بازتاب و اثرگذاری گزارش‌های کیهان در مورد شهدای دانش‌آموز
کامران پورعباس
به روایتی هفتاد و هشت هزار شهید نوجوان داریم. بیش از سی و شش هزار شهید دانش‌آموز نیز در کشور داریم که در برهه‌های حساس و سرنوشت‌ساز به ویژه در تظاهراتهای ضدطاغوت و همچنین در هشت سال دفاع مقدس حماسه‌آفرینی و اقتدارآفرینی کرده‌اند.
پایگاه بسیج برادران آیت‌الله طالقانی و پایگاه بسیج خواهران ام‌سلمه و مسجد حضرت مهدی(عج) در شهرک طالقانیِ اسلامشهر مسابقه شهدای دانش‌آموز را با محوریت جزوه‌ای(پی‌دی‌افی) با عنوان «سبک‌بالان و سبک‌باران عاشورایی» که اکثریت مطالب آن بر اساس گزارش‌های متعدد کیهان درباره شهدای نوجوان و دانش‌آموز است، در پاییز 1403 به صورت کشوری برگزار کرد.
نفرات برگزیده مسابقه شهدای دانش‌آموز عبارتند از:
امیر علی احمدی، امیر علی محرابی، محدثه سجودی، ابوالفضل رضانژاد، امیر عباس خلیل‌پور، ابوالفضل صدری، طاها قاسمی، فاطمه سلیمانی‌نژاد، امیر رضا‌پرستاری، پارسا جعفری، علی صابر، محمد عرفان میرزایی‌کیا، زهرا زارع و محمد آذری.
در این مسابقه، شرکت‌کنندگان به 16 سؤال تستی و چهار سؤال تشریحی پاسخ دادند.
پاسخ‌های ارسالی شرکت‌کنندگان در این مسابقه از سراسر کشور حکایت از آن داشت که مخاطبان ارتباط قوی و مستحکمی با این شهدا برقرار کرده‌اند و اهداف عالی مسابقه در سطوح بالایی محقق شده است. اثرگذاری بالای گزارش‌های کار شده توسط کیهان که بخش اعظم منبع مسابقه را تشکیل می‌دادند، از پاسخ‌های تشریحی قابل استنباط بود.
آخرین سؤال تشریحی مسابقه شهدای دانش‌آموز چنین بود:
«از مطالعه جزوه سبک‌بالان و سبک‌بارانِ عاشورایی چه نتیجه‌ای گرفتید و چه درس‌هایی از شهدای نوجوان و دانش‌آموز آموختید؟»
گزیده‌ای از نتیجه‌گیری‌ها و درس‌آموزی‌های شرکت‌کنندگان در مسابقه شهدای دانش‌آموز را در این گزارش نقل می‌کنیم:
انتخاب راه سعادت ابدی
«درحقیقت شنیدن، خواندن خاطرات شهدای دانش‌آموز آن قدر آموزنده است که بندبند زندگینامه شهدای دانش‌آموز صدها پند دارد برای ما غافلانی که غرق در دنیا و وابسته مادیات شده‌ایم و آرزوهای دور و دراز در سر داریم... شهدای دانش‌آموز راه سعادت ابدی را انتخاب کردند. چنان در اوج بندگی و اخلاص بودند که سن وسال، ایام جوانی و سرگرمی‌هایش، دورهمی‌های دوستانه و حتی داشتن خواب آرام در کنار خانواده برایشان بی‌معنی بود. واقعاً زبان قاصر است که بتواند از شجاعت این بزرگمردان کوچک حرفی بزند. گاهی باورت نمی‌شود، احساس می‌کنی شاید افسانه باشد، اما شگفتا که حقیقت محض است و ما توان درک چنین خاطرات و رشادتهایی نداریم. در حقیقت خون هر شهیدی به سان همان شمعی است در تاریکی برای ما غافلان.»
