بـرق هسـته‌ای نیاز امــروز و فردای ایــران
افزایش ظرفیت تولید برق هسته‌ای از طریق ساخت نیروگاه‌های جدید، نیاز امروز و فردای ایران در خانه‌ها، صنایع، کشاورزی و... است.
اوایل اسفند‌ماه 1403 «الکسی لیخاچف»؛ مدیرعامل شرکت روس‌اتم گفت: این شرکت دولتی در حال مذاکره با ایران برای ساخت یک نیروگاه هسته‌ای دیگر در این کشور است.
ایشان با ذکر این نکته که زمان‌بندی این پروژه به تصمیم‌گیری مقامات ایرانی بستگی دارد، گفت: «همان‌طور که می‌دانید، ما تنها می‌توانیم با همان سرعتی حرکت کنیم که خودِ مشتری- یعنی دولت ایران- تعیین
می‌کند.»
از طرف دیگر خاموشی‌های پاییز و زمستان سال 1403 مهر تاییدی بر لزوم افزایش تولید برق هسته‌ای در کشور است چرا که با ظرفیت محدود نیروگاه‌های فسیلی و منابع سوخت روبه اتمام و نسبتا گران آنها، سرمایه‌گذاری‌های جدید بر روی آنها با چالش‌های فراوان روبه‌رو است.
حرکت لاک‌پشتی ممنوع
اگر سرنوشت ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای هم بخواهد به سرنوشت بعضی از پروژه‌ها که عمرشان از عمر چند دولت بیشتر است دچار شود درآینده‌ای نه‌چندان دور باید منتظر خاموشی‌هایی در کل سال و البته شدیدتر از آنچه در پاییز و زمستان 1403 اتفاق افتاد باشیم و اگر بحث ناترازی انرژی واقعا دغدغه دولت آقای پزشکیان است لازم است با تشکیل قرارگاه تسریع ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای، وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مربوط را بر روی اولویت سرعت‌دهی ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای متمرکز ساخته و چالش‌های فرارو در این زمینه را با سرعت هرچه تمام‌تر برطرف سازند.
از آنجا که بیش از ۹۰ درصد برق کشور توسط نیروگاه‌های حرارتی و با سوخت گاز تامین می‌شود و هر سال در دوره سرد سال با افزایش مصرف گاز در بخش خانگی و تجاری، سهمیه گاز نیروگاه‌ها محدود شده و سوخت مایع جایگزین آن می‌شود تولید برق دچار چالش جدی شده و برون‌رفت از این مشکل اقدامی جهادی و شبانه‌روزی می‌طلبد تا تولید برق هسته‌ای کشور را که اکنون کمتر از دو درصد است را به‌سرعت به مقادیر بالاتر برسانیم.
ناترازی واقعی اینجاست!
یک‌سوم گاز کشور در‌حالی به نیروگاه‌ها اختصاص می‌یابد که بازدهی متوسط نیروگاه‌ها بین ۳۷ تا ۳۸ درصد است و حتی متاسفانه تعدادی از نیروگاه‌های اطراف تهران راندمان ۲۰ درصد دارند؛ یعنی نیروگاه‌ها ۸۰ درصد از گاز و گازوئیلی را که تحویل می‌گیرند به حرارت تبدیل می‌کنند و تنها ۲۰ درصد آن به برق تبدیل می‌شود؛ به عبارت بهتر، انرژی برق محصول جانبی آنهاست! در این حالت واضح است که هر روز تعلل در توسعه و ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای جدید مساوی با هدررفت منابع عظیم انرژی فسیلی در نیروگاه‌های برق کشور است و دقیقا به همین علت است که کشورهای پیشرفته با درک صحیح از این مطلب، عمده تمرکز تولید برق خود را بر روی نیروگاه‌های هسته‌ای قرار داده‌اند. به طور مثال فرانسه 70 درصد برق مورد نیاز خود را از نیروگاه‌های اتمی تامین می‌نماید و این در‌حالی است که ایران با سهم کمتر از دو درصد برق تولیدی هسته‌ای بعد از امارات قرار گرفته است. امارات در حال حاضر 25 درصد برق خود را از طریق نیروگاه هسته‌ای خود تامین می‌نماید. البته جمعیت امارات و در نتیجه مصرف برق این کشور، بسیار کمتر از ایران است.
