یارانه پنهان مــردم به دولت 2 بـرابـر دولت به مردم
دولت بارها اعلام کرده که 150 هزار میلیارد تومان یارانه پنهان نان به مردم می‌دهد. همچنین بارها از عدد عجیب 150 میلیارد دلاری یارانه پنهان سوخت را اعلام کرده یا از یارانه پنهان ارز ترجیحی کالاهای اساسی می‌گوید، اما هیچ‌گاه از یارانه‌هایی که مردم به دولت می‌دهند و مالیات پنهانی که از مردم دریافت می‌کند و بی‌آنکه جرمی کرده باشند آنها را با بی‌ارزش کردن پول ملی، تنبیه می‌کند حرفی نمی‌زند.
دولت هیچ‌گاه از میلیاردها دلاری که به واردات آیفون و قطعات خودروهای مونتاژی اختصاص می‌دهد حرفی نمی‌زند اما به واردات خودرو سه میلیارد دلار اختصاص می‌دهد که صرف واردات خودروهای گران قیمت و با تعیین تعرفه بالا می‌شود و امکان دسترسی به خودروهای ارزان و ایمن را از بین می‌برد.
عده‌ای با یک طراحی صحنه برای دولت، سیاست‌گذار را قانع و برای او عدالت‌نمایی می‌کنند که ارز نیمایی را حذف کند و حاصلش این می‌شود که نه‌تنها آن اختلاف ارز توافقی و آزاد بیشتر شد و آن بستر ادعایی فساد گسترده‌تر شد بلکه علاوه‌بر آن تورم سنگین جدیدی هم به مردم تحمیل کردند.
مدعیان و همان همیشگی
محمد‌حسین رادان؛ رئیس اندیشکده صمیم می‌افزاید: منتقدان دلسوز گفتند شما حتی ۲۰ درصد ابزارها و سازوکارهایی که بتوانید نرخ ارز را در بازار آزاد کنترل کنید در اختیار ندارید و فراهم نکرده‌اید. برخی هم برای شما اصلا قابل فراهم کردن نیست و اساسا از دسترس شما خارج است و بر اساس روال‌های موجود، هر افزایشی در نرخ نیمایی اعمال کنید، مطمئن باشید بازار هم نرخ خود را بالا خواهد کشید و شما در وضعیت فعلی‌تان نمی‌توانید این اختلاف را رفع کنید و راه‌حل‌های دیگری وجود دارد اما آنها با همان خلق‌وخوی همیشگی، منتقدان را متهم کردند که اصلا اقتصاد نمی‌فهمند!
وی با بیان اینکه حرف منتقدان و مخالفان روایت جریان اصلی، کاملا درست و دقیق بود، عنوان می‌کند: اما باز همچنان اگر از همان تجویزکنندگان، همان راویان پرمدعای روایت جریان اصلی، بپرسید که پس چرا این نسخه شما باز شکست خورد؟ طبق معمول به گردن این و آن می‌اندازند و مسئولیت تجویز خود را بر‌عهده نمی‌گیرند! حقیقت این است که هسته‌های اصلی بسیار قدرتمندی وجود دارند که دقیقا می‌دانند دارند چه می‌کنند و با یک طراحی صحنه، سیاست‌گذار را قانع و برای او «عدالت‌نمایی» می‌کنند.
سود کلان دلارداران
رئیس اندیشکده صمیم با تشریح سودهای کلانی که بانک‌های خصوصی پس از افزایش نرخ ارز به دست آوردند، تاکید می‌کند: رانت بسیار بسیار بزرگ‌تر و کلان‌تری وجود دارد به نام «رانت سود بدون عملکرد» با یک بخشنامه بانک مرکزی که حاصل رشد نرخ ارز بود. فقط چند بانک بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان سود بدون ریسک و بدون هیچ زحمتی شناسایی کردند! یک بانک به تنهائی 149 هزار میلیارد تومان سود کرده است.