***
«خوشا به حال سبک‌بالان عاشقی که چنان عاشقانه و خالصانه دعوت حق را لبیک گفتند وتشنه وصال او شدند که خدا هم از همان ابتدا محافظ جان و روحشان شد؛ توانستند از سیم خاردار نفس عبور کنند تا بتوانند این چنین عارفانه، عاشقانه و سبکبال تا بیکران‌ها پرواز کنند و در جوار معبود خویش به آرامش ابدی برسند. نوجوانانی که از همان ابتدای زندگی چنان جسم و روح پاکی داشتند که خدا به ملائکه خود دستور داد حافظ آنان باشند. نوجوانانی که همچون گل پاک و معصوم بودند اما دروصیتنامه‌های خود از خدا طلب عفو و مغفرت کرده بودند. چنان به معبود خود نزدیک بودند و از عمق جان خدا را حس می‌کردند، چنان تشنه رسیدن به وصال حق بودند که ازهمان ابتدای تولد جسم و روح پاکشان به ملکوت اعلی پرواز کرد، منتها به ظاهر زمینی شدند که ثابث کنند برای حسینی‌بودن و ادامه دادن راه شهدای کربلا سن و سال معنی ندارد، خلوص‌نیت و بندگی لازم است.
نشان دادند با داشتن سن کم هم می‌شود همچون دلاورمردانی غیور و همانند رزمنده‌ها پا در میدان نبرد حق علیه باطل گذاشت و همانند شهدای کربلا تا ابد نام و یادشان درتاریخ جاودان بماند.»
***
«یک نوجوان۱۲،۱۳ ساله واقعاً چگونه می‌تواند این چنین بامعرفت و شناخت قلبی امام زمان خود را بشناسد و حاضرشود برای حفظ خیمه ولایت و دفاع از ناموس این مملکت ازجان شیرین خود بگذرد؟ به همه دلخوشی‌ها و سرگرمی‌های ایام نوجوانی پشت پا زند و تنها دلیل آرامش دل و روحش حضور در جبهه باشد.
آری این شهدای دانش‌آموز، این غنچه‌های پرپر میدان نبرد حق علیه باطل درحقیقت همان قاسم‌های نوجوان اربااربای دشت کربلا بودند؛ همان علی‌اکبرهای مظلوم بی‌کفن خمینی کبیر بودند که جان، روح و جسم آنان از جنس نور بود و ملکوت. آنان درحقیقت آسمانی بودند. فرشته های
زمینی بودند که روحشان تا ملکوت اعلی رفته بود اما جسمشان را میان ما به جای گذاشتند که نسل آینده بداند که امنیت و آرامش الان را مدیون چه خون‌هایی هستیم، مدیون چه گل‌های پاک و معصومی هستیم که پرپر شدند تا ما بتوانیم معنی واقعی زندگی رابفهمیم. شهدا به وصال حق رسیدند اما در حقیقت هر قطره خون این شهدای مظلوم ستارهای شد تا در آسمان تیره و تار شب‌ها بدرخشد و ما که بتوانیم در اوج ظلمت و تاریکی مسیر صراط مستقیم را پیدا کنیم و مبادا جزو غافلان باشیم و دراوج ضلالت و گمراهی زندگی کنیم. روح شهدای دانش‌آموز دراوج مظلومیت اما عاشقانه و عارفانه به لقاء الله پیوست اما جسم پاکشان در زمین ماند و خاک سوزان جبهه این پیکرهای مطهر اربااربا را همچون گوهرهایی در دل خود جای داد تا هرکدامشان چراغی باشند برای نسلهای بعد. قبر هر شهید به سان پیچکی می‌ماند که با چنگ زدن بر آن می‌توان مسیر صراط مستقیم را پیدا کرد و به سوی معبود خویش سبکبال روانه شد.»
***
شرمنده این خونهای پاک نباشیم
«شهدای دانش‌آموز به ما فهماندند برای دفاع از حریم مقدس ولایت و پاسداری از خیمه ولایت و حفظ وجب به وجب این خاک مقدس و این مرز و بوم تنها شعاردادن کافی نیست، باید در عمل نشان داد. مردانگی همین است. اگر توانستی شهیدانه زندگی کنی، درنهایت شهادت سهم قلبت می‌شود. آنان به ما یاد دادند برای شهید شدن هنر لازم است؛ هنر رد شدن از سیم خاردار نفس. اگر توانستی از جهاد اکبر سربلند بیرون آیی یعنی جهاد اصغر هم برایت شیرین است. چقدر گفتیم شهدا رفته‌اند و ما ماندیم اما در حقیقت زمانه ما را با خود برده است و شهدا ماندند. همچنان افسوس می‌خورم بر حال خودم، غبطه می‌خورم به این نوگلان باغ خمینی(ره) که چقدر زیبا سرنوشت خود را رقم زدند و رفتند.
ان شاء الله شرمنده این خونهای پاک نباشیم. شهدا به خصوص شهدای مظلوم دانش‌آموز که همچون ملائکه‌الله هستند، شفیع و شافع ما در هر دو جهان باشند. ان شاء الله عاقبت ما هم این چنین زیبا رقم بخورد: شهادت فی سبیل الله.»
