شبهه:حجاب حقّ‌الناس است یا حقّ‌الله؟ زنی که مدّتی را بی‌حجاب بوده است، آیا باید حقّ‌الناس را ادا کند یا فقط توبه کافی است؟

پاسخ: بعضی معتقدند حجاب برای این به خانم‏‌‌ها واجب شده است که آقایان نلغزند و به بیان دیگر، فلسفۀ حجاب مستقیماً کمک‌کردن به نلغزیدن آقایان است؛ اما چنین اعتقادی نادرست است، زیرا فلسفۀ حجاب، محفوظ‌ بودن و مصون‌بودن خود خانم است. آقایان برای اینکه نلغزند خودشان وظیفه دارند که چشمانشان را کنترل کنند.  در ادلّه تشریع حجاب نیز نگفته ‏‌‌اند که زنان پوشش داشته باشند تا مردان نلغزند؛ بلکه فرموده‌اند مردان باید خودشان را کنترل کنند؛ امّا چون همیشه عدّه‌ای از مردان متخلّف هستند که قانون‌پذیر نباشند، شما حجاب داشته باشید تا خودتان را از شرّ آنها حفظ کنید. پس طبع اوّلی حجاب، حقّ‌الناس نیست و فایده‏‌‌اش برای خود خانم‌ها است؛ نه برای اینکه دیگران آشفته نشوند و اوضاع و احوالشان به هم نریزد. پس حجاب، حقّ‌الل‍ه است.

امّا نکتۀ دیگر اینکه اگر کسی حقّ‌اللهی را در ملأعام زیر پا بگذارد، حرمت قانون می‏‌‌شکند و چون حرمت قانون می‏‌‌شکند، در حقیقت به‌نوعی حقّ‌الناس هم به گردن فرد می‏‌‌افتد. مثلاً شراب‌نخوردن، دستوری الهی است که نفع آن به خود انسان بازمی‏‌‌گردد و کسی که شراب بخورد، خودش ضرر می‏‌‌کند. بنابراین شراب‌خواری، به‌شکل مستقیم حقّ‌الناس نیست، امّا اگر کسی وسط خیابان شراب بخورد و مست شود، حقّ‌الناس هم به گردنش می‏‌‌افتد، چون حرمت قانون الهی را زیر پا گذاشته و موجب ترویج شراب‌خواری در جامعه شده است. 

به‌همین منوال، چون بی‏‌‌حجابی در فضاهای علنی منجر به ترویج این فرهنگ غلط در جامعه می‌شود، به‌نوعی حقّ‌الناس هم به شمار می‌رود. مضاف بر آن، در یکی از کارکردهای ‏حجاب این است که کمک می‌کند تا آرامش مردان هم حفظ شود. هر چند در وهلۀ اوّل وظیفۀ مردان بر دوش خود مردان است و باید خودشان، چشمشان را کنترل کنند؛ امّا این سخن نیز درست است که اگر زنی کم‌حجاب باشد و با ظاهر فریبنده‏‌‌ در جامعه حاضر شود و مردی آگاهانه یا ناخودآگاه، چشمش به او بیفتد و با دیدن این صحنه بنیاد خانواده او سست شود؛ علاوه‌ بر حقّ‌الله، حقّ‌الناس هم به گردن آن خانم می‏‌‌افتد.  پس حجاب، اوّلاً حقّ‌الله و وظیفه‌ای فردی است که خود انسان را حفظ می‌کند و نفعش به خود شخص باز می‏‌‌گردد. ثانیا بی‏‌‌حجابی علنی، حقّ‌الناس نیز دارد، چون ترویج کار غلط و به گناه آلوده‌کردن دیگران است؛ زیرا کم‌حجابی و بی‏‌‌حجابی گاهی سبب می‌شود که دیگران ناخودآگاه چشمشان به زن کم‌حجاب یا بی‌حجاب بیفتد و قلبشان مشغول شود یا کوتاهی کنند و آن زن کم‌حجاب یا بی‌حجاب هم در این کوتاهی شریک می‏‌‌شود.

افرادی که کم‌حجاب یا بی‏‌‌حجاب هستند، به‌خصوص خانم‌هایی که ظاهر زیبایی دارند یا آرایش می‏‌‌کنند و بیرون می‏‌‌آیند، باید توجّه کنند که بار آن‏‌‌ها خیلی سنگین است؛ زیرا هم در نزد خداوند متعال گناه کرده‏‌‌اند و هم دل‏‌‌هایی را لرزانده‏‌‌ و بنیاد خانواده‏‌‌هایی را سست کرده‌اند و آرامش‏‌‌هایی را از بین برده‏‌‌اند. این افراد وقتی می‏‌‌خواهند توبه کنند و در آستان الهی عرض پشیمانی کنند، اوّلاً باید بگویند که خدایا از این کاری که کردم پشیمانم! و ثانیاً باید از ته قلب تضرّع کنند و از خدا تقاضا کنند که: «خدایا آثار سوء کارهای غلطی که انجام داده‏‌‌ام و دل‏‌‌هایی را که آزرده کرده‏‌‌ام و زندگی‏‌‌هایی را که سست کرده‌ام؛ خودت برطرف کن!» چنین مواردی از جمله حقّ‌الناس‏‌‌هایی است که خود انسان نمی‏‌‌تواند آن را جبران کند و مانند حقّ‌الناس‏‌‌های مالی، با دادن هزینه آن، مشکل را حلّ کند.

دخترخانم آرایش‌کرده‏‌‌ای که در خیابان راه می‌رود و در طول روز، افراد مختلفی ناخودآگاه چشمشان به او می‌افتد و آرامش‌شان از بین می‏‌‌رود خواه ‌ناخواه مسئول به هم خوردن آرامش روحی و روانی دیگران است و به این ترتیب حق الناس به عهده او می‌شود. حال اگر این دخترخانم درصدد جبران حقّ‌الناس برآید؛ دیگر نمی‌تواند این افراد را پیدا کند تا حلالیّت بطلبد و حتّی اگر آنها را پیدا کند نمی‌تواند با عذرخواهی‌کردن آرامش را به قلب آنها بازگرداند. باید به درگاه خداوند از صمیم قلب تقاضا کنیم که خداوند متعال این حقّ‌الناس‏‌‌ها را خودش به کرامت خودش، از دوش ما بردارد و اضطراب و آشفتگی‌ای که به‌خاطر این بی‏‌‌حجابی در دل‌ها به وجود آمده است را به آرامش تبدیل کند.

*محمدحسن وکیلی