راهکارهایی برای مصرف بهینه انرژی در وسایل سرمایشی
استفاده درست انـرژی در باغ کولرهای آبی بر پشت‌بام تابستان
بخش دوم
در فصول گرم سال از روشن گذاشتن مداوم کولرهای آبی خودداری کرده و سعی کنید، در زمان‌هایی که هوا خنک است با باز گذاشتن پنجره برای کولر آبی به جریان هوای خنک کمک کنید. پمپ آب و کانال آب‌رسانی به کولر را حتماً در فواصل زمانی کوتاه بررسی و در صورت امکان از یک رسوب‌گیر برای جلوگیری از ایجاد رسوب در دیواره کولر استفاده کنید.
تابش مستقیم نور خورشید بر کولرهای آبی به‌خصوص آن دسته از کولرهایی که در پشت‌بام مستقر شده‌اند، در نحوه عملکرد کولر تأثیر منفی دارد. بالارفتن دمای آب کولر و بخار سریع آن باعث گرم شدن باد کولر و مصرف بیهوده انرژی برق و آب می‌شود. نصب یک سایبان در بالای کولر و جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید در عملکرد بهینه کولر آبی نقش بسزایی دارد. شما می‌توانید از سرویس‌کار کولر بخواهید که هنگام حضور در محل جهت بررسی و سرویس کولر، سایبان را هم در همان زمان نصب کند.
طول کانال‌کشی کولر در خروجی با باد خنک با کیفیت مطلوب تأثیر دارد، در ساختمان‌های چندطبقه بهتر است فضائی در تراس برای نصب کولر آبی در نظر گرفته شود. از آنجایی که این امر بر عملکرد کولر تأثیر دارد، بنابراین می‌توان رعایت این شرایط را یک گزینه مهم در طریقه استفاده از کولر آبی نام برد. علاوه‌بر موارد اشاره شده، می‌توان استفاده نکردن همزمان از چندین وسیله گرمازا، بستن دریچه فضاهای بدون استفاده، روشن کردن پمپ آب قبل از خود کولر و... را در بهینه‌سازی مصرف انرژی در کولرهای گازی در نظر گرفت.
تابستان، کولر و مسئولیت پدرها!
فصل تابستان، فصل گرمی هواست آن هم در کشور خشک و عموماً کویری ایران که گرمای هوا گاه به 40 درجه هم می‌رسد. در نتیجه خنک بودن منزل به دغدغه نخست اهالی خانه تبدیل می‌شود.
در ایران پدرها مسئول اقتصاد خانوار هستند و طبیعی است که برخلاف بقیه اعضای خانواده که صرفا دغدغه خنک شدن دارند، باید میان مطلوب خنک شدن و تاثیر هزینه‌های اضافی ناشی از آن، تدبیر کند تا نه سیخ بسوزد و نه کباب سرد شود! مصرف در اقتصاد ترکیبی از میل به مطلوب‌ها و سیگنال‌های قیمت است.
رفتار عقلایی مصرف‌کننده زمانی شکل می‌گیرد که این دو در موازنه قرار داشته باشند. از این‌رو رفتار پدرها و توجه‌شان به روشن نبودن بی‌رویه کولر در فصل تابستان نه تنها عجیب نیست که نمونه‌ای از رفتار عقلایی مصرف‌کننده است.
ضروری است این رفتار عقلایی به سایر اعضای خانواده نیز تسری یابد، چرا که منابع درآمدی عموم خانواده‌ها محدود است و اگر قبض برق نجومی صادر شود، هزینه ناشی از آن موجب می‌شود پدر ناچار شود برای پرداخت آن از سایر هزینه‌های اعضای خانواده بکاهد تا منبع پرداخت آن را تأمین کند و بالانس بودجه خانوار برقرار بماند. قبض نجومی برق ناشی از مصرف نادرست وسایل سرمایشی، در نهایت به زیان همه اعضای خانواده است، چرا که ممکن است موجب کاهش سایر هزینه‌های رفاهی و تفریحی آنان شود. درک این نکته به همدلی همه اعضای خانواده و کمک برای کاهش مصرف برق در تابستان یاری می‌رساند، تا فقط پدرها در معرض این اتهام نباشند که خاموش‌کننده کولر هستند. قبض‌های نجومی برق از آن قبض‌هایی است که می‌تواند خواب خوش ظهر گاهی یا شبانه زیر کولر را از چشم برباید و دغدغه قیمت مصرف برق را به دغدغه‌ای تابستانی تبدیل کند.
از منظر تعرفه‌های برق، ۲۴ ساعت شبانه‌روز به ۳ دسته تقسیم می‌شود: ساعات اوج بار، میانبار و کم‌بار. در ساعات اوج بار قیمت برق بالا می‌رود و در ساعات کم‌بار به‌شدت کاهش پیدا می‌کند. ساعات اوج بار بین ۱۹ تا ۲۳ است. ساعات کم‌بار ۲۳ تا ۷ صبح و ساعات میانبار ۷ تا ۱۹ است. البته در فصل تابستان زمان پیک‌بار مصرف علاوه‌براین ساعات، از ساعت ۱۲ تا ۱۶ نیز است. نکته مهم این است که در ساعات اوج بار تعرفه ۵ برابر حالت کم‌بار است، لذا اگر می‌خواهید غصه قبض برق آخر ماه را کاهش دهید، اولین نکته این است که به زمانی که در حال استفاده از برق هستید، توجه داشته باشید. بسیاری از افرادی که برای صرفه‌جویی، کولر را از ساعت 23 تا 7 صبح خاموش می‌کنند به این نکته توجه ندارند که در این ساعات قیمت برق، ارزان‌ترین تعرفه را دارد.