***
«لازمۀ شهید بودن چیزی نیست جز عشق به خدا و نشان دادن این عشق با عمل به دستورات خدا.»
***
«واقعاً آنها با وجود سن کم، روح بزرگ و بلندی داشتند. همه عاشق اهل‌بیت(ع) بودند و ازخودگذشتگی و ایثار از ویژگی اصلی آنها بود.»
***
نمونه‌های بارز شجاعت و انسانیت
«شهدای نوجوان ما نمونه بارز شجاعت و انسانیت و تربیت صحیح هستند؛ کسانی که هم خانواده و هم دنیا از آنها به نیکی یاد می‌کند.»
***
«تصاویر شهدای نوجوان را که دیدم باورم نمی‌شد که این نوجوانان که باید عاشق بازی می‌بودند، این طور عاشق خدا و شهادت شده‌اند و در این سن کم رفتار و اخلاقشان نشان‌دهنده یک مؤمن واقعی باشد. نتیجه می‌گیرم اگر انسان در هر شرایطی پا روی هوای نفسش بگذارد و مؤمنانه زندگی کند و همواره خدا و امام زمان(عج) را در نظر داشته باشد و سعی کند از کارهایی که باعث ناراحتی امام زمان می‌شود دوری کند، خدا هم او را به بهترین شکل می‌خرد و شاید حتی لایق شهادت شود و به قول حاج قاسم تا شهید نباشی شهید نمی‌شوی.»
***
«من نتیجه گرفتم بنا به فرمایش شهید والامقام قاسم سلیمانی عزیز که قبل از شهید شدن آدم باید شهید زندگی کند؛ دختر و پسر هم ندارد، کودک و نوجوان و جوان و پیر و... ندارد. اینکه چه مقام و منصبی داری برای شهادت مهم نیست. باب شهادت در این زمانه بسته نیست، فقط کافی است بخواهی و لیاقت شهادت را داشته باشیم، طلب کنیم تا روزی ما بشود. نترسیم، شجاع باشیم پای حرف حق بایستیم، پای رهبر و انقلابمان بمانیم، مواظب دین و عملکردمان باشیم، مراقب باشیم، شهدا از جان شیرین خود گذشتند تا امروزه ما در امنیت زندگی کنیم، باید قدر بدانیم. شجاعت و فداکاری را از مولایمان امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) یادبگیریم و الگوی ما
باشند.»
***
می توان با سن کم الگو شد
«آموختم که برای شهید شدن لزومی ندارد سن زیادی داشت و یا اینکه در زمان جنگ بود، بلکه باید شهیدگونه زندگی کرد تا در هر عصر و زمان با هر امکانات و شرایط شهادت نصیب ما شود. آموختم باید به گونه‌ای زندگی کنیم که با سن کم الگوی بزرگ‌ترها شویم:
مثل شهید سید مهدی فاطمی یک مبارز تمام‌عیار در مقابل طاغوت زمان خود باشیم.
همانند شهید حسین فهمیده شیفته و عاشق ولایت‌فقیه باشیم.
مانند عارف ۱۲ ساله یا همان شهید رضا پناهی بااراده، آگاه، آرمانگرا و عاشق اهل‌بیت باشیم و برای تحقق فرج تمام تلاش خود را به کار گیریم.
همچون شهید بهنام محمدی‌راد در مقاومت و دفاع از کشور به سیدالشهدا اقتدا کنیم و در شهادت ایثار و فداکاری از ایشان الگو بگیریم.
مانند شهیده سهام خیام و مطهره نارویی که نمادی از مقاومت زنان هستند، مقید به حجاب باشیم و اخلاق و رفتار خوب را سرلوحۀ زندگی خود قرار دهیم.
از شهید ناصر ابدام آموختم که امر به معروف و نهی از منکر از واجبات و فرایض بسیار مهم، حساس و سرنوشت‌ساز اسلامی و بنیادین انبیا و معصومین و اولیای الهی است. امر به معروف و نهی از منکر از مهم‌ترین اهداف قیام امام حسین(ع) است.
