کلید طلایی(نگاه)
محمود عباس‌زاده مشگینی
هفته بسیج فرصت بسیار ارزشمندی برای تبیین فلسفه و کارکرد بسیج و گفتمان و تفکر و فرهنگ بسیجی است. هفته بسیج فرصت ارزشمندی برای تحلیل ظرفیت تفکر بسیجی است. فرصت ارزشمندی است که با شاخص تفکر بسیجی رفتارهای فردی و اجتماعی و اقتصادی خودمان را به ویژه در جایگاه حقوقی ارزیابی کنیم و نباید خطا هم بکنیم که سازمان بسیج و ثمرات و برکات و دستاوردها و گره‌گشایی‌هایی که توسط همین سازمان و نهاد در عرصه‌های نظامی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کسب کرده‌ایم فقط و فقط بخشی از ظرفیت تفکر بسیجی بوده نه همه آن، و به نظر نگارنده دستاوردهای تجربه شده نسبت به کلیت این ظرفیت به مثابه قسمت آن قسمت ناچیز و آشکار یک کوه در روی سطح آب اقیانوس است که صدها برابر بخش آشکار در زیر سطح آب چشم غیرمسلح و دیده عموم پنهان است.
شاید بهتر باشد برای تفسیر «بسیج یا تفکر بسیجی» از یک نگاه پارادایمی وارد بشویم و مشخصا روشن کنیم که یک عمل و رفتار و اقدام یا حرکت می‌بایست واجد چه شرایطی باشد که در چارچوب پارادایم بسیجی قرار گیرد؟ به نظر نگارنده عملی می‌تواند کاملا در چهارچوب پارادایم یا تفکر بسیجی قرار گیرد که حداقل واجد سه دسته از ویژگی‌ها باشد.
دسته اول مربوط به لوازم پیش از اقدام است که مهم‌ترین آن داشتن نیت خالص الهی است، یعنی عامل ابتدائا رفتار مورد نظر را انجام یک تکلیف الهی بداند و خود را برای تحمل سختی‌ها و هزینه‌های احتمالی در ازای کسب رضایت الهی آماده کند.
پارادایم بسیجی ایجاب می‌کند عامل قبل از ورود به حیطه عمل عنداللزوم محاسبات عقلانی لازم را برای شروع و تحقق کیفی عمل، حسن استفاده از عناصر زمان و مکان و ابزار انجام دهد و عنداللزوم از تجربه و اندیشه دیگران استفاده کند (اصل مشورت) بنابراین عملی که فاقد همین ویژگی باشد الزاما یک رفتار بسیجی نبوده بلکه ممکن است در شرایطی ضد تفکر و پارادایم بسیجی نیز باشد.
پارادایم و تفکر بسیجی ایجاب می‌کند عامل در طراحی تصمیم و نقشه عملیاتی آن، به نتیجه تصمیم و تحقق آن نیز دقت کند، به تعبیر دیگر مسئولیت‌های اجتماعی مرتبط با تصمیم و تحقق تصمیم را نیز پذیرفته و به آن پایبند باشد، چون هر اقدام فردی و اجتماعی و سیاسی ولو کوچک در یک شعاع متغیر و در ابعاد مختلف دارای تاثیر است، مانند برخورد یک جسم خارجی مانند سنگ با سطح آب که در شعاع معینی موج ایجاد می‌کند.
دومین دسته از شرایط مربوط به رفتارهایی است که در مسیر تحقق اقدام و عمل، موضوعیت پیدا می‌کند. داشتن روحیه جهادی در کار و ادای مسئولیت، توکل و اعتماد به وعده یاری الهی، تلاش حداکثری و خستگی‌ناپذیری، حفظ نشاط کاری، اجتناب از اسراف و وقت‌گذرانی، روحیه همکاری و ایثار و عنداللزوم خطرپذیری، رعایت بهداشت و ایمنی کار، مدیریت فایده و هزینه، مدیریت زمان، فرصت‌شناسی و فرصت‌سازی و تهدیدشناسی و مقابله با آن، تفقه و اجتهاد مستمر همه‌جانبه و خلاقیت و نوآوری و تسلیم نشدن در برابر موانع و کمبودها و... تماما از لوازم پارادایم و تفکر بسیجی در مسیر تحقق اقدام است.
