاعت از فرمان‌های ایشان.
وظایف اخلاقی زن نسبت به شوهر
 زن نسبت به شوهر وظایف اخلاقی چندی دارد ازجمله:
 الف) فرمان برداری از شوهر: منظور از اطاعت زن، فرمان برداری او از شوهر در اموری است که مخالف احکام الهی نباشد و هرگاه که چنین فرمان و دستوری رسد، وظیفه، تخلف و یا به صورتی فرار از آن است، زیرا در همه حال حکم خداوند متعال بر حکم بشر مقدم است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: «وَ لَوْ أَمَرْتُ أَحَداً أَنْ یَسْجُدَ لِأَحَدٍ لَأَمَرْتُ الْمَرْأَهَ أَنْ تَسْجُدَ لِزَوْجِهَا؛ اگر سجده کردن برای غیرخدا جایز بود، دستور می‌دادم تا زن در برابر شوهرش سجده کند.» (3)
 ب)خوب شوهرداری کردن: خوب شوهرداری یک هنر است و نیاز به ذوق و سلیقه و مهارت‌های خاص دارد. سعادت یا شقاوت «خانواده» در دست «زن» است. زن اگر به مهارت خوب شوهرداری آشنا باشد، می‌تواند با انجام وظایفی که خداوند بر عهده او مقرر کرده، خانه را به صورت «بهشت برین» درآورد و از شوهر و فرزندان خود، افرادی لایق، پویا، خلّاق و آبرومند بسازد و خانه را محل آسایش و فضیلت و خوشبختی قرار دهد. شوهرداری در اسلام اهمیت بسیار زیادی دارد و در همین رابطه امام علی‌(ع) می‌فرماید: «جِهَادُ الْمَرْأَهِ حُسْنُ التَّبَعُّل؛ جهاد زن خوب شوهرداری است.» (4)
 ج) خوش اخلاقی: زن فهیم و نیک‌اندیش می‌داند که تمامی انسان‌ها شیفته محبت و دلباخته جذابیت‌های روانی و کشش‌های نفسانی‌اند. از این رو هنر او در این است که با درکی درست از ویژگی‌های اخلاقی، خصیصه‌های شخصیتی و نیازهای نفسانی شوهر، مهرطلبی‌ها، محبت‌جویی‌ها، تشویق پذیری‌ها، زیبانگری‌ها و عاقبت‌اندیشی‌ها را با به کارگیری مطلوب‌ترین روش‌ها در مناسب‌ترین موقعیت‌ها به شوهر پاسخ گوید و او را دور از دغدغه‌ها و وسوسه‌های درون، در برابر همه کشش‌ها و محرک‌های بیرونی مصون کند. پیامبر اسلام‌(ع) می‌فرماید: «هر زنی که شوهرش را با زبانش بیازارد، خداوند هیچ کار واجب و مستحبی را از او نمی‌پذیرد و هیچ کار نیکش را قبول نمی‌کند تا وقتی که شوهرش را راضی کند اگرچه روزها روزه بگیرد و شب‌ها به عبادت مشغول شود.» (5) 
د) احترام به شوهر: زن فهمیده می‌داند که شوهرش آرامش خواه و امنیت طلب است و دوست دارد در محیطی سرشار از صمیمیت و صفا زندگی کند. امام صادق‌(ع) می‌فرماید: «...خوشا به سعادت و خوشا به سعادت آن همسری باد که به شوهرش احترام گذارد و او را آزار نرساند و در تمام مواقع از شوهرش اطاعت کند.» (6) 
ه) اظهار عشق و علاقه نسبت به شوهر: زن خردمند و صالحه می‌داند که شوهرش تشنه محبت و دوستی اوست و دل او به محبت همسرش زنده است. امام باقر(ع) می‌فرماید: «برای زن هیچ شفاعتی در پیشگاه پروردگارش به اندازه رضایت شوهرش ثمربخش و مفیدتر نیست.» (7)
وظایف شرعی زن نسبت به شوهر
 یک سری وظایف شرعی نیز برای زن نسبت به شوهر وجود دارد ازجمله: 
الف) عدم خروج از منزل مگر به اذن شوهر؛
 ب) زن باید خود را براى هر لذتى که همسرش می‌خواهد تسلیم کند و بدون عذر شرعى از نزدیکى او جلوگیرى نکند؛ (8)
 ج) پاک کردن خود از هر چیزى که باعث دور کردن شوهر از تمتعات جنسى است؛ (9)
 د) عدم جواز صدقه دادن، نذر کردن مگر به اذن شوهر. (از مال شوهر- در نذر و صدقه از مال خودش آزاد است) (10)
 اولویت حق در صورت تزاحم حق والدین و شوهر
 با این مقدمات می‌توان گفت اگرچه حق والدین زیاد است، ولی با توجه به وظایف زن نسبت به شوهر؛ چه وظایف شرعی چه وظایف اخلاقی، بر زن لازم است که زندگی‌ای که تشکیل داده را حفظ کند و اولویت را به حفظ زندگی خود بگذارد و شوهرش را راضی کند تا زندگی از هم نپاشد؛ بنابراین حتی‌الامکان باید زن، شوهرش را با گفت‌وگو و محبت راضی کند تا بتواند وظایفش را نسبت به والدین انجام دهد؛ اما اگر اختلاف بین والدین و شوهر پیش آمد که نمی‌تواند بین آنها جمع کند، لازم است فرض‌های مسئله را مورد بررسی قرار دهیم:
 الف) این اختلاف ریشه و علت خاصی ندارد که باید سعی کرد با نهایت درایت و با حفظ بی‌طرفی از گسترش آن جلوگیری کرد. 
