دعوای عرضه خودرو در بورس دوباره شروع شد
اگرچه ایران‌خودرو از آغاز عرضه چند محصول خود در بورس کالا خبر داده، وزارت صمت و شورای رقابت این اقدام را به زیان مصرف‌کننده و خارج از چارچوب قانونی ارزیابی کرده‌اند.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ در حالی که ایران‌خودرو اعلام کرده است عرضه چند محصول خود را در بورس کالا آغاز می‌کند، برخی مقامات دولتی و نهادهای نظارتی، نسبت به تبعات این اقدام برای بازار و مصرف‌کنندگان نهائی، ابراز نگرانی کرده‌اند.
ایران‌خودرو از عرضه برخی خودروهای تولیدی خود از جمله ری‌را، رانا و سورن در بورس کالا خبر داده و تأکید کرده این عرضه با رعایت الزاماتی مانند تعهد عرضه حداقل صد درصدی تولید سالانه (پس از کسر تعهدات قانونی) و تناوب عرضه ماهانه انجام خواهد شد اما همزمان با اعلام این خبر، برخی انتقادها نیز مطرح شده است.
«مهرداد خسروی» مدیرکل دفتر خودرو وزارت صمت، در اظهاراتی با اشاره به تجربه چند سال گذشته، مدعی شده است که عرضه خودرو در بورس نتوانسته به شفاف‌سازی بازار کمک کند.
به گفته وی، این فرآیند عملاً موجب شکل‌گیری نوعی رانت جدید برای اشخاص یا شرکت‌هایی شده است که امکان حضور مستمر در فرآیند خرید از بورس را دارند. امری که به زیان مصرف‌کننده نهائی تمام شده است.
خسروی افزود: به دلیل رقابت بالا و محدودیت در عرضه، قیمت‌ها در بورس افزایش یافته و خریداران واقعی ناچارند خودرو را گران‌تر از قیمت کارخانه تهیه کنند. از طرفی، بسیاری از مردم نیز به دلیل ناآشنایی با فرآیند خرید از بورس، عملاً از این بازار حذف می‌شوند.
در کنار دیدگاه وزارت صمت، شورای رقابت نیز مخالفت خود با عرضه خودرو در بورس کالا را تکرار کرده است.
«سپهر دادجوی توکلی» سخنگوی این شورا، اظهار داشت: بر اساس فصل نهم قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴، تنها مرجع تشخیص انحصار، شورای رقابت است و عرضه خودرو خارج از چارچوب این مرجع، مغایر با قانون تلقی می‌شود.
وی تأکید کرده که عرضه خودرو در بورس نه‌تنها با فلسفه نگاه به خودرو به‌عنوان کالایی مصرفی ناسازگار است، بلکه ممکن است زمینه‌ساز گمراهی سهامداران و اخلال در بازار خودرو نیز باشد.
با وجود این مخالفت‌ها، «حجت‌الله صیدی» رئیس سازمان بورس، از پذیرش شش محصول ایران‌خودرو و برخی خودروهای وارداتی برای عرضه در بورس کالا خبر داده و اعلام کرده این خودروها در انبار تولیدکننده یا واردکننده موجود هستند و ظرف سه هفته آینده عرضه آن‌ها انجام خواهد شد.
وی گفته که خودروهای وارداتی تنها در صورتی مجاز به عرضه خواهند بود که فرآیند ترخیص آن‌ها از گمرک به‌طور کامل انجام شده باشد.
پیش از این نیز در سال ۱۴۰۱، تعدادی خودرو از طریق بورس کالا به فروش رفت. با این حال، برخی تحلیل‌ها نشان می‌دهد که این روش نه‌تنها کمکی به کاهش قیمت نکرده، بلکه با تقویت نقش واسطه‌ها، فاصله میان قیمت بازار و کارخانه را نیز افزایش داده است.
با توجه به دیدگاه‌های متفاوت در این زمینه، به نظر می‌رسد عرضه خودرو در بورس کالا همچنان در وضعیتی مبهم و چالش‌برانگیز قرار دارد. در حالی که تولیدکنندگان به دنبال استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه هستند، نهادهای نظارتی و بخشی از دولت بر رعایت قوانین و حفظ منافع مصرف‌کننده تأکید دارند.
تداوم این مسیر، نیازمند گفت‌وگویی شفاف میان همه ذی‌نفعان و یافتن راهکاری متوازن میان شفاف‌سازی عرضه و حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان است.