انفجار بندر شهید رجایی درس بزرگ برای امنیت غذایی
حادثه اخیر در بندر شهید رجایی هشداری است برای توجه بیشتر به حوزه امنیت غذایی که سالانه فقط 19 میلیون تن نهاده وارد می‌شود و بازار محصولات پروتئینی به آن وابسته است.
به گزارش خبرگزاری فارس؛ حادثه اخیر در اسکله بندر شهید رجایی، به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین مبادی ورود کالا به کشور، بار دیگر موضوع حساس و حیاتی پدافند غیرعامل در زنجیره تأمین نهاده‌های دامی را به مرکز توجه رسانه‌ها و تصمیم‌گیران اقتصادی و امنیتی کشور کشاند.
محمد جعفری؛ معاون بازرگانی داخلی شرکت پشتیبانی امور دام کشور، در واکنش به این حادثه گفت: «در سال گذشته بیش از ۱۹ میلیون تن نهاده دامی شامل ذرت، کنجاله سویا و جو وارد کشور شده است. این حجم واردات نشانه‌ای روشن از وابستگی بالای کشور به منابع خارجی در تأمین کالاهای اساسی است.»
سالانه در کشور بیش از یک میلیون تن گوشت قرمز، حدود دو میلیون و 500 هزار تن گوشت مرغ، بیش از یک میلیون تن تخم‌مرغ و نزدیک به ۱۰ میلیون تن شیر و فرآورده‌های لبنی تولید می‌شود. این محصولات به نهاده‌هایی وابسته‌اند که بیش از ۷۰ درصد آنها از خارج کشور تأمین می‌شود. این یعنی کوچک‌ترین اختلال در مسیر واردات می‌تواند تأثیرات گسترده‌ای بر کل بازار و امنیت غذایی بگذارد.
ضرورت تولید نهاده‌های بومی
بنابراین اصول پدافند غیرعامل می‌تواند نقش کلیدی در کاهش آسیب‌پذیری زنجیره تأمین ایفا کند. تنوع‌بخشی به مبادی وارداتی، استفاده از ظرفیت بنادر شمالی کشور در کنار بنادر جنوبی، ایجاد و گسترش ذخایر راهبردی در مناطق مختلف، توسعه لجستیک داخلی، مکانیزه‌سازی و دیجیتالی کردن فرآیند توزیع نهاده‌ها و از همه مهم‌تر، افزایش تولید داخلی نهاده‌های دامی، از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که در راستای پدافند غیرعامل باید جدی گرفته شوند.
کارشناسان نیز بر این باورند که وابستگی شدید به واردات از یک یا دو کشور خاص، یا از یک بندر مشخص، برخلاف اصول امنیتی و اقتصادی پایدار است. از سوی دیگر، توسعه دانش فنی و حمایت هدفمند از کشاورزان و تولیدکنندگان داخلی برای تولید نهاده‌های بومی مانند ذرت دانه‌ای و سویا، کاهش وابستگی ارزی، و ایجاد امنیت غذایی پایدار را به همراه خواهد داشت.
فقط یک ایکس ری؟!
حادثه اخیر در اسکله بندر شهید رجایی، توجه به نکات دیگری را موجب شد. با وجود هشدارهای مکرر دستگاه‌های نظارتی درباره کمبود دستگاه‌های ایکس‌ری چرا مسئولان بندر شهید رجایی نسبت به این مسئله کوتاهی کردند. برخی تحلیلگران و کاربران فضای مجازی، کمبود یا عملکرد ضعیف دستگاه‌های ایکس‌ری و عدم شناسایی مواد شیمیایی خطرناک را از عوامل اصلی این فاجعه می‌دانند.
حدود یک ماه قبل عبدالحسین خسروپناه؛ دبیر شورای‌عالی انقلاب‌فرهنگی، در مصاحبه‌ای به مشکلات ساختاری بندر شهید رجایی اشاره کرده بود: «در این بندر فقط یک دستگاه ایکس‌ری وجود دارد و آن هم تنها برای کانتینرهای ترانزیتی استفاده می‌شود. برای کالاهای داخلی، بازرسی به شکل «باز کردن درِ کانتینر و نگاه سطحی» محدود می‌شود که این روش به‌هیچ‌وجه قابل اعتماد نیست.»