ولید الخالدی

ترجمه امیرحسین بابالار

خربة السركس

موقعيت:

PGR: 146205

فاصله تا حيفا: 42 كيلومتر 

متوسط ارتفاع: 25 متر 

تملك و کاربری زمين‌های روستا در سال 45 / 1944 (هكتار): 

سندی در دست نیست.

جمعيت : 

سال 1931: 383 نفر (366 عرب، 17 یهودی)

سال 45 / 1944: سندی در دست نیست.

تعداد خانه‌ها (سال 1931): 80 باب 

خربة السركس پيش از 1948

روستا بر روي تپه‌اي كوچك در حدود كمتر از 3 كيلومتري شمال شرق حَدیرا (142204) و در جنوب جادۀ حَدیرا ـ عفولة قرار گرفته بود. از نام آن چنین برمی‌آید که احتمالاً باید توسط سرکاسیانها، از اقوام سرزمین‌های جنوبی روسیه که توسط سپاهیان سزار اخراج شده و در قلمروهای عثمانی پناه گرفتند احداث شده باشد. مشهور است که سرکاسیانها در قرن نوزدهم در این منطقه اقامت گزیده‌اند. [Oliphant 1887:238-39] در عصر قیمومیت، این روستا در طبقۀ مزارع فهرست اعلام جغرافیایی فلسطین قرار می‌گرفت. 

اشغال روستا و اخراج ساکنین آن

سندی در دست نیست. 

آبادي‌هاي اسرائيلي در زمين‌هاي روستا

آبادی گان شِموئل (145206) در سال 1913 در 1 کیلومتری روستا احداث شده است. آبادی تلمه العزار (148205) هم در سال 1952 در نزدیکی محوطۀ روستا ساخته شد. 

روستا در حال حاضر

درختان کاکتوس و سنبل‌های غلات در سراسر محوطه پراکنده هستند، هیچ اثری از سنگ‌چین یا خانه به چشم نمی‌خورد. زمین مجاور محوطۀ روستا برای گله‌داری و پرورش مرکبات مورد استفادۀ کشاورزان اسرائیلی قرار می‌گیرد. 

خربة سعسع

موقعيت:

PGR: 162242

فاصله تا حيفا: 15 كيلومتر 

متوسط ارتفاع: 50 متر 

تملك و کاربری زمين‌های روستا در سال 45 / 1944 (هكتار): 

سندی در دست نیست

جمعيت : 

سال 1931: 1197 نفر (به انضمام وعرة السريس، و 8 روستاي ديگر)

سال 45 / 1944: 130 نفر

تعداد خانه‌ها (سال 1931): 234 باب (به انضمام موقعيت‌هاي فوق)

خربة سعسع پيش از 1948

روستا برفراز تپه‌ای مدوّر و نسبتاً مرتفع قرار گرفته و به حاشیۀ شرقی دشت حيفا مشرف بود. از آنجا که پژوهشگران این محوطه را با کفار ساسای رومی یکی می‌دانند، به احتمال فراوان دست‌کم قدمت بخشی از ویرانه‌های قابل مشاهده خربة سعسع به قرن‌هاي اوليۀ پس از ميلاد بازمي‌گردد. مشهور است که كفار ساساي روستايي نزديك سرحدّ باستاني پتولمايس (عكا) و سپفوريس (كه بعدها نام صفورية بر آن نهادند، فرمانداري ناصرة) بوده است. در فهرست اعلام جغرافيايي فلسطين دورۀ قيموميت روستاي خربة سعسع به عنوان یک مزرعه طبقه‌بندي شده است. ویرانه‌های موجود در محوطه دربرگیرندۀ شالوده‌های ساختمانی، قبرهای حفرشده در دل صخره‌ها(گوردخمه‌ها)، آب‌انبارها و غارها هستند. در جنوب روستا خربة جبياثا (163241) قرار دارد که تپه‌ای است مصنوعی که قطعات بی‌حفاظ دیوار در آن وجود دارد. 

