نمرات ضعیف و شهریههای نجومی؛ ارمغان مدارس غیرانتفاعی
نتایج امتحانات نهائی خردادماه امسال، چالش‌های جدی در نظام آموزشی کشور را برجسته کرد؛ معدل پایین دانش‌آموزان در مدارس غیردولتی با وجود شهریههای گزاف یکی از نکات قابل تأمل در این مدارس است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، نتایج امتحانات نهائی خردادماه امسال زوایای جدیدی از وضعیت و کیفیت آموزش در مدارس کشور را نمایان کرد. در این میان، وضعیت معدل دانش‌آموزان مدارس غیرانتفاعی و مقایسه آن با سایر مدارس، توجه‌ها را به خود جلب کرده است.
بر اساس آمار، میانگین معدل دانش‌آموزان مدارس غیردولتی 10.37 است! یعنی صرفاً 1.41 نمره بالاتر از معدل مدارس دولتی عادی (8.96) بوده و فاصله‌ای چشمگیر با مدارس خاص دولتی مانند سمپاد، نمونه دولتی و شاهد دارد.
این در حالی است که مدارس غیردولتی با دریافت شهریههای بسیار بالا، همواره از سوی والدین به‌عنوان گزینه‌ای بهتر از مدارس دولتی عادی در نظر گرفته شده‌اند.
میانگین نمرات مدارس سمپاد (استعدادهای درخشان) و نمونه دولتی اختلاف اندکی با یکدیگر دارند اما فاصله این مدارس با مدارس عادی دولتی و غیرانتفاعی بسیار زیاد است و گاه تا 8 نمره نیز می‌رسد که نشان‌دهنده بی‌عدالتی آموزشی سیستماتیک در نظام آموزشی کشورمان است.
در وضعیت نگران‌کننده‌ای، میانگین معدل دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی کشور زیر 10 و برابر با 8.96 است که نشان‌دهنده کیفیت نامناسب و ناکارآمدی روش‌های آموزشی در این مدارس است.
در مقابل، معدل دانش‌آموزان مدارس غیردولتی 10.37 است که 1.41 نمره بالاتر از مدارس دولتی عادی قرار دارد.
البته باید توجه داشته باشیم که حتی همین تفاوت اندک در میانگین معدل مدارس غیرانتفاعی با مدارس دولتی نه الزماً به دلیل سطح بالاتر کیفیت آموزشی آنها بلکه به دلیل روش‌های پذیرش خاص برخی مدارس غیرانتفاعی است که از طریق آزمون ورودی، مصاحبه با دانش‌آموز و مصاحبه با والدین، دانش‌آموزان قوی‌تر با سطح نمرات بالاتر را پذیرش می‌کنند.
نکته قابل‌تأمل اینجاست که اغلب مدارس غیردولتی حتی فاقد زیرساخت‌های استاندارد هستند و عموماً این مدارس در ساختمان‌های فرسوده کوچک یا حتی مسکونی فعالیت می‌کنند. این وضعیت به‌ویژه در کلانشهرها مشاهده می‌شود، جایی که رقابت میان مدارس غیرانتفاعی برای جذب دانش‌آموزان، گاه منجر به نادیده گرفتن استانداردهای فیزیکی و آموزشی شده است.
این عملکرد ضعیف مدارس غیردولتی در امتحانات نهائی در شرایطی رخ می‌دهد که سال‌هاست والدین به دلیل عملکرد ضعیف مدارس دولتی عادی، تمایل زیادی به ثبت‌نام در مدارس غیردولتی دارند و این تصور در میان آنها ایجاد شده که مدارس غیردولتی عملکرد بسیار بهتری دارند.
رضوان حکیم‌زاده؛ معاون آموزش ابتدائی وزارت آموزش‌وپرورش دراین ارتباط به تسنیم گفت: «می‌خواهم توجه شما را به واقعیتی جلب کنم، میان مدارس دولتی و غیردولتی، تعدادی از مدارس عملکرد خوبی دارند یعنی مدارسی که اقدام به غربالگری می‌کنند و دانش‌آموزان با سطح علمی و توانمندی بالا را هنگام ورود جدا و انتخاب می‌کنند. این گروه از مدارس شامل مدارس غیردولتی برند است که براساس آزمون و شروط مختلف دانش‌آموزان را انتخاب می‌کنند و همچنین مدارس دولتی خاص که با آزمون دانش‌آموز پذیرش می‌کنند. اگر این دو گروه از مدارس خاص را کنار بگذاریم، عملکرد مدارس دولتی عادی از مدارس غیردولتی عادی بهتر است.»
