نقشه استعمار برای زنان- بخش بیست‌وپنجم
آموزش و پژوهش زنان در جمهوری اسلامی ایران
سیدمحمدحسین راجی
در ادامه یادداشت پیشین، می‌خواهیم به بررسی وضعیت زنان در دوره جمهوری اسلامی بپردازیم.
کسب سواد و بهره‌برداری از آن یکی از مسائل مهم و ارزشمند در جوامع امروزی به شمار می‌رود که برای انسان لازم است و از نظر اجتماعی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد.
نیمی از جمعیت هر جامعه‌ای را بانوان تشکیل می‌دهند و داشتن سواد در بین این قشر می‌تواند زمینه توسعه و اعتلای شاخصه‌های آن جامعه را فراهم کند. از این رو تمام دولت‌های جهان همیشه کوشش فراوانی در زمینه ریشه‌کن‌کردن بی‌سوادی و به خصوص ایجاد عدالت آموزشی در مردان و زنان به واسطه برخورداری از حق تحصیل تا مدارج علمی بالا داشته‌اند.
به گزارش سایت familiar strange قبل از انقلاب اسلامی، کمتر از
30 درصد زنان ایرانی باسواد بودند و این عدد در سال 1396 به 80 درصد رسیده و یک رشد چشمگیر اتفاق افتاده است!
بی‌بی‌سی در گزارشی اعلام کرده است که ایران یکی از اولین کشورهای خاورمیانه در اجازه تحصیل به بانوان است و پس از انقلاب اسلامی ایران تلاش‌های زیادی در جهت تشویق بانوان به تحصیل در مقاطع بالاتر صورت گرفته است. به گونه‌ای که در سال 1380 تعداد دانشجویان ورودی دانشگاه‌ها دختر از پسران بیشتر شده است و در حال حاضر 60 درصد دانشجویان دانشگاه‌ها را زنان تشکیل می‌دهند.
در این رابطه، بانک جهانی آمارهای متعددی ارائه نموده است که به آنها اشاره می‌کنیم:
-در سال 1360 میزان رشد نام‌نویسی حدود 15 درصد از تمام دختران در مقطع پیش از دبستان بوده، این عدد در سال 1394 به 54 درصد افزایش پیدا کرده است.
-همچنین، درصد رشد نام‌نویسی دانش‌آموزان دختر در مقطع دبستان نیز افزایش قابل توجهی را داشته و از 81 درصد در سال 1360 به 115 درصد در سال 1394 ارتقا یافته است، که این عدد از میانگین جهانی نیز بسیار بالاتر می‌باشد.
-این میزان رشد حتی در مقطع دبیرستان نیز ادامه پیدا کرده و از میانگین جهانی در سال 1370 عبور کرده است. این عدد از 36 درصد از سال 1363 به 84 درصد در سال 1394 رسیده است.
-در سال 1350، نسبت دختران به پسران در این مقطع نزدیک به 35 درصد بوده که در سال 1393 این عدد به 50 درصد رسیده است. این مسئله یکی از شاخصه‌هایی است که عدالت آموزشی بین پسران و دختران را نشان می‌دهد. حتی مقایسه این آمار با دیگر کشورهای جهان نیز، نشان‌دهنده رشد چشمگیر این موضوع در سال‌های پس از انقلاب اسلامی است.
این افزایش در مقطع متوسطه نیز رشد چشمگیری داشته است؛ نسبت دانش‌آموزان دختر به پسر در مقطع متوسطه از 32 درصد در سال 1350 به حدود 48 درصد در سال 1393 رسیده است.
-طبق گزارش انجمن جهانی اقتصاد، جمهوری اسلامی ایران، در عدالت آموزشی بین دختر و پسر، مقام اول جهان را کسب کرده است.
-این رشد چشمگیر و عداالت آموزشی علاوه‌بر آموزش ابتدائی و متوسطه، در آموزش عالی نیز شاهد یک پیشرفت اساسی بوده است. نسبت دانشجویان دختر به پسر در سال 1350 حدود 36 درصد بود. این در حالی است که این عدد در سال 1393 به حدود 97 درصد افزایش پیدا کرده است.
در یک مقایسه کلی، اطلس سواد در بین دختران 15 تا 19 سالة دنیا با استفاده از آمار بانک جهانی استخراج گردیده است. بر اساس این اطلس،
60 تا 80 درصد دختران ایرانی در سال 1354 بی‌سواد بوده‌اند و ایران از این نظر، جزء پایین‌ترین کشورهای باسواد دنیا بوده است. اما بعد از انقلاب اسلامی، سواد دختران 15 تا 19 ساله، رشد چشمگیری داشته و در سال 1389 به بالاترین سطح خود دست یافته است.