از شهیدان آرمان علی‌وردی، روح الله عجمیان، امیر کمندی و دیگر شهدای اغتشاشات ۱۴۰۱، غیرت اباالفضلی(ع) در مبارزه با بی‌حجابی و بی‌عفتی را آموختم. شهدایی که با خون خود در دفاع از ناموسشان در برابر دشمن درنده‌خو ایستادند تا از تجاوز و بی‌حرمتی به آنها جلوگیری شود. آموختم مثل شهید ظفر خالدی برای هدفم مبارزه کنم و مانند شهید علیرضا محمودی پارسا توجه مولایم امام زمان(عج) و جلب رضایت ایشان برایم مهم باشد. فهمیدم مرگ باعزت خیلی باارزش‌تر از زندگی با ذلت و خواری است.
از شهید کشاورز علاقه و ارادت به امام زمان(عج) را آموختم.
خانواده سلطانی‌نژاد، ۸ شهید خادم اسلام [تقدیم کرده‌اند که] برای من نماد مظلومیت و الگوی صبر و استقامت بودند. از شهید کیهان جعفرزاده آموختم در هر کجا و هر مسئولیتی که بر عهده بگیرم، آنجا سنگر من است؛ مدرسه،کارخانه و هر جایی که در آن خدمت کنم.
شهید رسول نعمتی به من اهمیت نماز اول وقت را آموخت و از شهید علیرضا کریمی آموختم درمان دردهای ما در گرو توسل به اهل‌بیت خصوصاً حضرت ابوالفضل العباس(ع) است.
آموختم مثل شهید علی لندی یاری‌رسان دیگران باشم و دست مستمندان را بگیرم.»
الگو قرار دادنِ شهدا، راه عاقبت به خیری
«مطالعه زندگینامه و شهادت هر شهید نوجوان مرا حیرت‌زده می‌کند که با این سن کم چقدر عارفانه زندگی کردند و صحبت کردند و به شهادت رسیدند. جز ترس از خدا هیچ ترسی در دلشان نبود. چقدر اخلاص و گذشت داشتند. ما هم اگر رضایت خدا و عاقبت به خیری می‌خواهیم باید شهدا را الگوی خود قرار دهیم و تا می‌توانیم زندگینامه شهدا را مطالعه کنیم، به زیارت مزارشان برویم و هیچ وقت فراموششان نکنیم.»
شهدایی با سن کم، اما با دل بزرگ
«از مطالعه این متن فهمیدم که شهدای نوجوان با وجود سن کم، از بلوغ فکری و روحی بالایی برخوردار بودند. آنها با آگاهی کامل از مسئولیت‌های خود، جان خود را فدای آرمان‌های انقلاب کردند. این شهدا به ما آموختند که باید همیشه آماده خدمت به جامعه و کشور باشیم و از هیچ تلاشی برای پیشرفت و تعالی کشور دریغ نکنیم.»
***
«من فهمیدم که وقتی یک شخص به دنیا می‌آید، باید خودش بفهمد که برای چه آفریده شده است و آن گونه زندگی کند که در پیری پشیمان نباشد. دیگر اینکه اگر خانواده سالم باشد و خدای یگانه و ائمۀ اطهار(ع) در آن خانه جایگاهی داشته باشند، فرزندی صالح رشد می‌کند، زیرا که زیبایی ظاهری برایشان مهم نبود ولی از لحاظ دینی و معرفتی خودشان را قوی می‌کردند، زیرا که غرق دنیا و سرگرمی‌های آن نبودند و در دنیایی فراتر از دنیای زمینی سیر می‌کردند و رابطه‌ای فوق‌العاده با خدای مهربان داشتند. اینان از جنس فرشته‌ها بودند و برای افراد عادی قابل درک نیستند. نوجوانان پاک و عاری از گناه بوده‌اند و به جای خیلی از کارها راه عشق و ایمان به خدای یکتا و عمل صالح را برگزیدند. راهشان پر ره رو باد.»
***
«از مطالعه این جزوه آموخته‌ام که اگر خدا بخواهد در سنین نوجوانی هم می‌توان شهید شد و می‌توان به مراتب والای ایمان، ازخودگذشتگی، شهادت‌طلبی و عرفان رسید. می‌توان در این فرصت کم، ستاره درخشانی از کهکشان شهدای خداوند شد. می‌شود به بالاترین درجه قرب خداوند رسید. می‌شود، بله می‌شود، حتی اگر گذشته را خراب کرده‌ایم، با الگو قرار دادن شهدای نوجوان و دانش‌آموز آینده و آیندگان را خواهیم ساخت. می‌توانیم تأثیر بزرگی را در جامعه اسلامی ایجاد کنیم همان طور که این شهدا این کار بزرگ را کردند، در هر بخش از ایران با هر نژاد و رنگ و چهره با هر قد و اندازه و حتی با معلولیت جسمانی و محدودیت‌مان با توکل به خدا قله‌های نامحدود را فتح کنیم چون که ما پیرو دین محمدی(ص)، شیعه امام علی(علیه‌السلام) و یاران آقامون مهدی(عج) هستیم.
