در فصل بهار مراقب شبیخون این بیماری‌ها باشید
مسابقه حساسیت، سرماخوردگی و آنفلوآنزا در غافلگیری بهاره
بخش دوم
صبح به محض اینکه سر از رختخواب بر می‌دارم، امانم را عطسه‌های پیاپی میگیرد! طوری به عطسه می‌افتم که بیم آن می‌رود هر آن دچار حمله تنفسی شوم و نفسم بالا نیاید. بچه‌هایم با صدای عطسه من از خواب می‌پرند. انگاری خروس بی‌محل خانه و آپارتمان شده‌ام. مدت‌هاست آنتی‌هیستامین می‌خورم و دیگر بر من اثری ندارد. همیشه کسل و خواب‌آلودم.
- به پزشک هم مراجعه کرده‌ای؟
- نه!
- از عوارض مصرف آنتی‌هیستامین بدون نسخه پزشک مطلعی؟
- نه! چه عوارضی؟!
مصرف آنتی‌هیستامین ممکن است باعث سرگیجه و خواب‌آلودگی شود. در شرایطی که فرد نیاز به هوشیاری کامل برای کار با ماشین‌آلات صنعتی، رانندگی و یا انجام مطالعات متمرکز دارند، لازم است از مصرف آن خودداری کند. محصولات مایع آنتی‌هیستامین دکونژستانت و قرص‌های جویدنی آن ممکن است حاوی آسپارتام یا قند باشند. در صورت ابتلا به دیابت، بیماری‌های کبدی، فنیل کتونوری و دیگر بیماری‌هایی که نیاز به محدود کردن این مواد دارید، لازم است در مصرف آنتی‌هیستامین احتیاط کنید.پیش از دریافت نسخه و استفاده از آنتی‌هیستامین لازم است تمام داروها اعم از داروهای پزشکی، گیاهی و مکمل‌های دارویی که مصرف می‌کنید را با پزشک خود مطرح کنید. کودکان ممکن است بیشتر از دیگران در معرض عوارض جانبی آن قرار بگیرند. سالمندانی که مبتلا به بیماری‌های خاص هستند نیز بیشتر شاهد عوارض آن خواهند بود. این دارو در دوران بارداری لازم است تنها در صورت نیاز و تجویز پزشک مورد استفاده قرار بگیرد. آنتی‌هیستامین دکونژستانت ممکن است به شیر مادر نیز منتقل شود، اما تأثیر آن بر نوزاد مشخص نیست؛ بنابراین لازم است پیش از مصرف در دوران شیردهی با پزشک خود مشورت کنید.
فرق سرفه حساسیت با سرماخوردگی
یکی از شایع‌ترین علت‌های بروز حساسیت گرده گل است. گرده گل پودرهای بسیار ریزی هستند که چمن‌ها، علف‌های هرز و درختان تولید می‌کنند تا بتوانند گیاهان هم گونه خود را بارور کنند. بسیاری از افراد زمانی که در محیطی از گرده گل نفس می‌کشند پاسخ ایمنی نامطلوبی از بدن خود دریافت می‌کنند.
به‌طور کلی سیستم ایمنی بدن انسان از ورود میکروب‌ها مثل ویروس و باکتری به بدن جلوگیری می‌کند، و در مقابل آنها دفاع می‌کند. زمانی که یک فرد به گرده گل آلرژی دارد سیستم ایمنی بدن به طور اشتباهی فکر می‌کند گرده گل یک عامل مهاجم است و مواد شیمیایی را ترشح می‌کند تا بتواند با گرده گل مبارزه کند. این یک وضعیت آلرژیک است که می‌تواند علائم آزاردهنده زیادی داشته باشد؛ مثل گرفتگی بینی، آبریزش چشم و عطسه. بعضی از افراد فقط در فصولی از سال مبتلا به آلرژی گرده گل هستند درحالی‌که عده‌ای دیگر در تمام طول سال دچار آلرژی هستند.
