فقدان «ایکس‌ری» در پایانه شلمچه عامل افزایش قاچاق
سرویس اقتصادی-
فقدان دستگاه ایکس‌ری در پایانه شلمچه، سبب بی‌انگیزگی تاجران ایرانی و عراقی، افزایش هزینه صادرات، قاچاق کالا و نیز ایجاد برخی تبعات سیاسی و اجتماعی شده است.
به گزارش خبرنگار ما، پس از گذشت بیش از پنج سال از رونمایی دستگاه ایکس‌ری پایانه شلمچه، هفتم خردادماه، خبرگزاری صدا و سیما در آبادان به نقل از مسئولان محلی، وعده بهره‌برداری از این دستگاه تا 20 خرداد را داد. دستگاهی که عدم بهره‌برداری از آن تاکنون سبب بی‌انگیزگی تاجران ایرانی و عراقی، افزایش هزینه صادرات، قاچاق کالا و نیز ایجاد برخی تبعات سیاسی و اجتماعی شده است.
کشور عراق علاوه‌بر اشتراکات مذهبی و فرهنگی با ایران، دارای بیشترین مرز مشترک با ایران در بین همسایگان است که در این مرز مشترک هفت پایانه تجاری نیز وجود دارد. مجموعه این عوامل باعث شده تا کشور عراق به یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری ایران تبدیل شود، به‌گونه‌ای که طبق آمار 24 درصد از واردات عراق از مبدأ ایران صورت می‌گیرد. همچنین حجم صادرات ایران به عراق در سال 1403 نیز به رقمی نزدیک به 11 میلیارد دلار رسیده که عمده آن از طریق مرزهای زمینی صورت گرفته است.
ابزار مهم در تجارت ایران و عراق
در این میان مرز زمینی شلمچه که مدیریت آن بر عهده منطقه آزاد اروند است یکی از بزرگ‌ترین پایانه‌های مرزی مشترک ایران و عراق به شمار می‌رود. با این حال این پایانه به دلیل وجود برخی مشکلات، از جمله عدم استفاده از دستگاه ایکس‌ری در بازرسی کالاها، هنوز نتوانسته جایگاه واقعی خود را در تجارت میان ایران و عراق پیدا کند.
این در حالی است که یکی از ابزارهای بسیار کاربردی در پایانه‌های تجاری، دستگاه ایکس‌ری است. این دستگاه با بازرسی کامل محموله‌ها با سرعت بالا، علاوه‌بر افزایش تعداد محموله‌های عبوری از مرز، می‌تواند نگرانی‌های موجود در انتقال محموله‌های غیرمجاز را نیز کاهش دهد.
با وجود تجهیز پایانه مرزی شلمچه به دستگاه ایکس‌ری در بهمن سال 1398 این دستگاه تاکنون مورد استفاده قرار نگرفته است و همچنان بازرسی کامیون‌ها به وسیله نیروی انسانی انجام می‌شود. این در حالی است که دستگاه موجود در این پایانه، توانایی بازرسی 1500 کامیون در روز را دارد؛ ولی در حال حاضر تنها 400 کامیون در روز از این پایانه عبور می‌کنند، یعنی کمتر از یکسوم ظرفیتی که دستگاه ایجاد می‌کند.
پیامدهای عدم استفاده از ایکس‌ری
از مهم‌ترین پیامدهای عدم استفاده از ایکس‌ری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
عدم بازرسی صحیح محموله‌های عبوری و نگرانی‌های مرتبط با قاچاق کالا و مسائل امنیتی که در نهایت منجر به تخریب چهره ایران در میان افکار عمومی عراق می‌شود.
افزایش ترافیک در پایانه مرزی و معطلی کامیون‌داران و صادرکنندگان که افزایش هزینه‌های صادرات و در نهایت قیمت نهائی کالای ایرانی در بازار عراق را به دنبال دارد.
ازبین‌رفتن محصولات صادراتی مانند فراورده‌های پروتئینی و گروه تره‌بار (به‌ویژه آبزیان صادراتی) که موجب کاهش انگیزه تجار ایرانی و عراقی و نیز ازدست‌رفتن بازار صادراتی این محصولات در عراق می‌شود.
کاهش خروج کامیون‌های حامل بار از پایانه به سمت عراق به یکسوم ظرفیت بازرسی با ایکس‌ری که منجر به کاهش شدید حجم صادرات ایران به عراق از پایانه شلمچه می‌شود.
این عوامل علاوه‌بر تحت‌تأثیر قراردادن حجم مبادلات، نگرانی‌های امنیتی را نیز افزایش می‌دهند. این مشکل در شرایطی رخ می‌دهد که سهولت استفاده از این مرزهای زمینی می‌تواند برگ برنده ایران در رقابت با کشورهای رقیب در بازار عراق باشد.
در کنار مسائل امنیتی مطرح شده، بهره‌برداری صحیح از مزیت نزدیکی جغرافیایی دو کشور (در مقایسه با رقبا) در امر صادرات مستلزم به‌کارگیری هرچه سریع‌تر این فناوری در مبادی صادراتی به عراق، به‌ویژه شلمچه، است. طبق گزارش خبرنگار صدا و سیما قرار است بالاخره این دستگاه در چند روز آینده به بهره‌برداری برسد. باید منتظر ماند و دید وعده جدید مسئولان منطقه آزاد و مدیریت پایانه عملی خواهد شد یا خیر؟