گزارش خواندنی نشنال‌اینترست
روسیه، چین و یمن کشورهایی که به برتری « اف-35»ها پایان دادند
سرویس خارجی-
نشریه آمریکایی در مورد پیشرفت چشمگیر سامانه‌های پدافندی در چین و روسیه و با اشاره به عملیات‌های اخیر یمن علیه ناوهای آمریکایی نتیجه گرفته است که این 3 کشور به «برتری بلامنازع جنگنده رادارگریزِ اف-35 آمریکا» پایان داده‌اند.
باید توجه داشت که طی بیش از سه دهه، نیروی هوائی آمریکا ستون فقرات قدرت نظامی این کشور محسوب شده است، قدرتی که بر‌اساس مفهومی مهمِ «حمله از هر نقطه، در هر زمان، به هر هدف، بدون آنکه دیده شود» بنا شده است. «پنهان‌کاری» و «اف-35» پنهان‌کارِ آن قلب این قدرت بوده است؛ اما این قلب گویا چند وقتی است که دچار اختلال شده است و یکی از عوامل اصلی و خارجی این اختلال مقاومت یمن بوده است! نام یمن در کنار کشورهای روسیه و چین به عنوان کشوری که «نظم هوائی آمریکا» را را چالش کشیده، نشسته است. اواخر ماه گذشته بود که در همین صفحه روزنامه در مطلبی به نقل از روزنامه آمریکایی «نیویورک‌تایمز» خواندید که به گفته چند مقام آمریکایی، چند فروند جنگنده اف-۱۶ و یک اف-۳۵ نیز به‌‌شدت در معرض حمله مقاومت یمن قرار گرفتند و... پس از آن خبر رسید که یک مقام آمریکایی به وب‌سایت آمریکایی «وار زون» گفته است که جنگنده رادارگریز اف-۳۵ آمریکا مجبور شد برای فرار از اصابت موشک‌های زمین به هوای مقاومت یمن، مانورهای‌گریز انجام دهد. همچنین مجله آمریکایی و دیرپای «فوربس» نیز نوشت: «نزدیک شدن خطرناک موشک‌های پدافند هوائی به اف-۳۵ آمریکایی بر فراز یمن می‌تواند پیامدهایی برای اسرائیل که از این نوع هواپیما استفاده می‌کند، داشته باشد. با توجه به اینکه حوثی‌ها توانایی خود را در تهدید جنگنده‌های اف-۳۵ آمریکایی ثابت کرده‌اند، احتمال اینکه اف-۳۵های اسرائیلی نیز در معرض آتش مشابهی قرار گیرند، وجود دارد.»
قدرت پنهان‌کاری آمریکا نقض شد!
به اذعان نشریه آمریکایی «نشنال اینترست»، با ورود به سال ۲۰۲۵، شواهد فزاینده‌ای نشان می‌دهد که رقبای آمریکا، از قدرت‌های بزرگ مانند روسیه و چین گرفته تا بازیگران منطقه‌ای همچون انصارالله یمن، در حال خنثی‌سازی این مزیت مهم هستند. نشریه آمریکایی در گزارش خود نوشت: «ما به‌سرعت وارد دوره‌ای می‌شویم که در آن ارتش آمریکا، با بودجه یک تریلیون دلاری، ممکن است در برابر رقبای ارزان‌تر اما خلاق‌تر شکست بخورد. ماجرای معروف سرنگونی جنگنده اف-۱۱۷ آمریکا بر فراز یوگسلاوی سابق در سال ۱۹۹۹، نخستین زنگ خطر برای استراتژی پنهان‌کاری آمریکا بود. هرچند تحلیل‌گران آمریکایی موفقیت یوگسلاوی را به شانس نسبت دادند، اما مگر شانس چیزی جز آمادگی و زمان‌بندی دقیق است؟ این عملیات هرچند نمادین بود، اما تأثیر استراتژیک عمیقی گذاشت. چین و روسیه از آن درس گرفتند، و طی ۲ دهه بعد به صورت هدفمند به توسعه فناوری‌های کشف جنگنده‌های پنهان‌کار پرداختند. چین فراتر از روسیه، اقدام به توسعه رادارهای VHF مدرن با فناوری آرایه فازی فعال (AESA) کرده است. سامانه جی-وای-24.اِی یک رادار پیشرفته VHF است که توانایی کشف جنگنده‌های پنهان‌کار در فاصله‌های دور را دارد. طراحی ماژولار این سامانه امکان استقرار در مناطق راهبردی مانند تنگه تایوان یا جزایر مصنوعی دریای جنوبی را فراهم کرده است.»