ب) این اختلاف دارای ریشه و علتی است که در این صورت می‌توان با پیدا کردن آن راهی برای حل این اختلاف پیدا کرد. درواقع با از بین بردن اختلاف سابق این مشکل خودبه خود از بین می‌رود.
 ج) ریشه و علت اختلاف را پیدا کرده‌اید، ولی خود به تنهائی نمی‌توانید اختلاف را از میان بردارید، در این فرض با کمک گرفتن از افراد بزرگ‌تر و بیطرف فامیل و محل، باید اختلاف به وجود آمده را حل کرد.
 د) اگر با کمک گرفتن از افراد بزرگ‌تر و بیطرف فامیل و محل هم اختلاف برطرف نشد در این صورت شما باید حتی‌المقدور طوری برخورد کنید که نه مادر ناراحت شود نه شوهر، به این شکل که وظائف خود را نسبت به مادر و همسر به طور کامل انجام دهید و نیکی خود را در حق پدر و مادر بیشتر و کامل‌تر کنید و از آنها بخواهید که برای حفظ زندگی شما از اختلافات خود دست بردارند. البته در همه موارد باید توجه داشت که این خداوند است که قلب‌ها را به یکدیگر نزدیک می‌کند. پس از او بسیار کمک بخواهید قطعاً شما را در این کار یاری خواهد کرد. در بعضی مواقع هم نمی‌توان کاری کرد که طرفین ماجرا ناراحت نشوند، بلکه باید یکی از آن دو طرف را بر دیگری ترجیح بدهد. در این صورت باید با حفظ احترام نسبت به والدین، زندگی‌اش را حفظ کند تا خانواده از هم نپاشد. 
منبع برای مطالعه بیشتر
- آیین همسرداری اثر آیت‌الله ابراهیم امینی.
پی نوشت‌ها:
1. بقره، آیه 83، نساء، آیه 36، انعام، آیه 151، اسراء، آیه 23، عنکبوت، آیه 8، لقمان، آیه 14، احقاف، آیه 15.    2.علامه مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، نشر دار الاحیاء للتراث العربی، چاپ دوم، 1403 ق. ج 71، ص 15   3. علامه مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، نشر دار الاحیاء للتراث العربی، چاپ دوم، 1403 ق، ج 17، ص 399    4. علامه مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، نشر دار الاحیاء للتراث العربی، چاپ دوم، 1403 ق. ج 3، ص 252؛ نهج‌البلاغه، حکمت 136.   5. علامه مجلسی، محمد باقر، بحارالأنوار، بیروت، نشر دار الاحیاء للتراث العربی، چاپ دوم، 1403 ق، ج 103، ص 244، ح 15.   6. همان، ص 252، ح 55.   7. شیخ عباس قمی، سفینه البحار، دار الاسوه الطباعه و النشر،1422 ه.ق. ج 1، ص 561.   8. امـام: تـحـریـر الوسـیـله، کـتـاب نـکـاح، فـصـل فـى النـشـوز، قبل از م 1 و توضیح المسائل، م 2288؛ و بهجت: توضیح المسائل، مسئله 1897؛ و فاضل: توضیح المسائل، م 2480.   9. تبریزى: منهاج الصالحین، م 1365.  10. امـام: تـحـریـر الوسـیـله، کـتـاب نـکـاح، فـصـل فـى النـشـوز، قبل از م 1. 
مرکز ملی پاسخگویی به سؤالات دینی