قطعنامه ۲۲۳۱ باید طبق جدول زمانی منقضی شود
وزیر امور خارجه در نامه به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تلاش‌های احتمالی این کشورها برای احیای قطعنامه‌های شورای امنیت را فاقد اعتبار و بی‌اثر خواند و گفت: قطعنامه ۲۲۳۱ باید طبق جدول زمانی خود در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ منقضی شود.
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران درباره سازوکار حلوفصل اختلافات مندرج در برجام (اسنپ‌بک) به خانم کایا کالاس مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، نامه نوشت.
عراقچی در نامه‌ای رسمی و مستند که روز پنجشنبه به خانم کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام ارسال شد، به طور مفصل به پاسخ نامه مورخ ۱۸ آگوست ۲۰۲۵ که به وضعیت مرتبط با برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و سازوکار حلوفصل اختلافات اختصاص یافته است، پرداخته و نکات کلیدی در خصوص وضعیت فعلی برجام و سازوکار حلوفصل اختلافات مندرج در این توافق بین‌المللی را تشریح کرد.
عراقچی در این نامه با ابراز تأسف از روایت گزینشی و ناقص نامه اتحادیه اروپا، عنوان کرده است که این نامه از ذکر حقایق اساسی و سوابق آیینی و رویه‌ای مربوط به برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت غفلت کرده و بی‌اعتنایی مزمن اتحادیه اروپا و سه کشور فرانسه، آلمان و بریتانیا نسبت به تعهدات خود را نادیده گرفته است.
وزیر امور خارجه ضمن تأکید مجدد بر مواضع قبلی خود که در مکاتبات مورخ ۲۲ جولای و ۲۲ آگوست ۲۰۲۵ به تفصیل بیان شده است، نوشته که سه کشور اروپایی مذکور هیچ وجاهت و صلاحیت حقوقی برای توسل به سازوکار حلوفصل اختلافات یا فعال‌سازی بازگشت خودکار تحریم‌ها ندارند.
ناکارآمدی سازوکار اینستکس
عراقچی همچنین تصویر ارائه شده از سوی اتحادیه اروپا مبنی بر پایبندی به تعهدات برجامی را فاقد هرگونه استحکام و وجاهت دانسته و یادآور شده است که علی‌رغم تعلیق برخی تحریم‌ها در سال ۲۰۱۵، اروپا نهتنها به تعهدات خود در زمینه عادی‌سازی روابط تجاری و اقتصادی با ایران عمل نکرده، بلکه توافق را نقض کرده است؛ از جمله با عدم اجرای تعهدات «روز گذار» برجام در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۳، گسترش تحریم‌ها علیه اشخاص و نهادهای غیرنظامی ایرانی و اعمال مجدد تحریم‌ها علیه شرکت‌های هواپیمایی، کشتیرانی، شناورها و بنادر ایران. وی تأکید کرد که یازده تعهد تکمیلی اروپا پس از نشست وزرای امور خارجه در ۶ جولای ۲۰۱۸ نیز عملیاتی نشده است.
وزیر امور خارجه ایران همچنین به ناکارآمدی سازوکار اینستکس به عنوان ابتکاری ناکافی و صرفاً نمادین اشاره کرده که هرگز به حجم قابل توجهی از مبادلات منتهی نشده است. وی همچنین شکست مذاکرات وین در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ را ناشی از لجاجت آمریکا، ملاحظات سیاسی داخلی آن کشور و گره زدن مذاکرات به موضوعات نامرتبط توسط ۳ کشور و اتحادیه اروپا دانسته است.
انتقاد شدید از مواضع اتحادیه اروپا
عراقچی در ادامه نامه‌اش به کالاس به ناکارآمدی سازوکار اینستکس به عنوان ابتکاری ناکافی و صرفاً نمادین اشاره کرده که هرگز به حجم قابل توجهی از مبادلات منتهی نشده است.
وی همچنین شکست مذاکرات وین در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ را ناشی از لجاجت آمریکا، ملاحظات سیاسی داخلی آن کشور و گره زدن مذاکرات به موضوعات نامرتبط توسط تروئیکا و اتحادیه اروپا عنوان کرده است.
عراقچی همچنین با انتقاد شدید از مواضع اتحادیه اروپا در قبال حملات غیرقانونی آمریکا و رژیم صهیونیستی به تأسیسات هسته‌ای ایران که نقض صریح منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل است، همراه با حمایت‌های ۳ کشور اروپایی از طریق تأمین سلاح و حمایت‌های علنی، نوشته است که این اقدامات بیش از پیش حسن نیت اروپا را مخدوش می‌کند.