یمن؛ نسخه نامتقارن از جنگ پدافندی
در ادامه گزارش، این نشریه از توانایی نیروهای یمن به عنوان بازیگری منطقه‌ای برای مقابله با جنگنده‌ها و پهپادهای آمریکایی «مبهوت» شده است. نشنال اینترست نوشت: «شاید غیرمنتظره‌ترین گزارش‌ها درباره مقابله پدافندها در برابر جنگنده‌های آمریکایی، گزارش‌های منتشر شده از فعالیت پدافند هوائی انصارالله یمن باشد. در جریان عملیاتی با نام سواران سخت، نیروی دریایی آمریکا به‌سختی موفق شد جنگنده F-۳۵ خود را از چنگ سامانه‌های پدافندی انصارالله یمن نجات دهد. گرچه جزئیات فنی منتشر نشده، اما منابع غربی می‌گویند که این موفقیت انصارالله به دلیل استفاده از همان مفاهیم مورد استفاده صرب‌ها در ۱۹۹۹ بوده است. انصارالله با استفاده از رادارهای VHF، شبکه‌سازی اطلاعات و از فرصت‌هایی که ساختار پنهان‌کاری را برای لحظاتی دچار ضعف می‌کند، توانسته با اف-۳۵ مقابله کند. این موفقیت انصارالله در یمن پیام مهمی دارد. دیگر تنها دولت‌ها نیستند که قادر به کشف پنهان‌کاری‌اند؛ گروه‌های شبه‌نظامی نیز با استفاده از فناوری‌های ترکیبی، به تهدیدی واقعی برای جنگنده‌های نسل پنجم آمریکا بدل شده‌اند.»
زوال یک نظم هوایی
نشریه آمریکایی با اشاره دوباره به موفقیت یوگسلاوی برای سرنگونی جنگنده اف-۱۱۷ آمریکا در سال ۱۹۹۹ نوشت: «از آن زمان، فناوری‌های تشخیص تنها بهبود یافته‌اند. تاکتیک‌های به‌کار گرفته شده توسط رقبای آمریکایی و تعهد آنها به توقف مزیت رادارگریز آمریکایی نیز همین‌طور است. بین چین و روسیه، عصر تسلط پنهان‌کاری آمریکا به پایان رسیده است.» نشنال اینترست در آخر ضمن اذعان دوباره به پایان یافتن دوران «پنهان‌کاری هوائی آمریکا» تصریح کرد: «نشانه‌های هشداردهنده همه‌جا هستند. حادثه اف-۳۵ در یمن فقط تازه‌ترین نمونه بود. نخستین شکست استراتژیک آمریکا ممکن است در آینده‌ای نه‌چندان دور رخ دهد و فناوری‌های توصیف‌شده بخشی از ابزارهایی خواهند بود که دشمنان آمریکا با استفاده از آنها این شکست را به آمریکا تحمیل خواهند کرد.»
خسارت 1/4 میلیارد دلاری به بنادر
البته یمن برای رسیدن به این نقطه- که یکی از عوامل بر باد رفتن استراتژی بزرگِ جنگیِ آمریکا باشد- هزینه‌های زیادی نیز داده است. سازمان بنادر دریای سرخ یمن خسارت وارد به ۳ بندر اصلی این کشور بر اثر حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا را یک میلیارد و ۳۸۷ میلیون دلار برآورد و اعلام کرد که با وجود این حملات و خسارت‌ها، بنادر فعال هستند و کار تخلیه و ترخیص کالا در آنها جریان دارد؛ این گوشه‌ای از آن هزینه‌هاست. سازمان بنادر دریای سرخ یمن خسارات مستقیم را ۵۳۱ میلیون دلار و خسارات غیرمستقیم شامل توقف خدمات و تعطیلی امدادرسانی را ۸۵۶ میلیون دلار برآورد کرد. این سازمان در بیانیه خود اعلام کرد که حملات هوائی و دریایی آمریکایی و رژیم اسرائیل زیرساخت‌های بنادر را هدف قرار داده است. این حملات، اسکله و چرثقیل‌ها و نیروگاه‌های برق، ژنراتورها و مراکز لجستیکی و همچنین انبارهای ویژه مواد غذایی، امدادی و دارویی را هدف قرار داده است.
گفتنی است، شاید شگفت‌انگیزترین بخش ماجرای افول برتری هوائی آمریکا، نه در قدرت پدافندی چین و روسیه، بلکه در نقش‌آفرینی کشوری چون یمن نهفته باشد، کشوری که هیچ‌کدام از شاخص‌های کلاسیک قدرت نظامی را ندارد اما توانسته در دل آشفتگی، نوعی از خِرد جنگیِ بومی و شبکه‌ای را خلق کند. آنچه اف-۳۵ را به چالش کشیده، صرفاً رادار یا موشک نیست، بلکه مدل جدیدی از تفکر امنیتی است که برخلاف الگوی صنعتی و پرخرج ارتش‌های کلاسیک، بر خلاقیت، انعطاف‌پذیری و استفاده از شکاف‌های فناوری دشمن بنا شده است. شاید افول نظم هوائی آمریکا، بیش از آنکه نشانه رشد رقبای سنتی باشد، محصول ظهور نوعی بازی‌سازی از پایین است؛ از دل مناطقی که پیش‌تر صرفاً میدان عملیات بودند، نه بازیگر استراتژیک. شاید بتوان ادعا کرد که یمن، در این روایت، نه یک استثناء، بلکه پیش‌نمونه چیزی بزرگتر است که در حال آمدن است.