وی افزود: «این اتفاق به این دلیل است که معلمان در مدارس دولتی در مقایسه با مدارس غیردولتی عادی، آموزش‌های بیشتری دیده‌اند و رشته‌های مرتبط دارند. معلمان مدارس دولتی عادی در کلاس‌هایی با 40 دانش‌آموز و حداقلی‌ترین امکانات، تلاش می‌کنند. خانواده‌ها باید بدانند که تمام مدارس غیردولتی از مدارس دولتی بهتر نیستند. اگر بخواهیم به عملکرد مدارس نمره بدهیم، زمانی می‌توانیم از منظر علمی به آنها نمره بالا بدهیم که به جداسازی(گزینش) اقدام نکنند.»
حکیم‌زاده ادامه داد: «من با این موضوع که عملکرد مدارس خاص بهتر از مدارس دولتی عادی است، موافق نیستم. این عملکرد مدارس خاص نیست، بلکه عملکرد بهتر دانش‌آموزانی است که آنها از طریق جداسازی(گزینش) انتخاب کرده‌اند، با نادیده گرفتن این حقیقت ممکن است به اشتباه درباره عملکرد مدارس قضاوت شود.»
معدل پایین دانش‌آموزان در مدارس غیردولتی در حالی است که بسیاری از این مدارس در کلانشهرها، شهریههای بسیار بالایی از والدین دریافت می‌کنند. برای نمونه، تحصیل در یک مدرسه غیردولتی معمولی با فضای فیزیکی فرسوده در پایه هفتم، برای یکی از شهروندان هزینه‌ای بالغ بر 47میلیون تومان دارد حتی برخی مدارس خاص در پایه دوازدهم شهریه‌هایی بالای 100میلیون تومان دریافت می‌کنند که شامل برنامه‌های ویژه برای کنکور است.
احمد محمودزاده؛ رئیس سازمان مدارس غیردولتی پیش‌تر اعلام کرده بود که 75درصد مدارس غیردولتی شهریه‌ای کمتر از 30میلیون تومان دارند اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که این میزان در شهرهای بزرگ اغلب بیشتر است. خانواده‌ها برای پرداخت شهریه این مدارس، نگرانی مشابه پیش‌پرداخت اجاره خانه را متحمل می‌شوند.
مقایسه شهریه مدارس غیردولتی حتی با شهریه یک دانشجو در دانشگاه آزاد نیز نشان می‌دهد که یک خانواده برای یک سال تحصیلی دانش‌آموز خود در این مدارس حتی باید هزینه‌ای بیش از شهریه مقطع کارشناسی یک دانشجو در دانشگاه آزاد پرداخت کند! در برخی موارد، هزینه تحصیل در مقطع دیپلم حتی چندین برابر شهریه دانشگاه می‌شود.
چرا برخی والدین
به مدارس غیردولتی تمایل دارند؟
یکی از دلایل اصلی گرایش والدین به مدارس غیردولتی، برخورد مناسب‌تر کادر آموزشی و فضای شادتر این مدارس نسبت به مدارس دولتی عادی است. با این حال، کیفیت آموزشی این مدارس که عامل اصلی انتخاب خانواده‌ها است، تفاوت چندانی با مدارس دولتی عادی ندارد.
رضوان حکیم‌زاده؛ معاون آموزش ابتدائی وزارت آموزش‌وپرورش، معتقد است که عملکرد بهتر برخی مدارس خاص ناشی از کیفیت آموزش نیست، بلکه نتیجه جداسازی دانش‌آموزان مستعد است و اگر این گروه از دانش‌آموزان را کنار بگذاریم، مدارس دولتی عادی از مدارس غیردولتی عادی عملکرد بهتری دارند، چرا که معلمان مدارس دولتی آموزش‌های بیشتری دیده‌اند و از تخصص بالاتری نیز برخوردارند.
زنگ خطر برای عدالت آموزشی
نتایج به‌دست‌آمده، زنگ خطری برای مسئولان آموزش کشور است تا سیاست‌گذاری‌ها به سمت ارتقای عدالت آموزشی و بهبود شرایط در مدارس دولتی عادی سوق داده شود و از تمرکز صرف برای تقویت مدارس خاص دولتی دست بردارند.
با توجه به نگاه خاص، رئیس‌جمهور بر مقوله عدالت آموزشی و تأکیدات او مبنی بر اینکه «محور عدالت در نظام آموزشی، مدارس دولتی و هدف و ارتقای توانمندی‌های دانش‌آموزان است»، انتظار می‌رود که رئیس‌جمهور و وزیر آموزش‌وپرورش نسبت به اصلاح رویه‌های ناصواب در سیستم آموزشی اهتمام داشته باشند.