پرسش:

از منظر آموزه‌های وحیانی، عمل نکردن مسلمانان به قرآن چه آثار و پیامدهایی را برای آنان در جامعه به دنبال دارد؟

پرسش:

شکی نیست که قرآن کریم به عنوان معجزه جاوید پیامبر اکرم(ص) به عنوان هدایت تشریعی بندگان و نقشه راه سعادت دنیا و آخرت آنها می‌باشد. بنابراین غرض الهی برای هدایت انسان‌ها عمل به آموزه‌ها و تعالیم این کتاب آسمانی است. امام علی(ع) در وصیت‌نامه خود با صراحت می‌فرماید: «الله الله فی‌القرآن لایسبقکم بالعمل به غیرکم» خدا را، خدا با قرآن مبادا دیگران(کفار) در عمل به این قرآن از شما پیشی گیرند؟! (نهج‌البلاغه- نامه 47) 

این انذار امام علی(ع) به این مفهوم است که عمل نکردن به آموزه‌ها و تعالیم قرآن، آثار و نتایج زیانبار فردی و اجتماعی فراوانی را در جوامع اسلامی به دنبال دارد که در اینجا به اهم آنها براساس خطبه 147 نهج‌البلاغه می‌پردازیم:

1- ترویج منکرات

امام علی(ع) با توجه به مهجوریت قرآن در جامعه مسلمانان، از آینده تاسف‌بار مسلمانان چنین خبر می‌دهد: «همانا پس از من روزگاری بر شما فراخواهد رسید که چیزی پنهان‌تر از حق و آشکارتر از باطل، و فراوان‌تر از دروغ به خدا و پیامبرش نباشد و نزد مردم آن زمان کالایی زیانمندتر از قرآن نیست، اگر آن را درست بخوانند و تفسیر کنند و متاعی پرسودتر از قرآن یافت نمی‌شود، آنگاه که آن را تحریف کنند و معانی دلخواه خود را رواج دهند. در شهرها چیزی ناشناخته‌تر از معروف و نشناخته‌تر از منکر نیست.

2- عمل نکردن به قرآن در میان حاملان

حضرت در ادامه می‌فرماید: «حاملان قرآن، آن را واگذاشته و حافظان قرآن آن را فراموش می‌کنند. پس در آن روز قرآن و پیروانش در میان مردم رانده و مهجور می‌گردند.

3- بیگانه شدن جامعه با قرآن

امام علی(ع) در ادامه با اشاره به غربت قرآن و پیروانش می‌فرماید: و هر دو غریبانه در یک راه ناشناخته سرگردانند و پناهگاهی میان مردم ندارند. پس قرآن و پیروانش در میان مردمند اما گویا حضور ندارند. با مردمند ولی از آنها بریده‌اند، زیرا گمراهی و هدایت هرگز با هم هماهنگ نشوند اگرچه کنار یکدیگر قرار گیرند.

4- اختلاف و تفرقه در میان مردم

حضرت با تاکید بر عدم پیروی مردم از قرآن، فرجام آن را مهجوریت قرآن و اختلاف و تفرقه در میان مردم می‌داند و می‌فرماید: «مردم در آن روز در جدایی و تفرقه هم‌داستان و در اتحاد و یکانگی پراکنده‌اند، گویی آنان پیشوای قرآن بوده و قرآن پیشوای آنان نیست. پس از قرآن جز نامی نزدشان باقی نمی‌ماند و آنان جز خطی از قرآن نشناسند.»

5- گمراهی مردم

براساس حدیث ثقلین قرآن و اهل بیت(ع) موجب هدایت و سعادت انسان در دنیا و آخرت خواهد شد. و این دو ثقل در کنار هم و تفکیک‌ناپذیر تلقی شده‌اند. بنابرای تمسک به اهل بیت(ع) بدون تمسک به قرآن چیزی جز گمراهی را درپی نخواهد داشت و بالعکس نیز چنین است؟!

6- تسلط بیگانگان

استعمارگران و سلطه‌طلبان غربی، همواره با راهبرد جدایی دین از سیاست که همان جدایی قرآن از صحنه حیات اجتماعی و سیاسی است، تلاش کرده‌اند با حذف قرآن از صحنه سلوکی و رفتاری مسلمانان، زمینه تسلط خود را بر جوامع اسلامی فراهم سازند.

امام خمینی(ره) می‌فرماید: «از نخست‌وزیر اسبق خبیث استعمارگر انگلستان نقل شده که تا قرآن بین مسلمین است ما نمی‌توانیم در مقاصد خود پیشرفت کنیم. هدف اصلی دولت‌های استعمارگر محو قرآن و علمای اسلام است و برای وصول به اهداف استعماری خود هرچند نغمه‌ای را به وسیله عمال خبیث خود آغاز می‌کنند.» (صحیفه نور، ج 1، ص 176) 

ناپلئون بناپارت امپراتور فرانسه پس از تصرف برخی از کشورهای اسلامی، هنگامی که آیاتی از قرآن را برای وی ترجمه کردند، گفت: آنچه من از این کتاب استفاده کردم این است که اگر مسلمانان به دستورات جامع این کتاب عمل نمایند، روی ذلت و خواری را نخواهند دید، مگر اینکه ما در میان آنها و قرآن جدایی بیفکنیم؟! (قرآن در آئينه بزرگان، سید مصطفی سیدعلوی، ص115)

7- مجازات الهی

نافرمانی و اعراض از قرآن، فراموشی و غفلت از حقایق و درس‌های آموزنده آن که همگی از مصادیق بارز مهجوریت قرآن در میان مسلمانان به شمار می‌رود، چنان انسان را به بیراهه می‌کشاند که بارهای سنگینی از انواع گناهان و انحرافات فکری و عقیدتی را بر دوش او می‌گذارد که به تعبیر قرآن «معیشه ضنکا» زندگی تنگ و سخت را در این دنیا به دنبال دارد، اما در روز قیامت سنگینی این گناه بزرگ را در حالی درک می‌کند که هیچ راه فراری جز رسیدن به سزای عمل خویش 

ندارد. 

خداوند در سوره طه آیات 123 تا 126 می‌فرماید: هرگاه هدایت من به سراغ شما آید، هرکس که از هدایت من پیروی کند نه گمراه می‌شود و نه در رنج خواهد بود، و هرکس از یاد من روی گردان شود، زندگی سخت و تنگی خواهد داشت و روز قیامت او را نابینا محشور می‌کنیم. او می‌گوید: پروردگارا! چرا نابینا محشورم کردی؟ من که بینا بودم! خدا می‌فرماید: آن‌گونه که آیات ما برای تو آمد و تو آنها را فراموش کردی، امروز نیز تو فراموش خواهی شد.

8- مشمول شکایت پیامبر(ص) قرار گرفتن

پیامبر(ص) در روز قیامت علی‌رغم تمام مشکلات، سختی‌ها و جنگ‌هایی که در طول 23 سال رسالت الهی خود در این دنیا داشتند از هیچ کدام شکایت نمی‌کنند و فقط از یک مورد نزد خدا گلایه می‌فرماید و آن هم عمل نکردن قوم و امت خود به آموزه‌های وحیانی قرآن می‌باشد. پیامبر به خدا می‌فرماید: پروردگارا! همانا قوم (امت) من این قرآن را در عمل رها و متروک ساختند.(فرقان-30) 

بنابراین تنها مورد شکایت حضرت از امت مسلمان خود، عمل نکردن به تعالیم و آموزه‌های وحیانی این کتاب آسمانی است.