در شرایطی که بر اساس مصوبات مجلس شورای اسلامی قرار بود ۲۰ هزار مگاوات برق هسته‌ای تولید کنیم اما با پذیرش برجام در دولت آقای روحانی این روند متوقف شد. در‌حالی که در دولت آقای احمدی‌نژاد، میزان تولید مواد غنی‌شده برای تأمین برق هسته‌ای به ۱۱ تن رسیده بود با انعقاد قرارداد برجام ذخایر غنی‌شده به ۳۰۰ کیلوگرم کاهش پیدا کرد. همین مسئله باعث شد روند تولید و تأمین برق هسته‌ای با مشکلات عدیده‌ای از جمله قطعی مکرر برق در دولت آقای روحانی مواجه شود.
گل‌به‌خودی هسته‌ای
دکتر فریدون عباسی؛ رئیس اسبق سازمان انرژی اتمی در آن زمان ضمن انتقاد به دولت آقای روحانی گفت: «دولت (روحانی) باید پاسخ دهد که چرا به نیروگاه هسته‌ای توجه نکرده است؟ اگر دولت خوش‌فکری داشت، دو هزار مگاوات برق هسته‌ای می‌توانست به مدار آید؛ زیرا همه کارهای آن را دولت دهم کرده بود و قرارداد آن را باید با روسیه امضا می‌کرد.
هشت سال برای ساخت دو نیروگاه برق هسته‌ای کافی بود و بسیار راحت می‌توانستیم برق هسته‌ای پایدار تولید کنیم که در زمستان و تابستان سوخت فسیلی مصرف نکنیم. با روی‌کار آمدن دولت شهید رئیسی و با تغییر ریل سیاستگذاری در سازمان انرژی اتمی، نیروگاه اتمی بوشهر دوباره با توان بالا اقدام به تولید برق هسته‌ای کرد که کمک به «پایان خاموشی‌ها» بزرگ‌ترین دستاورد محسوس نیروگاه اتمی بوشهر به شمار رفت. نیروگاه اتمی بوشهر، اکنون توانسته با تولید 63 میلیارد کیلووات ساعت برق هسته‌ای، چهار‌بار هزینه صرف شده بابت احداث خود را تامین کند.
شاید وقتی دیگر؟!
آقای پزشکیان در نشستی با وزیر و مدیران وزارت صمت که 26 اسفند 1403 برگزار شد اعلام کرد که برنامه دولت جایگزینی برق خورشیدی با سوخت‌های فسیلی است! این در‌حالی است که با این جایگزینی مشکل کمبود انرژی برق نه‌تنها در زمستان‌ها که با کاهش نورخورشید مواجهیم حل نمی‌شود بلکه در تابستان هم در ساعات پیک مصرف با چالش‌هایی روبه روست و در واقع با اکتفا به این اقدام موقت و البته هزینه‌بر از هدف اصلی که ساخت نیروگاه هسته‌ای است دور می‌شویم. در‌حال حاضر احداث یک مگاوات برق خورشیدی 600 هزار دلار هزینه دارد و بهتر است آقای پزشکیان بفرمایند چرا اولویت دولت، جایگزینی برق هسته‌ای نیست؟
طبق گفته آقای محمد اسلامی؛ رئیس سازمان انرژی اتمی، با راه‌اندازی دو واحد نیروگاه هسته‌ای، سالانه ۱۰ میلیون بشکه نفت و یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون مترمکعب گاز صرفه‌جویی و از انتشار هفت میلیون تن گازهای آلاینده جلوگیری می‌شود.
اینجاست که دولت می‌تواند با انتخاب بستری امن یعنی ساخت نیروگاه هسته‌ای، برقی پایدار برای تمامی فصول سال برای کشورمان تهیه کند و با اولویت ساخت نیروگاه اتمی بر دیگر نیروگاه‌ها، از فرصت طلایی به وجود آمده برای توسعه نیروگاه اتمی بوشهر و ساخت نیروگاه‌های جدید توسط روسیه بهره جوید علی‌الخصوص که کشورمان با تحریم‌های بی‌سابقه و ظالمانه آمریکا و متحدانش در این زمینه مواجه بوده و توسط هیچ کشوری دیگری در این زمینه پشتیبانی نمی‌شود.
مجید صباغیان‌هاتف