طبیعت با چاشنی طنز
علی امیرسیافی
در سینما هرچیزی صاف و ساده‌تر باشد، بیشتر به دل می‌نشیند. صاف و ساده از منظر آنکه راحت داستان جذابش را بازگو کند و خودش را در قید و بند متعلقات مقوله مدرنیته با تمام ترفندهای گول‌زننده‌اش قرار ندهد.
«سونسوز» فیلمی است که در همین قاعده قرار می‌گیرد. فیلمی که بدون‌ادعای خاصی، ایده لطیف و سرزنده خود را در قالب یک فضای طنزآمیز و خوش‌آیند بازگو می‌کند.
داستانِ سه پیرمرد سمپاتیک که قرار است از مردان نابارور روستای خودشان فیلم مستند تهیه کنند، به خودی‌خود جذاب و گیراست.
شخصیت‌پردازی برای هر‌یک از آنها خصوصاً کسی که به قول خودش «کات می‌زند» -مسئول کِلاکِت- به طرز هوشمندانه‌ای، موفق پیش رفته است.
مخاطب به رفتار و طرز عمل این سه پیرمرد دوست‌داشتنی، می‌خندد و این یعنی همراهی با داستان از سوی بیننده، حاصل شده است.
تزریق مؤلفه‌های طنز به ساختار فیلم‌نامه نیز انجام شده است. داستان‌ها و شخصیت‌های فرعی هرکدام در این مقوله قرار گرفته از متن فیلم بیرون نمی‌زنند.
«سونسوز» اما یک‌قدم نیز به سمت دست‌آویز قرار دادن شوخی‌های جنسی برای خنده‌گرفتن از مخاطب، پیش نمی‌رود و از این منظر بسیار قابل احترام و شریف است. سکانسی که مردهای روستا از آزمایشگاه بازمی‌گردند را به خاطر بیاورید.
تمام سکانس در یک قاب لانگ‌شات، صرفاً مینی‌بوس در حال حرکت در جاده را مشاهده می‌کنیم و صدای افراد داخل آن بر روی همین تصویر پیاده شده است. دوربین حتی یک لحظه نیز وارد فضای مینی‌بوس نمی‌شود تا حرمت این ماجرا شکسته نشود.
فضای فیلم اگرچه به سمت مستندهای طبیعت‌گرا پیش می‌رود اما باید آنرا برگرفته از همان داستان ساخت مستند توسط پیرمردها بدانیم. چراکه دوربین در بسیاری از مواقع همان دوربین کارگردان روستا است که در حال ضبط فیلم مستندش در حال انجام است.
مریم مؤمن نیز بازی متفاوت و جذابی را از خود در قالب دکتر روستا، در این فیلم به جای گذاشته است. ناگفته نماند که سه پیرمرد سینمایی فیلم نیز هر کدام بازی‌های قابل قبولی را از خود به نمایش گذاشته‌اند.
اوج طنز داستان، در پایان‌بندی آن نهفته شده است. درست در جایی دوربین برای ضبط پلان پایانی فیلم مستند آنها کاشته می‌شود. اما سرنوشت دوربین و فیلم‌های ضبط‌شده داخلش به نوعی خلاقیت و شیطنت فیلمنامه‌نویس را در نگارش پایان‌بندی فیلم نشان می‌دهد.
«سونسوز» در وانفسای سینمای شبه‌کمدی و همچنین سینمای سیاه‌نما و آپارتمانی ایران با ساختار آلوده و زجرآور شهری، اثر ارزشمندی محسوب می‌گردد. فیلمی که ما را با خود به فضای سرسبز یکی از روستاهای اردبیل برده و تجربه بصری متفاوتی را برایمان رقم می‌زند.