البته اساسی‌ترین شاخص برای تطبیق یک رفتار با پارادایم بسیجی عنصر بصیرت و تنظیم رفتار با آهنگ و تفسیر و منویات ولایت فقیه است و الا خیلی از این ویژگی‌هایی که به ویژه در دسته دوم عنوان شد در برخی از جوامع سکولار در حد بالایی هم رعایت می‌شود لیکن بدیهی است که عمل آنها به حداقل در قالب پارادایم تفکر بسیجی قرار نمی‌گیرد!
دسته سوم از شرایط مربوط به رفتارها و الگوهای بعد از عمل است، تفکر بسیجی ایجاب می‌کند که عامل همیشه در قبال عمل خود مسئولیت‌پذیر و پاسخگو باشد، در مقابل تعریف و تمجیدها خود را نباخته و نقدهای دلسوزانه را با جان و دل بپذیرد. در تفکر و پارادایم بسیجی نقد همان امر به معروف و نهی از منکر است که یکی از موثرترین فروعات دین مبین اسلام در ردیف نماز و روزه و جهاد است و نقد منصفانه و پذیرش آن عین عمل به تکلیف است.
بنابراین به ضرس قاطع می‌توان گفت که تفکر بسیجی همان پارادایم و مدل و الگوی مدیریت اجرایی مطلوب انقلاب اسلامی است. این پارادایم محاسن همه مدل‌های مدیریتی مرسوم و کلاسیک دنیا را داشته و فاقد تمام معایب نظریه‌های مدیریتی مرسوم است که در دانشگاه‌ها تدریس و آموزش داده می‌شود و صد البته نهضت نرم‌افزاری و بومی‌سازی علم و اسلامی کردن دانشگاه ایجاب می‌کرده که پارادایم بسیج را تئوریزه و تبدیل به مدل و الگو بکنیم، تا به راحتی قابل آموزش و تدریس و نهادینه شدن باشد.
امروز تکلیف دینی و عقلانیت و منافع ما ایجاب می‌کند که پارادایم و تفکر بسیجی را در عرصه و حوزه‌های مختلف ترجمه کنیم. ترجمه تفکر و پارادایم بسیجی در حوزه خانواده یعنی عفت و حجاب و تربیت دینی فرزندان و قداست ازدواج و حفظ بنیان خانواده و...
ترجمه پارادایم بسیج در عرصه اجتماعی و جامعه‌شناختی یعنی مشارکت مسئولانه فرد در عرصه‌ها و امور عمومی و اجتماعی و سیاسی، کسانی که از مشارکت سیاسی و میزان و کیفیت آن در جوامع مختلف صحبت می‌کنند و چنین دغدغه‌ای دارند شاید از معنی و مفهوم و ترجمه تفکر بسیجی در عرصه اجتماع غافل هستند.
ترجمه پارادایم بسیج در اقتصاد امروزه و در شرایط موجود «اقتصاد مقاومتی» است و قاطعانه می‌توان گفت تحقق اقتصاد مقاومتی غیر از راه و مدل و الگوی پارادایم مدیریتی ولایی که همان پارادایم بسیج است امکان‌پذیر نیست و پیگیری تحقق اقتصاد مقاومتی از راهی غیر از آن آب در هاون کوبیدن است.
ترجمه پارادایم بسیج در عرصه دیپلماسی و مذاکرات هسته‌ای تضمین‌کننده اقتدار و حیثیت و آبروی ملی و پیشرفت و منافع ملی ماست و اگر در این عرصه ملت ما و کشور ما هر هزینه پرداخت نماید که در قبال آن فایده و ما‌به‌ازای مناسبی نگیرد قطعا آنجایی بوده است که از پارادایم و تفکر بسیجی عدول کرده‌ایم.
کسی که خود را عملا بسیجی می‌داند و یا هر کسی که در یکی از پایگاه‌های بسیج به عنوان بسیجی فرمی تکمیل می‌کند به منزله پایبندی به لوازم تفکر بسیجی است و صد البته هر اعتقاد به دنبال خود تعهد و تکلیف‌آور است.
بنابراین به طور خلاصه می‌توان گفت که پارادایم بسیج «کلید طلایی» حل مشکلات کشور در همه عرصه‌ها از جمله چالش هسته‌ای و مذاکره با غرب و مسائل اقتصادی و تحریم‌هاست به ویژه دولتی که رئیس‌جمهور محترم آن در فضای انتخابات، نماد «کلید» را برای چشم‌انداز فعالیت‌های خود انتخاب کرده بود.