تقویت همکاری‌های حمل‌ونقلی ایران با قطر و امارات
همکاری حمل‌ونقلی ایران با قطر و امارات در حوزه‌های مختلف هوائی و زمینی وارد مرحله جدیدی شده است.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ در اواسط هفته گذشته (۱۶ اردیبهشت ماه) فرزانه صادق؛ وزیر راه و شهرسازی در سفر به قطر با وزیر امور خارجه و وزیر حملونقل قطر، دیدار و گفت‌وگو کرد. در دیدار با «محمد بن عبدالله بن محمد آل ثانی»؛ وزیر حملونقل قطر، جنبه‌های همکاری بین دو کشور در زمینه‌های حملونقل و کریدورهای ترانزیتی مورد بحث قرار گرفت.
محور اول این همکاری‌ها، کریدور شمال-جنوب است. این کریدور که ۲۵ سال پیش میان ایران، هند و روسیه تعریف شده بود این امکان را به کشورهای جنوبی خلیج‌فارس از جمله قطر می‌دهد که با کشورهای شمالی ایران از جمله روسیه و آسیای مرکزی تجارت بهتری داشته باشند.
مورد بعدی کریدور عشق‌آباد است. این کریدور که به نام پایتخت ترکمنستان نام‌گذاری شده، یک مسیر بین‌المللی ترانزیتی است که از کشورهای ترکمنستان، ایران، ازبکستان، قزاقستان و عمان عبور کرده و امکان انتقال کالا در آسیا را از مسیر کوتاه‌تری نسبت به مسیرهای دریایی طولانی فراهم می‌کند.
کریدور ترکیه -ایران- قطر هم دیگر محور همکاری‌هاست. مبدا این کریدور ترانزیتی ترکیبی یا چندوجهی (حملونقل جاده‌ای، ریلی و دریایی) از ترکیه (استانبول) آغاز شده و پس از عبور از ایران به قطر در منطقه خلیج‌فارس می‌رسد که طول تقریبی این کریدور ۳۶۶۲ کیلومتر است. این کریدور در سال ۲۰۱۷ و پس از تحریم قطر توسط چهار کشور عربی به سرکردگی عربستان سعودی تشکیل شد.
مورد بعدی توسعه بندر دیر در استان بوشهر است. راه‌های اجرائی کردن تفاهم‌نامه توسعه بندر دیر با مشارکت طرف قطری که در مهرماه ۱۴۰۳ به امضا رسیده بود. همچنین گسترش همکاری‌های هوائی دو کشور و افزایش تعداد پروازها و راه‌اندازی خط مسافری از طریق دریا بین بنادر ایران و بندر رویس قطر از دیگر محورهای همکاری حمل‌ونقلی دو کشور است. علاوه‌بر این‌ها، این ظرفیت ایجاد شد تا با برگزاری جلسات مستمر به صورت حضوری و آنلاین، فرصت‌های همکاری به‌ویژه در بخش حملونقل ارتقا یابد.
نقطه عطف روابط ایران و قطر
پنجم ژوئن سال ۲۰۱۷ بود که چهار کشور عربی به سرکردگی عربستان سعودی، روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند و عملاً این کشور را در حصر فرو بردند. مصر، امارات و بحرین، حامیان عربستان در این اقدام ناگهانی بودند و بعد از آن خیلی زود کشورهایی مانند لیبی، مالدیو، سنگال، اردن، موریتانی و غیره هم به این گروه پیوستند. بهانه این کشورها برای چنین اقدامی یک سخنرانی ادعایی توسط «تمیم بن حمد بن خلیفه آل‌ثانی»؛ امیر قطر بود که طی آن، ایران را قدرتی بزرگ و ضامن ثبات منطقه و حماس را هم نماینده فلسطینیان دانسته بود.
هر چند دولت قطر چنین سخنانی را تکذیب کرد اما هرچه بود دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، هم از این تحریم حمایت کرد و شرایط قطر وخیم شد. در چنین شرایطی ایران به کمک قطری‌ها رفت و با ارسال محموله‌های کالا نگذاشت بحران شکل بگیرد.
علاوه‌بر این، ایران به قطر اجازه داد تا از آسمان ایران برای عبور هواپیماهای خود استفاده کند. در اوایل سال ۲۰۲۵ اعلام شد که ایران و قطر بررسی پروژه عظیم احداث تونل زیردریایی در بستر خلیج‌فارس بین دو کشور را آغاز کرده‌اند. طبق برنامه‌ریزی‌ها، این تونل که طول کلی آن به ۱۸۵ کیلومتر می‌رسد طولانی‌ترین تونل حمل‌ونقلی جهان خواهد بود.
کریدور شمال – جنوب در کازان فروم
پس از ماجرای سال ۲۰۱۷، قطر می‌خواهد خود را از طریق ایران به دنیا متصل کند و حاضر است برای این کار هزینه هم بکند. احداث این تونل که به سرمایه‌گذاری هنگفتی نیاز دارد به عهده طرف قطری است. کارهای مطالعاتی آن در حال انجام است و قرار است پس از آن، عملیاتی اجرائی هم آغاز شود. تونلی که می‌تواند ایران را صاحب یک مرز جدید خاکی با قطر کند و البته تاثیر مهمی در تجارت بین دو کشور و ترانزیت کالا بگذارد.
به تازگی دبیرخانه شانزدهمین اجلاس بین‌المللی اقتصادی روسیه- جهان اسلام (KazanForum) در گزارشی به بررسی چشم‌انداز کریدور شمال- جنوب با پیگیری طرح‌هایی همچون تکمیل خط ریلی رشت-آستارا و طرح جدید تونل زیردریایی ایران- قطر پرداخته است. «کازان فروم ۲۰۲۵ میلادی»، ۱۳ تا ۱۸ مه برابر با ۲۳ تا ۲۸ اردیبهشت ماه ۱۴۰۴ در کازان (غازان) مرکز تاتارستان روسیه برگزار می‌شود.
تقویت همکاری‌های هوائی ایران و امارات
توسعه همکاری‌های حمل‌ونقلی با دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس هم در دستور کار است. در نشست مشترک سازمان هواپیمایی کشوری ایران و امارات متحده عربی، مقرر شد همکاری‌های دو کشور در حوزه‌های ناوبری و مدیریت ترافیک هوائی افزایش یابد.
به گزارش خبرگزاری مهر، سازمان هواپیمای کشوری اعلام کرد: در حاشیه بیست و دومین اجلاس ناوبری منطقه خاورمیانه (MIDANPIRG & RASG) در دوحه قطر، نشست مشترکی میان هیئت‌های اعزامی سازمان هواپیمایی کشوری ایران و امارات متحده عربی با هدف گسترش همکاری‌ها در حوزه‌های ناوبری هوائی و مدیریت ترافیک هوایی، آموزشی و تخصصی برگزار شد.
در نشست مشترک هیئت‌های ایرانی و اماراتی، دو طرف به بررسی و تبادل نظر پیرامون موضوعات مهم حوزه صنعت هوانوردی پرداختند. در این نشست هماهنگی برای اصلاح مسیرهای پروازی و تبادل ترافیک هوائی در نقاط مرز هوائی دو کشور، همکاری‌های طرفین در زمان بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی که ترافیک هوائی در دو کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد و تبادل دانش و آموزش نیروی انسانی مورد بحث و توافق قرار گرفت. علاوه‌بر موارد فوق، انجام تمرین‌های مشترک دو و چندجانبه با کشورهای منطقه جهت تبادل تجربیات و ایجاد آمادگی لازم در شرایط اضطراری مورد تاکید قرار گرفت.