از این شهدای والامقام یاد گرفتم که ما فرزندان حیا، غیرت، جوانمردی و حیدریم و مادرمان حضرت فاطمه(س) است و از کوه استوارتر و از فولاد محکم‌تریم، پر از آرامش پیش از طوفان، با توکل به خدا و محبت اولیای خدا با ظالمان می‌جنگیم و با مظلومان همرزمیم.
از شهدای نوجوان و دانش‌آموز آموختم که گرچه سنشان کم بود ولی دلشان بزرگ بود و اینک ما مردمان آخرالزمان اینک می‌ایستیم و خواهیم ایستاد. ان شاء الله جمهوری اسلامی ایران پرچمدار ظهور خواهد بود و این حکومت ان شاء الله
به حضرت ولی عصر(عج) خواهد رسید.»
دختران باحجاب و پسران باغیرت
«من به شخصه تا حالا از زندگی شهدای دانش‌آموز اطلاعات زیادی نداشتم ولی وقتی کتاب را خواندم و شهیدان را شناختم خیلی خیلی برایم جالب بود و واقعاً افسوس خوردم که چرا من نتوانستم مثل این عزیزان باشم.
نماز اول وقت، عاشق خدا و ائمه بودن، احترام به پدرو مادر، کمک به دیگران و ازخودگذشتگی، همۀ اینها چیزهایی هست که باید از زندگی شهدا درس بگیریم. دختران سرزمینم خواهش می‌کنم با بی‌حجابی خون این شهدا را پایمال نکنید، این شهدا به خاطر ما از جان خودشان گذشتند، پس لطفاً حجاب خودتان را رعایت کنید. پسران سرزمینم هم باغیرت باشند، همیشه ادامه‌دهنده راه شهدا باشند.»
***
«نتیجه گرفتم که اگر می‌خوام من هم شهید بشوم، باید در این دنیا همانند شهدا زندگی کنم و اگر از دوران نوجوانی تغییر کنم و خدا و ائمه را بیشتر بشناسم، خیلی زودتر می‌توانم به آرزویم که شهادت است دست پیدا کنم. همچنین فهمیدم که آرزوی شهادت، آرزوی دوری نیست، دست یافتنی هست. حتماً نباید جنگ باشد که شهید شد، مثل شهدای شاهچراغ، مثل علی لندی و بقیه در دوران معاصر که جنگ نیست هم می‌توان شهید شد.»
***
ویژگی‌های یک نوجوان و دانش‌آموز نمونه
«یک نوجوان و دانش‌آموز نمونه باید در هنگام تحصیل در تمام جبهه‌ها چه فرهنگی، چه هنری، چه تبلیغات اسلام و در عرصۀ مبارزه با دشمنان میهن خویش، جنگ نرم(جنگ فرهنگی) و جنگ سخت(جنگ نظامی) و دفاع از مظلومان جهان(فلسطین و لبنان)، همیشه آماده و آگاه باشد و اجازه ندهد در دوران امروزی با نفوذ در شبکه‌های مجازی او را گمراه و از ائمه و وصیت‌نامه شهدا دور کنند. هر دانش‌آموز باید یک شهید را الگو و چراغ راه خود قرار دهد. الان سربازان کشور ما همان دانش‌آموزان ما هستند که با مطالعه پیشرفت و جمعآوری اطلاعات دقیق و پیشرفت تحصیلی می‌توانند کشور را در همۀ زمینه‌ها از عوامل خارجی بی‌نیاز کند.»
***
شهدا را خداوند گلچین کرده
«من نتیجه‌ای که از مطالعۀ این جزوۀ سبک‌بالان و سبک‌باران عاشورایی گرفتم این بود که شهدا را خداوند برای خودش گلچین کرده. وقتی زندگینامۀ تمام شهدا را می‌خوانیم به یک اخلاق متحد بین آنها پی می‌بریم که تمام آنها احترام به پدر و مادر، کمک به اطرافیان علی‌الخصوص کودکان و سالمندان سرلوحۀ کارشان بود. عشق به ائمه و دلبسته بودن به یکی از آنها و ادامه دادن راه سیدالشهدا(ع) را در زندگی خود گنجانده بودند و طوری زندگی می‌کردند که رضایت امام زمان(عج) و رهبر خویش را هر روز و هر لحظه داشته باشند.»