رادان می‌افزاید: باعث تأسف است که این ارقام که فقط مربوط به بانک‌ها است و «رانت سود بدون عملکرد» حاصل از افزایش نرخ ارز برای دلارداران اصلی کشور که عمدتا پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و فلزی‌ها، پالایشی‌ها و صادرکنندگان اصلی کشور است هم ارقامی حیرت‌آور است. بخش دیگر ناپیدای این صحنه بزرگ را هم که قبلا عرض کردم، تنگ‌تر شدن تأسف‌بار دوباره و چندباره معیشت و سفره مردم... ببینید رانت‌های اصلی اقتصاد ما کجاست!؟ آیا این‌ها را هم به آقای پزشکیان می‌گویند!؟ اگر ما دنبال عدالت باشیم باید شمشیرمان را کجا بزنیم!؟ او با بیان اینکه معتقدم آقای پزشکیان انسان بسیار خوش‌قلب و متعهدی است که دغدغه قلبی او حل مشکلات مردم و تحقق عدالت است و پیشرفت و اعتلای ایران آرزوی اوست، ادامه می‌دهد: در عین حال جریان‌های بسیار قدرتمند و ریشه‌داری در کشور وجود دارند که با مکنتی که دارند، روایت خاص خود از وضعیت اقتصاد کشور و راه‌های برون‌رفت از آن را به روایت غالب و اصلی تبدیل کرده‌اند که آن را «روایت جریان اصلی» می‌نامم.
تکرار چرخه خسارت بار
رئیس اندیشکده صمیم می‌افزاید: هسته‌های مرکزی این جریان‌های قدرتمند، حلقه‌هایی را در اطراف رئیس‌جمهور و سایر مسئولان ارشد کشور با عناوین و ترکیب‌های مختلف شکل داده‌اند و این حلقه‌ها با تأکید بر روایت جریان اصلی به‌عنوان تنها روایت صحیح و قابل اتکا، مسئولان ارشد را وادار به اتخاذ تصمیمات و پیشبرد سیاست‌های اقتصادی ذیل روایت خود می‌کنند. این جریان‌ها با «صحنه‌آرایی» و «عدالت‌نمایی»، مسئولان را وادار به برخی تصمیمات نادرست می‌کنند که دود اصلی آن به چشم مردم می‌رود.
رادان ادامه می‌دهد: در ابتدای این دولت وزیر اقتصادی منصوب شد که کارنامه او در زمان ریاستش بر بانک مرکزی، قابل قبول و قابل دفاع نبود و شاهد بودیم که قیمت ارز در طول هفت ماه ابتدائی این دولت با همت ایشان، حدود ۷۰ درصد رشد کرد! امری که در ابتدای هیچ دولتی سابقه نداشته است!
او می‌افزاید: بسیاری از دلسوزان به رئیس‌جمهور توصیه می‌کردند که شما گزینه بهتری را پیشنهاد کنید و با اینکه اقتصاددانان خوبی در ستاد ایشان بودند که نگاه و روایت کاملا متفاوتی از روایت جریان اصلی داشتند اما برای ما هم سؤال شد که چگونه آنها از دولت دور ماندند و روایت آنها و راه‌حل‌های آنها نادیده گرفته شد و می‌شود. انتظار حداقلی این است که این‌ها همچنان مورد مشورت باشند و بتوانند نگاهشان را به طور مستقیم به رئیس‌جمهور ارائه کنند.
رئیس اندیشکده صمیم می‌گوید: خیلی خوب! این نسخه را اجرا کردند. حالا در چه وضعیتی هستیم؟ ارز نیماییِ ۴۸ هزار تومانِ مهرماه، به ۶۸ هزار تومان در بازار توافقی رسیده، ولی نرخ بازار آزاد از ۶۲ هزار تومان به بیش از ۱۰۰ هزار تومان هم رسید! آن اختلاف ۱۴ هزار تومانی هم که سرمنشاء بسیاری از فسادها معرفی می‌شد، رسید به ۳۸ هزار تومان!! یعنی دو و هفت دهم برابر شد!!
رادان می‌افزاید: پس معلوم شد حرف منتقدان و مخالفان روایت جریان اصلی، کاملا درست و دقیق بود؛ آنها هشدار می‌دادند که این تجربه بارها تکرار شده و شما ناچار خواهید شد برای اینکه جلوی افزایش بیشتر نرخ ارز را بگیرید دوباره قیمت دستوری در بازار به‌اصطلاح توافقی وضع کنید که آقای فرزین رئیس بانک مرکزی چند روز پیش همین موضوع را مطرح کرد. سیاست‌های کلان کشور؛ متأسفانه این چرخه‌ای است که چند بار تکرار شده و مردم شاهد آن هستند.
