از جنگ تحمیلی تا صلح تحمیلی سناریوی نخ‌نمای دشمنان ایران
حسین دهقانی
آخرین پیام تلویزیونی مقام معظم رهبری درباره وضعیت جنگ و ترسیم افق پیش‌رو، نکات مهمی را تبیین کردند که مورد توجه مردم و رسانه‌ها قرار گرفت. از جمله این نکات صلح تحمیلی بود. مراد از صلح تحمیلی چیست؟ آیا نمونه‌های تاریخی در این زمینه وجود دارد؟ و چرا نباید صلح تحمیلی را پذیرفت؟
مروری بر وضعیت جنگ تحمیلی رژیم صهیونی بر جمهوری اسلامی ایران
تجاوز وحشیانه دولت جعلی صهیونی در بامداد جمعه 23 خردادماه 1404، موجب کشتار مردم بیگناه و جمعی از فرماندهان و دانشمندان کشور ما شد و به برخی از نهادهای خدماتی مانند بیمارستان‌ها و نیز تأسیسات هسته‌ای کشور آسیب زد. این تجاوز که ماهیتی غافلگیرانه و برق آسا داشت با کمک برخی از عناصر خودفروخته داخلی انجام گرفت. تصور دشمن صهیونی و حامیان غربی او از جمله دولت استکباری آمریکا، آن بود که با انجام این حمله برق‌آسا، نظام جمهوری اسلامی دچار اختلال اساسی خواهد شد و مردم ایران نیز با عناصر خودفروخته علیه نظام اسلامی، همراه خواهند شد و طی یکی دو روز نخست، کار نظام جمهوری اسلامی به پایان خواهد رسید، اما بر‌خلاف تصور دشمن صهیونی، جمهوری اسلامی ایران، به فاصله چند ساعت پس از حمله اولیه، ستاد جنگ را تشکیل داد، سلسله فرماندهی را بازسازی و حملات موشکی تلافی‌جویانه را آغاز کرد.
حملات موشکی ایران به دولت صهیونی، که در تاریخ حملات موشکی بی‌نظیر تلقی می‌شود، دشمن صهیونی و حامیان غربی آن به‌خصوص آمریکا را به تکاپو انداخت تا اقدامات متعددی از جمله تهدید و تطمیع را در دستور‌کار قرار دهند و ایران را مجبور به پذیرش آتش‌بس نمایند. رهبر انقلاب در میانه این هیاهو و هیجان، در یک پیام تلویزیونی تأکید کردند ملت ایران همان‌گونه که در برابر جنگ تحمیلی می‌ایستد، در برابر صلح تحمیلی نیز سر فرود نخواهد آورد.
مفهوم‌شناسی صلح تحمیلی و تبیین ویژگی‌های آن
صلح تحمیلی به معنای وادارسازی دیگران به پذیرش عهدنامه یا پیمانی است که مصالح، منافع و اهداف آنان را تأمین نمی‌کند و تحت فشار سیاسی، اقتصادی و یا نظامی صورت گرفته است. از جمله ویژگی‌های صلح تحمیلی می‌توان به عدم رضایت یک یا دو طرف معاهده صلح، ناپایداری پیمان صلح، مفاد ناعادلانه پیمان و تأثیر فشارهای سیاسی و نظامی در پذیرش آن اشاره کرد. در واقع، پذیرش صلح تحمیلی به معنای آن است که در شرایط عادی و بدون فشار نظامی، اقتصادی یا سیاسی، طرف یا طرف‌های پیمان صلح تحمیلی، آن را نمی‌پذیرند؛ چرا‌که منافع و مصالح آنها را تأمین نمی‌کند. از این رو چنین پیمانی به‌شدت، متزلزل است و ممکن است هر لحظه از سوی طرف یا طرفین ملغی اعلام شده و خود، مقدمه جنگ یا جنگ‌های دیگری شود.
یکی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین ویژگی‌های پیمانهای صلح، پایدار بودن آن است؛ به طوری که طرفین و نیز دیگر کشورها، از عدم ایجاد تنش و عدم افزایش آن، اطمینان نسبی حاصل کنند. پیمان صلح تحمیلی این ویژگی اصلی که باید هر پیمان صلحی دارا باشد، ندارد و از این رو پذیرش آن به نفع هیچکس نیست؛ چون آتش جنگ، زیر خاکستر پیمان تحمیلی صلح باقی خواهد ماند و با کوچک‌ترین عامل تحریکی، برافروخته خواهد شد.
چرایی عدم پذیرش صلح تحمیلی
عدم پذیرش صلح تحمیلی دلایق قرآنی، عقلانی و تاریخی دارد. از جمله دلایل قرآنی عدم پذیرش صلح تحمیلی، قاعده نفی‌سبیل است که یک قاعده قرآنی است؛ چنانچه در ویژگی‌های صلح تحمیلی بیان شد، صلح تحمیلی بر‌خلاف منافع کشور و در واقع پذیرش سلطه دیگران است. قرآن‌کریم می‌فرماید: «وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا؛ و خدا هرگز هیچ راه سلطه‌ای به سود کافران بر ضد مؤمنان قرار نداده است.»(4). بر‌اساس این آیه کریمه، پذیرش سلطه کافران بر مؤمنان، حرام است(5) و اگر پذیرش صلح تحمیلی به معنا پذیرش سلطه کافران باشد، که در بسیاری از موارد، چنین است، قبول آن حرام و سرپیچی از این فرمان صریح قرآن‌کریم است.
از دیدگاه عقلانی، هنگامی که جنگ بر ملتی تحمیل می‌شود و امکان مبارزه و پیروزی دارد، تسلیم شدن و قبول صلحی که منافع او را تأمین نمی‌کند، به معنای پذیرش خسارات و زیان‌های بیشتر است. از سوی دیگر، چنانچه بیان شد، ویژگی صلح تحمیلی، ناپایداری آن است، معنای این سخن آن است که پذیرش صلح تحمیلی، پیامدهای جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت. پذیرش صلح تحمیلی به معنای قبول این خسارت‌ها و پیامدهای ناشی از آن است که خلاف عقلانیت است. همچنین پیامدهای تاریخی و ننگین صلح تحمیلی در گلستان و ترکمنچای نیز برای همگان روشن است.
به طور مشخص در جنگ تحمیلی اسرائیل علیه کشورمان، امضای هرگونه صلح تحمیلی پیش از رسیدن به پیروزی آشکار، به معنای فرصت دادن به دشمن برای تجدید قوا و تجاوز مجدد به خاک کشور است. این راهبرد دشمن صهیونی در مقابل حزب‌الله لبنان نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
صلح تحمیلی به معنای وادارسازی دیگران به پذیرش عهدنامه یا پیمانی است که مصالح، منافع و اهداف آنان را تأمین نمی‌کند و تحت فشار سیاسی، اقتصادی و یا نظامی صورت گرفته است. عدم رضایت یک یا دو طرف معاهده صلح، ناپایداری پیمان صلح، مفاد ناعادلانه پیمان و تأثیر فشارهای سیاسی و نظامی در پذیرش آن از جمله ویژگی‌های صلح تحمیلی است. پذیرش صلح تحمیلی بر‌خلاف دلایل قرآنی، عقلانی و تاریخی است.