عزیزالله محمدی(امتدادجو)

«سریال معاویه» از ابتدای ماه مبارک رمضان از طریق شبکه mbc به پخش رسید. قصد نداریم به کم و کیف فنی و ساختاری این سریال که هنوز در ابتدای پخش است بپردازیم؛ بلکه باید بررسی کرد، چرا در برهه کنونی این سریال ساخته شده است.
در تحلیل‌های اولیه، این است هدف از ساخت این سریال تطهیر معاویه است و عده‌ای دیگر نیز نظرشان برآن است که دست‌هایی در پشت پرده است تا بر اختلافات شیعه و سنی دامن زده و آن را شعله‌ور کنند.
هر دو تحلیل ارائه شده در نگاه اول قطعاً درست و در جای خودش می‌تواند قابل اعتنا باشد؛ اما به نظر می‌آید با چینش وقایع دیگر در کنار این رویداد به ظاهر فرهنگی و هنری، به‌توان نتایجی فراتر از آنچه تاکنون مطرح شده است را به دست آورد. 
ابتدا برخی اخبار را مرور کنیم: 
طرح ساخت یک برج متمایز مکعبی با ۴۰۰ متر طول و ۴۰۰ متر عرض و ۴۰۰متر ارتفاع و مساحت بیش از ۱۹ کیلومتر مربع در تقاطع خیابان ملک سلمان و ملک خالد در شمال غربی شهر ریاض.
این خبر نیز همانند چند خبر دیگر از جمله پروژه احداث شهر خطی The Lin، جذب بازیکنان فوق ستاره فوتبال مثل رونالدو و...، همه گواه بر یک فکر به ظاهر متفاوت اما در واقع کاریکاتوری و مصنوعی است؛ در واقع این کاریکاتوری و مصنوعی بودن را نه‌تنها ما، بلکه کاریکاتوریست مشهورعرب آقای کمال شرف نیز در انتقاد به ساخت سریال معاویه به تصویر کشیده و گویی تیر مستقیمی را به سینه عوامل تولید این سریال پیش از پخش آن شلیک کرده است.
یکی از ویژگی‌های حکومت معاویه گسترش قابل توجه حوزه و جغرافیای حکومت آن دوران حتی تا اندلس بود که گویا بن سلمان این موضوع را فراموش کرده و کسی هم نیست که به او یاد‌آوری کند؛ آقای مثلا مترقی! تو اگر حتی از معاویه هم می‌خواهی تبعیت کنی و او را الگوی خودت قرار بدهی، مسیر را اشتباهی می‌روی. چرا که او حوزه حکومت اسلامی را در ظاهر گسترش داد و در واقع اسلامِ خودش را تا دور دست‌ها برد؛ اما تو دقیقاً بالعکس او عمل می‌کنی و اقدام به واردات فرهنگ عریان و شنیع غربی به سرزمین وحی می‌کنی که قطعا این موضوع و اقدام و مثلا اصلاحات جنابعالی مقابله با اسلام است.
مرور وقایعی مثل داستان ابرهه و تقابل او با کعبه و نیز ماجرای طبس و آمریکا، گویای حقیقتی است که در آن ابرهه و آمریکا بنای کمرنگ کردن وجود و اراده خداوند بر امور را داشتند و با تطبیق این موارد با رفتار اصلاحات‌گونه بن‌سلمان، شاهد آن هستیم که حتی در عرصه سیاسی و نظامی نیز بن‌سلمان با حقیقت وجود جریان اسلام حقیقی و جریان مقاومت در تضاد و مقابله است و کمی ساده‌انگارانه است اگر بگوییم هدف کلی و ظاهری اصلاحات او و به‌ویژه اصلاحات و اقدامات فرهنگی و هنری مورد نظر او، بالاخص ساخت سریالی به نام معاویه، تنها جنبه سرگرمی‌ و یا پرداختن به بُعد تاریخی و یا اصلا وجه تطهیر شخصیت معاویه را دارا است.