میترا آل اسحاق، کارشناس ارشد پرستاری برایمان فرق آلرژی و سرماخوردگی را این‌گونه تبیین می‌کند: «بدن به‌مرور زمان می‌تواند از شر ویروس سرماخوردگی خلاص شود. در بسیاری از موارد، استراحت‌کردن و نوشیدن مایعات فراوان بهترین کاری است که می‌توانید برای رفع سرفه خلط‌دار، درمان فوری سرفه شبانه یا سایر علائم سرماخوردگی انجام دهید. البته بسته به نوع و شدت علائم ممکن است به داروهای ضد سرفه، داروهای مسکن یا اسپری‌های ضد احتقان بینی نیاز پیدا کنید. گاهی اوقات استفاده از قوی‌ترین شربت گیاهی ضد سرفه هم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
برخلاف سرماخوردگی، استراحت کردن نمی‌تواند برای درمان سرفه ناشی از حساسیت کار زیادی انجام دهد. بااین‌حال، نوشیدن مایعات کمک‌کننده است، چون کم‌آبی بدن باعث بدتر شدن علائم آلرژی می‌شود.»
وی در ادامه برای خلاص شدن از حساسیت بهاره توصیه می‌کند: «اجتناب از محرک‌ها یکی از راه‌های بسیار مؤثر برای جلوگیری از علائم آلرژی است. اگر نمی‌توانید از محرک‌هایی که باعث سرفه می‌شوند دور بمانید، تحت‌نظر متخصص گوش، حلق و بینی از قرص ضد سرفه قوی استفاده کنید یا از پزشک بپرسید که برای سرفه خشک چه بخوریم؟ یا بهترین شربت برای سرفه خشک مرتبط با آلرژی چیست؟
آنتی‌هیستامین‌ها مثل فکسوفنادین، دیفن‌هیدرامین، ستیریزین و لوراتادین از رایج‌ترین داروهایی هستند که به درمان آلرژی کمک می‌کنند. واکسن‌های آلرژی می‌توانند در طولانی‌مدت برای از بین بردن دائم آلرژی مؤثر باشند.
هرگز بدون مشورت با متخصص اطفال از دارو برای درمان سرفه کودکان استفاده نکنید. چون این کار ممکن است به عوارض جانبی جدی منجر شود.»
چرخش کمتر کرونا نسبت به آنفلوآنزا
دکتر قباد مرادی سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره آخرین وضعیت بیماری‌های تنفسی توضیح می‌دهد: «آزمایشگاه ملی آنفلوآنزا و ۱۷ آزمایشگاه منطقه‌ای تابعه، ۱۲۷۸ نمونه آزمایش شده برای بیماری آنفلوآنزا را مورد بررسی قرار داده‌اند که از این تعداد، ۱۰ درصد موارد از نظر آنفلوآنزا مثبت بودند. آنفلوآنزا نوع A بیماری غالب عفونت‌های تنفسی است و ساب تایپ شایع نیز H3 N2 بود.»
وی درباره موج خفیف عفونت‌های تنفسی در ابتدای فصل بهار می‌گوید: «بررسی روال معمول اپیدمیولوژیک آنفلوآنزا بیانگر این است که احتمال موج کوچکی از این بیماری در ابتدای فصل بهار وجود دارد.»
مرادی درباره آخرین وضعیت بیماری کووید-۱۹ توضیح می‌دهد: «آمار و ارقام نظام مراقبت دیده‌وری کووید-۱۹ بیانگر است که چرخش کووید-۱۹ نسبت به آنفلوآنزا در آخرین رصدها بسیار پایین‌تر است. روش دیگری که وزارت بهداشت عفونت‌های تنفسی را رصد می‌کند، نظام دیده‌وری است. بر اساس اطلاعات نظام مراقبت دیده‌وری، ۳.۶ درصد نمونه‌های تنفسی در مراجعان سرپایی و ۱۱.۶ درصد نمونه‌های تنفسی در مراجعان بستری آنفلوآنزا مثبت بوده‌اند.»
سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت درباره نتایج دیده‌وری ۲۱ پاتوژن تنفسی که روش دیگر رصد عفونت‌های تنفسی است، در استان تهران طی اسفندماه می‌گوید: «بر اساس نتایج آزمایش نمونه‌های گرفته شده باهدف دیده‌وری ۲۱ پاتوژن تنفسی در استان تهران در اسفندماه، آنفلوآنزا با ۱۲ درصد نرخ شیوع در بین افراد مبتلا به عفونت تنفسی در میان بزرگسالان به عنوان شایع‌ترین پاتوژن تنفسی در گردش بوده است. رینویروس‌ها و RSV نیز هرکدام با ۹ درصد در جایگاه دوم قرار داشتند و سهم کووید-۱۹ نیز از پاتوژن‌های در گردش ۱.۸ درصد است.»