انتخاب یک محل مناسب
برای کاهش مصرف کولر آبی
کولرهای آبی بسیار کمتر از کولرهای گازی برق مصرف می‌کنند (5٠٠ وات در برابر ٢٠٠٠ وات) همین موضوع باعث شده است که تعد‌اد کولرهای آبی بسیار بیشتر از کولرهای گازی باشد.
امروزه بیش از 65 د‌رصد خانوارهای شهری از کولر آبی برای سرمایش خانه‌هایشان استفاده می‌کنند.
کولری که نشتی آب دارد و در هر ثانیه از آن تنها یک قطره آب بر زمین می‌ریزد در طول تابستان باعث هد‌ررفتن بیش از 5٠٠ لیتر آب می‌شود.
از حمید اسحاقی، نصاب وسایل سرمایشی سؤال می‌کنم: «آیا انتخاب یک محل مناسب برای کاهش مصرف کولر آبی اثری دارد؟» وی پاسخ می‌دهد: «برای کاهش مصرف کولر آبی ضروری است که از همان ابتدا دستگاهی مناسب انتخاب کنید. هنگام خریدن کولرهای گازی و آبی باید به برچسب مصرف انرژی آن توجه داشته باشید و کولرهایی را که مصرف انرژی A را دارند انتخاب کنید. هر چه برچسب انرژی روی محصول به سمت A نزدیک‌تر باشد، مصرف انرژی آن کمتر است.
هنگام خرید و نصب کولر سعی کنید یک محل خوب و مناسب برای قرار دادن کولر انتخاب کنید، چون اگر در مکان مناسبی نصب نشود باعث می‌شود به‌خوبی نتواند محیط را سرد و خنک سازد. به طور مثال اگر آفتاب مستقیم به کولر برخورد کند، باعث می‌شود که اتاق کولر گرم شود و در نتیجه آب داخل کولر زودتر تبخیر شود در نتیجه باد گرمی تولید می‌شود.»
در سؤال دیگری از این نصاب وسایل سرمایشی می‌پرسم: «این تعمیرکار محلی را که برای نصب کولر انتخاب می‌کنیم باید چه شرایطی داشته باشد؟» وی پاسخ می‌دهد: «مسیر کولر آبی تا فضای محیط باید کمترین فاصله را طی کند. کولر آبی باید در قسمت شمالی ساختمان نصب گردد. برای حفاظت از کولر آبی سایه‌بان نصب کنیم و فضای کافی را برای نصب سایه‌بان در نظر بگیرید. امکان جابه‌جایی هوا در اطراف کولر وجود داشته باشد.»
و در آخرین سؤال می‌پرسم: «آیا انتخاب یک کولر مناسب با توجه به محیط می‌تواند در کاهش مصرف کولر آبی تأثیرگذار باشد؟» وی می‌گوید: «اولین اقدام کاهش مصرف کولر آبی در مصرف برق خریدن کولر آبی مناسب است کولرهای آبی مانند کولرهای گازی نمی‌توانند دمای محیط را تنظیم کنند فقط قابلیت تنظیم سرعت باد را دارند. به همین دلیل باید ظرفیت کولر بر اساس متراژ محیط باشد تا بهترین نتیجه را برای سرد کردن محیط بگیرید. چنانچه متراژ با ظرفیت کولر متناسب نباشد، باعث می‌شود که محیط به‌خوبی خنک نشود و همچنین مصرف برق افزایش پیدا کند و راندمان کار پایین آید.»
چگونه مصرف آب را در کولر آبی کاهش دهیم؟
از آنجایی که بحران جهانی آب تمام کشورها را درگیر کرده و با توجه به اینکه کشور ما در موقعیت کویری و خشک قرار گرفته، دانستن راه‌های کم کردن مصرف آب کولر آبی برای همه افراد ضروری است و از صرف هزینه‌های اضافی نیز جلوگیری خواهد کرد.
برای اصلاح و کاهش میزان مصرف آب کولر آبی، قطعاً شما نمی‌توانید در سیستم کولر، تغییراتی ایجاد کنید؛ اما با رعایت چند نکته مهم به میزان قابل‌توجهی می‌توان این میزان مصرف را کاهش داد.
