کاهش بودجه پژوهشی، عدم جذابیت علوم پایه برای دانشجویان و نبود آینده شغلی مناسب، از جمله چالش‌هایی است که علوم پایه در ایران با آن رو‌به‌رو است و جامعه دانشگاهی معتقدند که این وضعیت می‌تواند آینده علمی کشور را به خطر اندازد.

با شنیدن علوم پایه، بنیان علم و فناوری در ذهن تداعی می‌شود. دروسی همچون ریاضیات، فیزیک، شیمی و زیست شناسی سنگ بنای تمام پیشرفت‌های علمی و فناوری در جوامع هستند. این علوم امکان شناخت و درک بهتر جهان پیرامون‌مان را به ما می‌دهد تا بتوانیم به توسعه فناوری‌های نوین بپردازیم. 

با وجود تصویب ماده 93 قانون برنامه هفتم توسعه که هدف رسیدن به رتبه 14 جهانی در تولید علم تا سال 1407 را دنبال می‌کند، ایران همچنان با چالش‌های جدی در حوزه علوم پایه مواجه است.مدت‌هاست در کشور بودجه کافی برای پژوهش‌های علوم پایه درنظر گرفته نمی‌شود و تمرکز بر علوم کاربردی و فناوری‌های نوین افزایش یافته است.

عدم جذابیت علوم پایه برای دانشجویان و طولانی بودن دوره تحصیل و عدم اطمینان از آینده شغلی، دانشجویان تمایل کمتری به تحصیل در رشته‌های این چنینی دارند و بسیاری از پژوهشگران ایرانی پس از فارغ‌التحصیلی به دلیل نبود فرصت‌ شغلی مناسب و امکانات پژوهشی کشور را ترک می‌کنند که این موارد از جمله نقاط ضعف و چالش‌های علوم پایه است.

البته نباید علوم پایه را با چالش‌ها و نقاط ضعفی که طی سال‌های متمادی‌گریبان‌گیرش شده، سنجید. افزایش بودجه، حمایت از پژوهشگران، ترویج فرهنگ پژوهش، ارتباط صنعت و دانشگاه، توجه به آموزش علوم پایه در مدارس، ایجاد زیرساخت‌های پژوهشی و حمایت از پژوهش‌های بین‌ المللی از جمله راهکارهایی برای تقویت علوم پایه است.

جامعه دانشگاهی بر این باورند که حمایت از علوم پایه، لازمه پیشرفت فناوری در کشور است. سرپرست دانشگاه تهران، به اهمیت حیاتی علوم پایه در توسعه کشور اشاره کرد و ضمن ابراز نگرانی از وضعیت کنونی این حوزه در ایران، گفت: علی‌رغم تأکیدات مکرر بر نقش محوری علوم پایه در پیشرفت علمی و فناوری، همچنان شاهد مشکلات عدیده‌ای در این زمینه هستیم. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، عدم درک کافی جامعه از جایگاه و اهمیت علوم پایه است.

وی با تأکید بر اینکه تحولات علمی و فناوری در سطح جهانی به طور مستقیم متأثر از پیشرفت‌های علوم پایه است، افزود: کشورهای پیشرفته دنیا به خوبی به این واقعیت پی‌برده‌اند و با سرمایه‌گذاری‌های کلان در این حوزه، به دستاوردهای چشمگیری دست یافته‌اند. در مقابل، در کشور ما، علوم پایه همچنان در حاشیه قرار دارد و سهم ناچیزی از بودجه تحقیقاتی به آن اختصاص می‌یابد. 

وی گفت: پرداختن به علوم پایه موضوعی بسیار مهم است که نیاز به توجه ویژه از سوی سیاست‌گذاران و مدیران دانشگاه‌ها دارد. این افراد باید دست به دست هم بدهند تا کشور در این حوزه موفق باشد و بتواند در سایر حوزه‌ها هم پیشرفت کند.

علوم پایه، سرمایه اصلی هر کشوری است و سرمایه‌گذاری در این حوزه، تضمینی برای توسعه پایدار و پیشرفت کشور است. رئیس دانشگاه شهید بهشتی یکی از چالش‌های اساسی جوامع امروزی را کم‌توجهی به اهمیت علوم پایه دانست و گفت: این موضوع به شدت بر پیشرفت‌های علمی و فناوری تاثیر می‌گذارد. برای ایجاد هر تحولی، ابزارهای مختلفی مورد نیاز است؛ اما اراده، ابزار و شرایط مناسب، سه رکن اصلی موفقیت محسوب می‌شوند.

وی افزود: امروز درک این موضوع برای ما ضروری است که مرجعیت علمی و پیشرفت‌های جهانی به شدت وابسته به توسعه علوم پایه است. اگر قصد داریم در عرصه‌های علمی و فناوری پیشرفت کنیم و مرزهای دانش را جابه‌جا کنیم، باید توجه ویژه‌ای به این علوم داشته باشیم.

به نقل از فارس؛ عضو هیئت علمی دانشگاه گفت: متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد کاهش توجه به علوم پایه و فنی در کشور بوده‌ایم. این در حالی است که در برنامه‌های توسعه کشور، از جمله برنامه‌های ششم و هفتم، بر اهمیت این حوزه‌ها تاکید شده است. وی افزود: با اشاره به پیشرفت‌های اخیر کشور در حوزه پژوهش، به این نکته اشاره کرد که اگرچه ایران در برخی شاخص‌های علمی پیشرفت کرده است، اما همچنان در حوزه علوم پایه و فنی با چالش‌هایی رو‌به‌رو هستیم. ما باید به این حوزه‌ها توجه بیشتری کنیم و با برنامه‌ریزی دقیق، آن‌ها را تقویت کنیم.به گزارش فارس، با توجه به اهمیت علوم پایه، باید تلاش کنیم تا با رفع چالش‌های موجود و ایجاد شرایط مناسب برای پژوهشگران، جایگاه علوم پایه در کشور را ارتقا دهیم.