مرادی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «مورد مثبتی از کووید-۱۹ در نمونه‌های تنفسی ۲۱ پاتوژن تنفسی در اسفندماه سال گذشته در کودکان دیده نشده است. سویه‌های در گردش کووید-۱۹ در همه دنیا از نوع اُمیکرون است که به مراقبت‌های شبیه سرماخوردگی برای افراد مبتلا نیاز دارد و به طور معمول بیماری خفیفی ایجاد می‌کنند.»
دلیل اصلی افزایش سرماخوردگی در بهار
حتی اگر شما حساسیت نداشته باشید نیز نوسانات فصلی هوا و عواملی مانند تغییر در فشار اتمسفر، دما و باد می‌تواند راه‌های هوائی و بینی شمارا تحریک کرده و به‌این‌ترتیب در برابر سرماخوردگی و عفونت‌ها ضعیف‌تر می‌شوید.
پژوهشگران همچنین اعتقاد دارند همزمان با کاهش هوا، سرماخوردگی شایع‌تر می‌شود. نتایج یک پژوهش در دانشگاه ییل نشان می‌دهد که کاهش هفت‌درجه‌ای دمای محیط می‌تواند توانایی بدن شما را در برابر تکثیر ویروس سرماخوردگی کاهش دهد.
در فصول بهار و پاییز میزان حساسیت فصلی افزایش پیدا کرده و بدن افراد برای ابتلا به عفونت‌ها مستعدتر می‌شود. در این شرایط التهاب بینی که به دلیل حساسیت پدیدآمده است، کار ویروس‌ها را برای ورود و انتشار از طریق بینی راحت‌تر می‌کند.
از سوی دیگر سیستم ایمنی بدن شما بر اثر بروز حساسیت و آلرژی، درگیر شده و بنابراین منابع دفاعی کمتری در بدن به‌صورت آزاد می‌توانند از شما در برابر بیماری‌ها محافظت کنند.
آکیکو ایواساکی (Akiko Iwasaki) استاد زیست‌شناسی و ایمونولوژی در دانشکده پزشکی بیل در این رابطه می‌گوید: «هر بار که بدن ما در معرض عفونت قرار میگیرد، تلاش می‌کنیم با ترشح اینترفرون‌ها که برای مسدود کردن ویروس‌ها مهم هستند، مقابله کند.»
ما متوجه شدیم که اگر درجه حرارت محیط را از ۳۷ درجه به ۳۳ درجه سانتی‌گراد کاهش دهید، این تغییر می‌تواند قدرت سیستم ایمنی را کاهش داده و ویروس‌ها مجدداً تکثیر شوند. این موضوع به‌خوبی نشان می‌دهد که چرا در فصل پاییز آمار سرماخوردگی بیشتر می‌شود؟
پروفسور آکیکو ایواساکی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «احتمالاً دلیل شیوع سرماخوردگی در فصل بهار این است که هوا اندکی گرم‌تر شده و به همین دلیل مردم تمایل بیشتری به خروج از خانه و قرار گرفتن در هوای آزاد پیدا می‌کنند. از سوی دیگر هوا هنوز به‌خوبی گرم نشده و در نوسان بوده و به‌این‌ترتیب ویروس سرماخوردگی فرصت مناسبی برای رشد و تکثیر پیدا می‌کند. در شرایطی که افراد در دمای ۱۰ درجه بالای صفر در فصل پاییز در خانه مانده و برای خروج از منزل لباس‌های گرم می‌پوشند، در فصل بهار و در همین دما به‌راحتی بیرون آمده و حتی فعالیت‌های ورزشی مانند دویدن یا دوچرخه‌سواری را انجام می‌دهند.»
به باور کارشناسان، یکی دیگر از دلایل افزایش سرماخوردگی در فصل بهار، افزایش سفرها بوده که موجب انتقال بیشتر بیماری‌ها می‌شود.