قدر مسلم به‌گواه همه آنچه که گفته شد؛ بن‌سلمان از این رو سریالی چون معاویه را ساخته است که بدینوسیله هدفی فراتر از موضوع هنر را دنبال کند و قطعا آن هدف، یک ما به‌ازای سرنوشت‌ساز برای او دارد و می‌تواند وجود و ماهیت او را تحت‌الشعاع قرار بدهد.
Mbc یک شبکه تلویزیونی است که سرمایه‌گذاری هنگفتی برای یک سریال صرف تاریخی آن هم با اعداد نجومی نمی‌کند؛ به‌طور مسلم، هدف این شبکه از ساخت سریال معاویه ایجاد سرگرمی‌ برای مخاطبین درایام ماه رمضان نیست و یقینا یک ما به‌ازای توجیهی و منطقی باید در مقابل این کار کلان رسانه‌ای و هنری وجود داشته باشد که ارزش این سرمایه‌گذاری را نیز داشته باشد.
 با توجه به زمان پخش این سریال که ماه رمضان است موضوع استفاده و یا سوءاستفاده از اعتقادات و تقویت و تضعیف مجموعه اعتقادات می‌تواند یکی از اهدافی باشد که در این ماه بیشتر می‌تواند مورد توجه سیاستمداری چون بن‌سلمان قرار بگیرد و هوشمندانه‌تر آن است که در موضوعات حساس اعتقادی به جای مقابله مستقیم از روش غیر مستقیم استفاده شود.
مسلم است که پرداختن به شخصیت‌هایی چون امیرالمؤمنین(ع) و امام حسین(ع) و سایر ائمه‌معصومین که در بازه تاریخی این سریال حضور دارند و تضعیف آنها که- با توجه به رفتارهای سیاسی و نظامی و اجتماعی و فرهنگی و...- هدف غایی شبکه‌ای چون Mbc است؛ می‌تواند برای او هزینه‌های سنگین سیاسی و اجتماعی به همراه داشته باشد؛ اما وقتی به شخصیت معاویه پرداخته می‌شود قطع یقین این تبعات کمتر است و این بهترین شیوه برای مواجهه غیرمستقیم با آنچه آن را مانع اهداف خود می‌بیند است.
بر اساس اخبار منتشر شده درخصوص سریال معاویه، طول روایت این سریال از زمان پیش از حکومت عثمان شروع می‌شود و در نهایت به واقعه تاریخی عاشورا می‌رسد که با یک نگاه تیزبینانه به شیوه روایت و زمان پایان‌بندی آن می‌توانیم در یابیم که دقیقا چه اتفاقی در شُرُف افتادن است. 
در واقع، این سریال قرار است در نقطه‌ای پایان بیابد که نقطه‌عطف تصمیم‌گیری مخاطب برای باور حقایق کربلا است و این سریال با این شیوه روایت و پایان‌بندی و در ظاهر با پرداختن به وجوه زندگی معاویه تلاش دارد؛ زمینه کمرنگ کردن باورها نسبت به کربلا و امام حسین(ع) را تقویت کند و با این سیاست به تنزیل و تخریب جایگاه اربعین و کاستن از عظمت و شکوه آن بپردازد؛ چرا که اربعین از چالش‌های بزرگ فکری وهابیون و آل‌سعود به لحاظ گسترش مکتب مقاومت است.
لازم به‌یاد‌آوری ‌است که باز هم رجوع به داستان ابرهه و ابابیل و نیز تجهیزات نظامی آمریکا و صحرای طبس این نوید را به ما می‌دهد که اساسا این‌گونه رفتارهای جاه‌طلبانه و متکبرانه که برخواسته از خوی اشرافی و مستبدانه است و به انکار نور حقانیت اولیاء خدا می‌پردازد در نقطه‌ای غیر قابل تصور با اراده خداوند و با اتفاقی اعجازانگیز فرو می‌ریزد که قطعا تلاش برای کوچک شمردن مولود کعبه، 
امیر المؤمنین(ع) یا پنهان کردن عظمت نام امام حسین(ع) به فضل الهی راه به جایی نخواهد برد که هیچ، بلکه موجبات حقارت طراحان این دسیسه را نیز فراهم خواهد کرد.