مردم بدون هیچ اقدامی بدهکارتر شدند
رئیس اندیشکده صمیم می‌گوید: حالا کسب این «سود بدون عملکرد»، بدون اینکه حتی از صندلی خود تکان بخورند بازتابی دارد. بازتاب معادلش در زندگی مردم این‌گونه می‌شود؛ یک مقام مسئول با صحنه‌آرایی که برایش کرده‌اند می‌گوید که مردم بدانید! هر لیتر بنزین ۵۰ سنت است و با این دلار مثلاً ۶۲ هزار تومانی، قیمت واقعی بنزین ۳۱ هزار تومان است و ما در هر لیتر بنزین داریم به شما ۲۸ هزار تومان یارانه پنهان می‌دهیم!
رادان تصریح می‌کند: هنوز مردم از جای خود تکان نخورده‌اند که دوباره ظاهر می‌شود و می‌گوید: صبر کنید! همین الان به من خبر دادند که متأسفانه نرخ ارز به ۱۰۰ هزار تومان رسیده، با این حساب یارانه پنهانی که شما روی هر لیتر بنزین دارید از دولت می‌گیرید، ۲۸ هزار تومان نیست بلکه ۴۷ هزار تومان است!!
او می‌افزاید: مردم می‌گویند ما اصلا کاری نکردیم و تکان هم نخوردیم از جایمان. یک پولی هم در جیب‌مان است که امضای وزیر اقتصاد و رئیس بانک مرکزی روی آن حک شده برای تضمین ارزش‌اش، ولی مرتب بدهکارترمان می‌کنید! یعنی مردم بدون هیچ اقدامی بدهکارتر شدند و صاحبان رانت‌های اصلی هم بدون اینکه عملکردی داشته باشند، صدها هزار میلیارد تومان به دست آوردند!
نمی‌گذارند رئیس‌جمهور صحنه را درست ببیند
رئیس اندیشکده صمیم می‌گوید: بنده معتقدم نمی‌گذارند رئیس‌جمهور صحنه را درست ببیند. آقای رئیس‌جمهور! امروز تقسیم‌بندی نگاه‌های اقتصادی براساس گرایش‌های سیاسی نیست. خاضعانه درخواست می‌کنم حتما با کسانی که روایت‌های متفاوتی دارند، نشست‌هایی داشته باشید.
رادان می‌افزاید: به رئیس‌جمهور می‌گویند ارزش واقعی این برق و گاز و بنزین و گازوئیلی که شما دارید به این قیمت به مردم می‌دهید براساس نرخ‌های بین‌المللی و قیمت روز دلار، فلان قدر ریال می‌شود و بعد اختلاف آن را حساب می‌کنند و می‌گویند شما در حقیقت برای هر یک واحد از این‌ها دارید این مقدار یارانه پنهان به مردم می‌دهید!
او ادامه می‌دهد: به رئیس‌جمهور می‌گویند این قیمت‌ها عادلانه نیست. تازه توزیع آن هم عادلانه نیست و سهم برخی در استفاده از این یارانه‌ها بیشتر از دیگران است و همچنین خود این اختلاف قیمت با قیمت‌های جهانی علت اصلی قاچاق از کشور است. بعد هم توصیه می‌کنند که دولت برق و گاز و بنزین و گازوئیلی که در این کشور و در این اقتصاد و با اقتضائات و هزینه‌های این سرزمین تولید شده را با قیمت جهانی حساب کند و در ازای آن برای اینکه این «اصلاحات قیمتی» یا «آزادسازی قیمت‌ها» منجر به فشار به دهک‌های پایین و متوسط نشود به آنها پرداخت جبرانی از محل درآمدهای حاصله داشته باشد؛ یعنی یارانه بدهد و سایر درآمدهای حاصل از این طرح را هم صرف توسعه انرژی‌های نو و توسعه حمل‌ونقل عمومی و این موارد کند.