وی همچنین به اظهارات مطرح شده توسط خانم کالاس درباره «پایان یافتن برنامه هسته‌ای ایران» که انکار مبانی اساسی برجام است اشاره کرده و این موضوع را باعث خدشه‌دار شدن نقش اتحادیه اروپا به عنوان هماهنگ‌کننده عینی و بی‌طرف دانسته است.
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین در این نامه عنوان کرده است که تلاش‌های احتمالی ۳ کشور اروپایی برای احیای قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد که به موجب قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) لغو شده‌اند، فاقد اعتبار و بی‌اثر است و این قطعنامه باید طبق جدول زمانی خود در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ منقضی شود.
وی از اتحادیه اروپا خواسته تا از تفسیرهای گزینشی خودداری کرده و در تسهیل دیپلماسی اصیل و حفظ چندجانبه‌گرایی تلاش کند.
عراقچی همچنین نوشته است: جمهوری اسلامی ایران بار دیگر آمادگی خود را برای از سرگیری مذاکرات دیپلماتیک عادلانه و متوازن اعلام کرده، مشروط بر آنکه طرف‌های مقابل جدیت و حسن نیت خود را نشان داده و از اقدامات مخرب که شانس موفقیت مذاکرات را تضعیف می‌کند، اجتناب کنند.
این نامه با رونوشت به دبیرکل سازمان ملل متحد، رئیس دوره‌ای و اعضای شورای امنیت ارسال شده است.
بیانیه وزارت خارجه در واکنش
به اعلان غیرقانونی ۳ کشور اروپایی
وزارت امور خارجه ایران همچنین روز پنجشنبه ششم شهریورماه و در واکنش به اعلان غیرقانونی ۳ کشور اروپایی به شورای امنیت در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ بیانیه‌ای صادر کرد.
در این بیانیه آمده است: وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، اعلان غیرقانونی فرانسه، آلمان و انگلیس (E3) به شورای امنیت در ارتباط با قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) را قاطعانه رد و به شدیدترین شکل ممکن محکوم می‌کند. این اقدام غیرموجه که برخلاف سازوکار حل و فصل
اختلافات (DRM) در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) می‌باشد، تلاشی غیرقانونی و ناموجه برای بازگرداندن قطعنامه‌های لغو‌شده است و آشکارا در مغایرت با قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) قرار دارد.
این بیانیه می‌افزاید: همان‌طور که در مکاتبات متعدد قبلی با شورای امنیت سازمان ملل متحد تأکید شده است، سه کشور اروپایی هیچ صلاحیت حقوقی یا اخلاقی برای توسل به سازوکار موسوم به «اسنپ‌بک» ندارند. بنابراین اعلان آنان بی‌اعتبار، باطل و فاقد هرگونه اثر حقوقی است.
در بیانیه آمده است: سازوکار حل و فصل اختلافات مندرج در برجام، بخشی اساسی و جدایی‌ناپذیر از این چارچوب است که به‌طور هدفمند به عنوان یک روند چندمرحله‌ای و مشورتی طراحی شده تا از سوءاستفاده هر طرفی - به‌ویژه کشورهایی مانند آلمان، فرانسه و انگلیس که خود به تعهداتشان عمل نکرده‌اند - جلوگیری کند.
این بیانیه می‌افزاید: همان‌طور که برخی اعضای شورا، به‌ویژه چین و روسیه، تأیید کرده‌اند، سه کشور اروپایی الزامات سازوکار حل و فصل اختلافات را که در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ پیش‌بینی شده، طی نکرده‌اند. بنابراین اعلان آنان تلاشی معیوب از منظر حقوقی برای سوءاستفاده از قطعنامه ۲۲۳۱ در راستای دستورکار سیاسی مغرضانه علیه ایران است.
این بیانیه می‌افزاید: افزون بر این، از آنجا که این سه کشور به مدت طولانی تعهدات خود را به‌صورت جدی نقض کرده و با خروج غیرقانونی ایالات متحده و اقدامات قهرآمیز آن همراه شده‌اند، نمی‌توانند ادعای جایگاه «طرف‌های دارای حسن‌نیت» داشته باشند. همچنین نمی‌توانند اقدامات غیرقانونی خود را با استناد به اقدامات جبرانی ایران توجیه کنند؛ اقداماتی که تدریجی، متناسب و کاملاً در چارچوب حقوق قانونی ایران وفق برجام بوده است.
در بیانیه فوق عنوان شده است: فارغ از همه بحث‌های حقوقی و سیاسی مربوط به سوابق موضوع، سوءاستفاده از ساز و کار مذکور در شرایطی که تاسیسات هسته‌ای ایران در اثر حمله غیرقانونی یک عضو سابق برجام شدیدا آسیب دیده نشانه‌ای آشکار از سوءنیت است.