***
«شهدا در زندگی ما نقش بسیار مهمی دارند و ما باید به حرکات و سخنان آنها عمل کنیم تا بتوانیم زندگی خوب در دنیا و آخرت داشته باشیم؛ البته با کمک خدای متعال و بزرگ.»
***
شهدا رفتند تا ما زنده بمانیم
«هفتاد و هشت هزار شهید نوجوان داریم که بیش از سی و شش هزار آنها شهید دانش‌آموز هستند. آنها مثل خودمان دانش‌آموز بودند و به مدرسه می‌رفتند. آنها جان خود را برای ما فدا کردند. آنها رفتند تا ما زنده بمانیم... از این شهدا زندگی کردن را آموختم و یادم نخواهد رفت.»
***
«کسی که شهید می‌شود و به این درجۀ بالا می‌رسد، از همان اول راه و مسیر خود را انتخاب کرده و در آن قدم برداشته. نوجوانان عزیز با این سن و سال کم، خود به این درک از دستورات و فرامین الهی رسیده‌اند و راه خود را انتخاب کرده‌اند... شهدای عزیز با داشتن خانواده‌های خوب، دوستان خوب و فکر و اندیشه، راه درست را انتخاب کردند و در مسیر الهی قدم برداشتند... در زمان ما نوجوانان باید با درس خواندن و گوش کردن به حرف‌های رهبر عزیزمان و باج ندادن به دشمن، تحت هر شرایطی راه آنها را ادامه دهند.»
***
«سبک‌بالان و سبک‌بارانِ عاشورایی هیچ‌گاه برای رسیدن به آرزوها و خدمت به کشور و همنوعانشان سن و کودکی خود را در نظر نگرفتند و همیشه برای خدمت خود را آماده می‌دیدند و از هیچ کمکی دریغ نکردند. این دانش‌آموزان خود را موظف به خدمت در راه خدا می‌دانستند و همواره عاشق خدا و ائمه بودند. ما نیز باید از آنها سرمشق بگیریم و دل‌های مان را حسینی کنیم، همانند آنها که به حسین(ع) پیوستند.»
***
«مهم نیست که چند ساله هستی، مهم نیست که با سلاح بجنگی یا با دست خالی، مهم این است که در راه خدا داری می‌جنگی.»
***
«هیچ چیز بهتر از احترام به پدر و مادر نیست. اگر دعای خیر پدر و مادر پشت سر شما باشد، در هر کاری موفق خواهیم شد.»
***
بزرگی به سن و سال نیست
«بزرگی به سن و سال نیست، در هر سن می‌توان بزرگ بود. از شهدا یاد گرفتم مهربان باشم، فداکار باشم، در راه وطن از جان و مالم دریغ نکنم، اهل نماز باشم....»
***
«شهدا ارادت خاصی به ائمه اطهار و امام زمان(عج) و حضرت ابوالفضل(ع) و امام حسین(ع) داشتند.... آرزوی خیلی از آنها این بود که راهی که امام حسین(ع) رفته را بروند و ادامه دهند و عاشق امام خمینی(ره) بودند.»
***
«شجاعت و ازخودگذشتگی به سن نیست بلکه به قلب پاک و نیت خالص است... در مواقع ضروری برای نجات جان مردم باید از جان خود بگذریم مثل شهید محمد حسین فهمیده که جان خود را فدای ملت شریف و شجاع ایران کرد؛ ما نیز وظیفه داریم که راه آنها را ادامه دهیم و نگذاریم دشمن یک وجب از خاک ما را اشغال کند یا به مردم ما صدمه‌های جانی، مالی و فرهنگی بزند. ما باید تا عمر داریم به این نوجوانان و دانش‌آموزانی که جان خود را سپر امنیتی برای ما کردند، افتخار کنیم و آنها را به یکدیگر معرفی کنیم تا آنهائی که نمی‌شناسند، بشناسند.»
***
«زندگینامه این بزرگان سرتاسر درس و تجربه است. کم سن و سالانی که به ما آموختند بزرگی به منش است، نه به سن. با همان سن و سال از آنها کارهایی سر زد که زبانزد جهانیان شدند و مثال‌زدنی و الگوی یک جامعه. آموختیم که می‌شود با سن کم، کارهای بزرگ و تأثیرگذار کرد.»