اسدالله جهان‌پناه، سرویس‌کار به گزارشگر کیهان درباره راهکارهای مؤثر در کاهش مصرف آب در کولر آبی توضیح می‌دهد: «معمولاً توصیه می‌شود پوشال‌های کولر آبی به طور سالانه تعویض شوند. تعویض بموقع پوشال‌ها علاوه بر کاهش مصرف انرژی مزایای دیگری نیز دارد. وقتی برای مدت طولانی پوشال‌ها را عوض نکنید لابه‌لای پوشال‌ها به دلیل رطوبتی که وجود دارد انواع قارچ‌ها و باکتری‌های بیماری‌زا و مضر رشد خواهند کرد و به‌راحتی وارد فضای منزل شما خواهند شد. بازدهی بهتر و بیشتر کولرها نیز در گرو تعویض منظم پوشال کولر است. اگر حس می‌کنید کولر شما بازدهی قبل را ندارد و مدام باید روی دور تند باشد تا کمی هوا را خنک کند، باید پوشال‌های آن را عوض کنید تا متوجه شوید چقدر در کارایی آن تأثیرگذار است؟!»
وی در ادامه می‌افزاید: «یکی دیگر از روش‌های کاهش مصرف آب کولر آبی این است که شما به طور منظم و سالیانه کولر آبی خود را سرویس کنید. سرویس دوره‌ای کولر و تعویض یا تعمیر قطعات آسیب‌دیده و ازکارافتاده باعث می‌شود کولر شما کارایی بهتری داشته باشد. در این صورت دور کند کولر آبی که مصرف آب کمتری دارد، حتی در گرم‌ترین روزهای سال هم برای شما کافی خواهد بود و مصرف آب کولر آبی کاهش خواهد یافت.»
این سرویس‌کار کولر آبی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «اگر کولر شما زیر نور مستقیم خورشید باشد با جذب گرما، باد گرم تولید می‌کند و برای جبران این گرمی و خنک کردن باد ناچار به مصرف بیشتر انرژی خواهد شد. علاوه‌برآن نور خورشید باعث تبخیر شدن آب کولر می‌شود و بدین‌ترتیب مصرف آب کولر آبی بیشتر خواهد شد.
ایجاد یک سایبان کوچک روی کولر یا در صورت امکان قرار دادن آن در قسمت‌هایی که از نور مستقیم خورشید دور باشد، در بهینه‌سازی مصرف آن به‌شدت تأثیرگذار است.
کولرهای آبی انواع مختلف با قدرت موتور گوناگون دارند و برای خنک کردن فضای معینی قابل استفاده هستند. استفاده از کولرهای کم‌توان برای فضاهای بزرگ فقط باعث می‌شود مصرف آب کولر آبی بیشتر شود و ساعات روشن بودن کولر روی دور تند افزایش پیدا کند.»
چگونه مصرف برق را در کولر آبی کاهش دهیم؟
استفاده از ترموستات‌های آبی، به‌ویژه در هنگام شب نه‌تنها به بهینه‌شدن مصرف برق کمک می‌کند، بلکه با جلوگیری از سرد شدن بیش از حد دمای اتاق، برای اطمینان از سلامت خانواده و به‌ویژه کودکان نیز مهم است. با تنظیم دمای ترموستات بر روی دمای آرامش که بهتر است برابر با ۲۳ یا ۲۴ باشد، جلوی روشن ماندن بی‌دلیل کولر گرفته خواهد شد، زیرا ترموستات با رسیدن به این دما به طور خودکار کولر را خاموش می‌کند.
محمود عنایتی، نصاب دستگاه‌های سرمایشی توضیح می‌دهد: «با استفاده از ترموستات کولر آبی‌نیاز به رعایت بسیاری از نکات صرفه‌جویی درمورد کولرهای آبی، خودبه‌خود رفع می‌شود؛ برای مثال این‌گونه نیاز به تذکر درمورد خاموش کردن کولر پیش از ترک منزل، یا تنظیم کولر روی دور تند برطرف می‌شود.»
هرگاه صحبت از جلوگیری از هدررفت انرژی باشد، پای عایق‌کاری به میان کشیده خواهد شد. این تکنسین وسایل سرمایشی در ادامه می‌افزاید: «کولرهای آبی و کانال‌بندی آن نیز از این قاعده مستثنی نیستند. امروزه عایق‌های کانال کولر در جنس‌های مختلف به بازار عرضه شده‌اند. در کنار عایق‌های پشم سنگ و پشم‌شیشه، عایق‌های جدید الاستومری نیز در بازار موجود هستند که کارایی بالایی دارند. عایق الاستومری نوعی از عایق‌های حرارتی، برودتی و صوتی است که از مواد الاستومری با ساختار سلول بسته تولید می‌شود. این ساختار باعث می‌شود که عایق الاستومری دارای خواص منحصربه‌فردی مانند انعطاف‌پذیری بالا، مقاومت به شرایط محیطی سخت، و عمر طولانی باشد.»
شهروندان با مراجعه به سایت و اپلیکیشن باانرژی که از سوی توانیر طراحی و عرضه شده می‌توانند ضمن آگاهی از راهکارهای مختلف کاهش و مدیریت مصرف برق، همچنین اطلاع از میزان مصرف برق دستگاه‌های برقی خود از طریق بخش شبیه‌ساز اپلیکیشن باانرژی، از جوایز در نظر گرفته شده برای مشترکان خوش مصرف بهره‌مند شوند.