این بیانیه می‌افزاید: اقدام سه کشور که آگاهانه زمینه‌های گسترده‌تر را نادیده گرفته و زنجیره رویدادها را تحریف می‌کنند، در عمل متخلف را پاداش داده و قربانی را مجازات می‌کند. این ایالات متحده بود نه ایران که یکجانبه از برجام خارج شد و در سال ۲۰۱۸ تحریم‌ها را بازگرداند. این اتحادیه اروپا/ سه کشور اروپایی بودند نه ایران که تعهدات خود برای کاهش آثار اقتصادی خروج آمریکا را انجام ندادند. این اتحادیه اروپا/سه کشور اروپایی بودند نه ایران که نهتنها تعهدات خود را در روز انتقالی (۱۸ اکتبر ۲۰۲۳) اجرا نکردند، بلکه تحریم‌های غیرقانونی جدیدی علیه شرکت‌های هواپیمایی و شرکت‌های کشتیرانی غیرنظامی ایران اعمال کردند.
در بیانیه مذکور آمده است: این تصمیم سه کشور اروپایی به‌شدت روند جاری تعاملات و همکاری‌های ایران و آژانس را تضعیف خواهد کرد. این تشدید تحریک‌آمیز و غیرضروری با پاسخ‌های مقتضی همراه خواهد بود.
این بیانیه می‌افزاید: مسیری که سه کشور اروپایی برگزیده‌اند، در صورت مهار نشدن، پیامدهای شدیدی برای اعتبار و ساختار شورای امنیت خواهد داشت. توسل به سازوکار موسوم به اسنپ بک بدون طی روند مقتضی و ارائه مبانی حقوقی معتبر نهتنها اعتماد به تصمیم‌های شورا را تضعیف می‌کند، بلکه صلح و امنیت بین‌المللی را نیز در معرض خطر می‌کند.
جمهوری اسلامی ایران تأکید می‌کند که چنین تصمیمی باید به‌طور قاطع توسط همه اعضای مسئول جامعه بین‌المللی رد شود.
بیانیه رسمی جمهوری اسلامی ایران در واکنش به این اقدام سه کشور اروپایی به‌زودی صادر و به عنوان سند شورای امنیت به ثبت خواهد رسید.
وزرای خارجه ۳ کشور اروپایی دیروز در تماس تلفنی با عراقچی قصد خود برای اطلاع‌رسانی رسمی به شورای امنیت جهت آغاز فرآیند موسوم به حل و فصل اختلاف در برجام (مکانیسم ماشه/ اسنپ‌بک) را به اطلاع وزیر امور خارجه ایران رساندند.
بقایی: اقدام ۳ کشور اروپایی تبعیت از دستور طرف ناقض برجام بود
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز روز جمعه هفتم شهریورماه در پی نامه ۳ کشور اروپایی آلمان، انگلیس و فرانسه به شورای امنیت در راستای فعال‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) در پیامی با زیر سؤال بردن استقلال و «اعتبار» ۳ کشور اروپایی به عنوان «طرف‌های مذاکراتی»، عنوان کرد: اقدام ۳ کشور اروپایی برای بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران ترجمان مفهوم «شریک مذاکراتی معتبر» در نظم بین‌المللی مبتنی بر قواعد است که به‌موجب آن زور موجد حق است و «ناقض بزرگ» قواعد بازی را دیکته می‌کند.
وی افزود: تصمیم ۳ کشور اروپایی برای شروع روند بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت علیه ایران، نه ناشی از الزام حقوقی است و نه بر مبنای ارزیابی منطقی؛ بلکه همان‌طور که مارکو روبیو وزیر خارجه آمریکا در بیانیه مطبوعاتی مورخ ۲۸ اوت اعتراف کرده است، بر مبنای دستورالعمل رئیس‌جمهور آمریکا وفق یادداشت ریاستی شماره ۲ مورخ ۴ فوریه ۲۰۲۵ است، طرفی که عضو برجام نیست، بزرگ‌ترین ناقض و تخریب‌کننده برجام بوده واز ۲۰۱۸ به‌صورت یکجانبه از برجام خارج شد و موجب شکل‌گیری زنجیره‌ای از حوادث نامطلوب تا به امروز شده است.
وزارت امور خارجه ایران نیر دیروز در واکنش به اعلان غیرقانونی ۳ کشور اروپایی به شورای امنیت در مورد قطعنامه ۲۲۳۱ در بیانیه‌ای اعلام کرد: تصمیم سه کشور اروپایی به‌شدت روند جاری تعاملات و همکاری‌های ایران و آژانس را تضعیف خواهد کرد و این اقدام تحریک‌آمیز و غیرضروری با پاسخ‌های مقتضی همراه خواهد بود.