یارانه 335 میلیارد دلاری حقوق بگیران به دولت
رئیس اندیشکده صمیم می‌گوید: این در حالی است که قیمت برق و گازی که در این اقتصاد تولید شده را نمی‌توان با قیمت برق و گاز در اقتصاد هر کشور دیگر مقایسه کرد. عدالت حکم می‌کند خدماتی که کارمند شما ارائه می‌دهد را هم با همان منطق، به نرخ جهانی محاسبه کنید.
رادان توضیح می‌دهد: می‌خواهم با همین منطقی که دوستان مطرح می‌کنند و می‌گویند ارزش واقعی برق و گاز این‌گونه محاسبه می‌شود ارزش واقعی کار کارمندان دولت را محاسبه کنم! در آمریکا حداقل حقوق یک کارمند در سال 2024 براساس آمار اداره کار و مؤسسات آماری و تحلیلی معتبر، حداقل 62 هزار و 500 دلار بوده است.
او می‌افزاید: اگر میانگین حقوق ماهانه‌ای که دولت در سال ۱۴۰۳ به کارمندانش داده، دست بالا ۲۰ میلیون تومان در نظر بگیریم، یعنی دولت به‌طور میانگین در این سال به هر کارمند خود ۲۴۰ میلیون تومان حقوق داده است که با احتساب نرخ دلار 100 هزار تومانی می‌شود 2400 دلار! در حالی‌که ارزش واقعی کار او با قیمت‌های جهانی 62 هزار و 500 دلار بوده است! یعنی در حقیقت هر کارمند ما در سال ۱۴۰۳ بیش از 60 هزار دلار به دولت «یارانه پنهان» داده است!
رئیس اندیشکده صمیم می‌گوید: با این حساب فقط چهار میلیون کارمند دولت جمهوری اسلامی در سال بیش از 240 میلیارد دلار به دولت یارانه پنهان می‌دهند! شما معتقدید باید برق و گاز را به قیمت جهانی حساب کنید!؟ پس عدالت حکم می‌کند خدماتی که کارمند شما به شما ارائه می‌دهد را هم با همان منطق، به نرخ جهانی محاسبه کنید.
رادان با مقایسه میزان حقوق ماهانه بازنشستگان و مستمری‌بگیران ایران با همتایان خود در آمریکا اشاره می‌کند و می‌افزاید: درباره بازنشستگان و مستمری‌بگیران هم در حالی که چهار میلیون و ۵۰۰ هزار نفر مستمری‌بگیر صندوق‌های وابسته به دولت داریم اگر میانگین حقوق ماهانه‌ای که این عزیزان در سال ۱۴۰۳ دریافت کردند را دست بالا ۱۵ میلیون تومان در نظر بگیریم که این رقم نیست؛ رقم سالانه آن می‌شود 1800 دلار.
او ادامه می‌دهد: در آمریکا حداقل میانگین پرداختی به بازنشستگان در سال 2024 مبلغ 23 هزار دلار بوده است و به این ترتیب بازنشستگان ما هم در سال ۱۴۰۳ بیش از 95 میلیارد دلار یارانه پنهان به صندوق‌های بازنشستگی وابسته به دولت پرداخت کرده‌اند! اگر می‌خواهید قیمت انرژی را به اصطلاح واقعی کنید، حقوق کارمندان و بازنشستگان را هم واقعی کنید!
رئیس اندیشکده صمیم تصریح می‌کند: با این منطق شما می‌گویید دولت دارد 150 میلیارد دلار در سال به مردم یارانه پنهان انرژی می‌دهد؛ در حالی‌که فقط بیش از 335 میلیارد دلار از کارمندان و مستمری‌بگیرانش در حال دریافت یارانه پنهان است!
رادان می‌افزاید: البته من کارگران را حساب نکردم. حداقل هشت میلیون کارگر تمام وقت در کشور داریم و میانگین درآمد هر کارگر تمام وقت در آمریکا در سال 2024 حداقل 62 هزار دلار بوده است.
در بهترین حالت میانگین دریافتی هر کارگر ما در سال ۱۴۰۳ هم اگر 2400 دلار در نظر بگیریم، کارگران ما هم در سال بیش از 470 میلیارد دلار یارانه پنهان به کارفرمایان خود می‌دهند! پس لطفا بگویید کارفرمایان هم ارزش واقعی کار کارگرانشان را به آنها پرداخت کنند.
سایت جماران