به اعتقاد پرفسور آکیکو ایواساکی، اقداماتی از قبیل گرم نگه داشتن بینی، پوشاندن سروصورت، شستن مرتب دست‌ها به‌ویژه قبل از غذا خوردن یا مالش چشم‌ها بهترین راه برای جلوگیری از نفوذ میکروارگانیسم‌ها به بدن شما هستند. نتایج یک مطالعه جدید نیز نشان می‌دهد که مکمل‌های ویتامین D می‌تواند به شما در محافظت از سرماخوردگی و آنفلوآنزا کمک کند.
شیوع آبله‌مرغان در بهار
مسعود مردانی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با اشاره به اینکه احتمال ابتلا به آبله‌مرغان در فصل بهار افزایش می‌یابد، اظهار می‌دارد: «عامل ابتلا به آبله‌مرغان یک بیماری ویروسی حاد است که منجر به بروز تب و بثورات جلدی (جوش‌های پوستی) در فرد مبتلا خواهد شد.»
وی در ادامه می‌افزاید: «در گذشته این بیماری مخصوص کودکان بود، اما با افزایش سطح بهداشت در جامعه کودکان در مراحل ابتدائی زندگی به این بیماری مبتلا نمی‌شوند و در بزرگسالی با آبله‌مرغان درگیر می‌شوند.»
استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تأکید بر اینکه نشانه‌های ابتلا به آبله‌مرغان در بزرگسالان به‌مراتب شدیدتر از کودکان است خاطرنشان می‌کند: «این بیماری ارتباط مستقیم با سن دارد، هر چه سن ابتلا افزایش یابد علامت‌های بیماری نیز شدیدتر است.»
مردانی یادآور می‌شود: «جوش‌های پوستی آبله‌مرغان در قسمت‌های مختلف بدن مانند سر، صورت، اندام و در برخی موارد در تمام بدن ظاهر می‌شود.»
وی با بیان اینکه دوره حاد این بیماری هفت روز است تأکید دارد: «در برخی افراد بهبود بین دو تا سه هفته نیز ادامه‌دار است.»
این متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری با بیان اینکه به افراد توصیه می‌شود برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری ازدست دادن و دیده‌بوسی با مبتلایان خودداری کنند، خاطرنشان می‌کند: «این بیماری واگیردار است به شکلی که با کوچک‌ترین تماس با فرد آلوده، بیماری انتقال می‌یابد.»
مردانی با بیان اینکه معمولاً این بیماری در کودکان سالم خفیف است و در موارد شدید، ضایعات می‌تواند تمام بدن را پوشش دهد، اضافه می‌کند: «ممکن است در گلو، چشم‌ها و غشاهای مخاط مجرای ادرار و واژن نیز نشانه‌هایی از بیماری ایجاد شود.»
به گفته وی بثورات تاولی و خارش‌دار ناشی از عفونت آبله‌مرغان بین یک هفته تا ۲۰ روز (بسته به شرایط فرد متفاوت است) پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر خواهد شد و معمولاً حدود ۵ تا ۱۰ روز این بیماری نشانه‌های خود را دارد.
مردانی به برخی از نشانه‌های آبله‌مرغان که ممکن است یک یا دو روز قبل از بثورات ظاهر شوند اشاره کرده و می‌افزاید: «تب (اغلب با تب خفیف ۳۷.۸ تا ۳۸.۹ درجه سانتی‌گراد شروع می‌شود)، کاهش اشتها، سردرد، خستگی و احساس ناخوشی عمومی از جمله نشانه‌های این بیماری است.»
وی با بیان اینکه زمانی متوجه شدید خودتان یا فرزندتان، نشانه‌های ابتلا به آبله‌مرغان را دارد، باید به پزشک عفونی یا عمومی مراجعه کنید، اضافه می‌کند: «پزشک با معاینه ضایعات و درنظر گرفتن سایر علامت‌ها می‌تواند بیماری را تشخیص دهد، همچنین در صورت لزوم، برای کاهش شدت بیماری و درمان عوارض ناشی از آن، دارو تجویز می‌کند.»
مردانی توصیه دارد: «در صورت ابتلا به آبله‌مرغان ضایعات را نخارانید ممکن است خاراندن ضایعات شما را در معرض خطر عفونت باکتریایی قرار دهد و همچنین می‌تواند باعث برجای ماندن محل ضایعات شود.»