علاوه‌بر موارد ذکر شده، برای درک میزان رشد و پیشرفت کشور در استفاده از ظرفیت‌های علمی بانوان، می‌توان تعداد اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها (اعم از مربیان و استادان) را با اواخر دوره پهلوی مقایسه کرد. در گزارشی که بانک جهانی منتشر کرده است، نسبت زنان عضو هیئت علمی به مردان در مراکز آموزش عالی و دانشگاه‌ها، از 14 درصد در اواخر حکومت پهلوی به نزدیک
33 درصد در سال 1397 رسیده است.
زیرساخت‌های آموزشی و پژوهشی
پیشرفت‌های حاصل شده در حوزه باسوادی زنان با تکیه بر بسترسازی‌های آموزشی و پژوهشی به وقوع پیوسته است. نظام جمهوری اسلامی ایران با توجه به ایدئولوژی خود که تکریم و احترام جایگاه زنان است مراکز آموزشی و پژوهشی مختص بانوان نیز تاسیس کرده است که در جهان کم سابقه می‌باشد و وظیفه اصلی آنان بررسی مسائل حوزه زنان و ارائه راهکارهای حل این مسائل می‌باشد. در سال 1392، سازمان ملل در گزارش خود از فعالیت 1700 سازمان غیر‌دولتی و 10 اندیشکده تخصصی بانوان در سطح دانشگاه‌ها خبر داده است، که در حال فعالیت در جهت ارتقای وضعیت زنان در کشور هستند. پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا، مرکز مطالعه و تحقیقات زنان دانشگاه تهران، مرکز مطالعات زن و خانواده، پژوهشکده زنان آفتاب و... از جمله مراکز تحقیقاتی فعال در این زمینه می‌باشند.
اندیشکده «ایران دیتا پرتال» در گزارشی از زمان‌بندی تاسیس حوزه‌های علمیه خواهران اعلام کرده است که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تنها 9 مدرسه علوم دینی مختص بانوان وجود داشته، که پس از وقوع انقلاب هر چند سال ده‌ها عدد به تعداد آنها افزوده شده و این آمار تنها مربوط به حوزه‌های علمیه بانوانی می‌باشد که ذیل حوزه علمیه قم مدیریت می‌شوند.
سلامت و بهداشت
امید به زندگی در زنان
طبق آمار بانک جهانی، امید به زندگی زنان ایرانی در سال‌های قبل از انقلاب اسلامی، برابر 54 سال بوده و در دهه چهل شمسی به 45 تا 50 سال نیز رسیده بود، اما هم اکنون، امید به زندگی زنان ایرانی 78 سال است. این در حالی است که امید به زندگی در ابتدا از میانگین جهانی کمتر بوده است، اما این عدد از سال 1373 تا به امروز به بالاتر از میانگین جهانی رسیده است.
زنان در عرصه پزشکی
سایت رادیو آزادی در گزارشی در سال 1394، از تحول زنان ایرانی در عرصه پزشکی سخن به میان آورده و تصریح کرده است که 70 درصد دانشجویان پزشکی در ایران را زنان تشکیل می‌دهند!
حضور زنان در عرصه پزشکی در دوران پس از انقلاب اسلامی، رشد چشمگیری داشته است. سازمان ملل در گزارش خود در سال 2006 از افزایش تعداد پزشکان عمومی زن خبر داده است. در سال 1355 تنها 25 درصد از پزشکان عمومی، زن بودند و این عدد تا سال 1385 به نزدیک 40 درصد افزایش پیدا کرده و به حدود 15 هزار نفر رسیده است. همچنین تعداد پزشکان متخصص زن از 15 درصد کل پزشکان در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی به 40 درصد در سال 2006 رسیده است.
این افزایش چشمگیر حتی برای پزشکان فوق تخصص نیز اتفاق افتاده است؛ تعداد پزشکان فوق تخصص زن به نسبت کل پزشکان از حدود 9 درصد در اواخر دوره پهلوی به 30 درصد در سال‌های اخیر رسیده است.
از دیگر افتخارات نظام اسلامی تربیت متخصصان خانم برای درمان بیماری‌های مختص زنان است. درصد متخصصان زن در حوزه زنان و زایمان، از 16 درصد در زمان پهلوی به 98 درصد در دوران نظام اسلامی رسیده است، بنابراین زنان در نظام جمهوری اسلامی، دیگر مجبور نیستند برای درمان بیماری‌های زنانه خود به پزشک مرد مراجعه
کنند.