اشغال روستا و اخراج ساکنین آن

خربة سعسع در ناحیه‌ای قرار داشت که در آن سایر روستاها در هفته‌های اولین جنگ تصرف شدند. هرچند، بخش عمدۀ روستاهای مجاور در پی سقوط حيفا در طی هفته پایانی‌آوریل 1948 تسخیر شدند. اگر روستا تا پایان‌آوریل همچنان به تصرّف درنیامده باشد، به احتمال زیاد باید در این زمان به تصرّف یگانهای‌هاگانا که به دنبال تقویت استیلای خود بر حيفا بودند درآمده باشد. 

[See M:93-94; T:252] 

آبادي‌هاي اسرائيلي در زمين‌هاي روستا

هیچ آبادی اسرائیلی‌ای بر روی زمین‌های روستا كه با زمين‌هاي شهرك عرب‌نشين شفاعمرو درهم درآميخته شده‌اند احداث نشده است.

روستا در حال حاضر

درحال حاضر می‌توان درختان انجیر و کاکتوس‌ها را به طور پراکنده در محوطه مشاهده کرد. تعدادی دیوار هم وجود دارند كه بخش‌هايي از آنها فروريخته است، در يكي از اين ديوارها دروازهاي با يك تاقنما وجود دارد. از زمين‌هاي پيرامون روستا به عنوان چراگاه استفاده مي‌شود. 

خربة الشونة

(الشونة)

موقعيت:

PGR: 145215

فاصله تا حيفا: 5/32 كيلومتر 

متوسط ارتفاع: 25 متر 

تملك و کاربری زمين‌های روستا در سال 45 / 1944 (هكتار): 

سندی در دست نیست

جمعيت : 

سال 1931: 1429 نفر (به انضمام آبادی یهودنشین زیخرون یعقوب که روستا و سایر موقعیت‌ها زیرمجموعۀ آن محسوب می‌شوند.)

سال 45 / 1944: سندی در دست نیست.

تعداد خانه‌ها (سال 1931): 191 باب (درست مثل آمار مربوط به جمعیت)

خربة الشونة پيش از 1948

خربة الشونة بر كوهپايه‌هاي جنوبي ـ غربي كوهستان كرمل و بسيار نزديك به جادۀ ساحلي قرار داشت. راه‌آهن حيفا ـ تل‌آويو در امتداد حاشيۀ غربي روستا و از كنار آن عبور مي‌كرد. نام اصلي اين روستا الشونة بود. تا اواسط دهه 1920 اين روستا توسط آبادي صهيونيستي بنيامينا كه در سال 1922 ساخته شده و اصولاً با نام «الشونۀ يهودي» شناخته مي‌شد بلعيده شده بود. پس از اين ماجرا به روستاي فلسطيني عنوان خربة الشونة داده شد. روستاي مزبور در فهرست اعلام جغرافيايي فلسطين در طبقۀ مزارع قرار مي‌گرفت. در غرب روستا تلّ مبارك (143215) قرار داشت، محوطۀ باستاني كوچكي كه بين سال‌هاي 1973 تا 1976 مورد كاوش دانشگاه عبري قرار گرفت. 

قدمت 14 لایه از ویرانه‌ها به اوایل هزارۀ دوم ق.م تا دوره‌های رومی، بیزانسی و صلیبی که تا اواخر قرن سیزدهم میلادی امتداد می‌یافتند بازمی‌گشت. بالای این تپه قبرستان روستای فلسطینی همجوار، جسر الزرقا (142215) قرار داشت. [Stern 1978, 1984]

اشغال روستا و اخراج ساکنین آن

خربة الشونة با استقرار بر دنبالۀ ساحلی‌ای که توسط رهبران صهیونیسم به عنوان قلب کشور یهودی آینده درنظر گرفته می‌شد، در برابر عملیات‌های «پاکسازی»ای که در هفته‌های آغازین جنگ انجام می‌شد ضعیف و شکننده بود. در اواسط ماه مارس، در ماه‌آوریل و نیمۀ نخست ماه مه سال 1948،‌هاگانا و قوای ایرگون مجموعه‌ای از حملات،که برای اخراج تمامی فلسطینیان از نواحی ساحلی مابین تل‌آویو و آبادی یهودی زیخرون یعقوب در جنوب حيفا طراحی شده بود را به مرحلۀ اجرا گذاشتند. 

براساس نظر بنی موریس مورخ اسرائیلی، این منطقه از نظر فرماندهی‌هاگانا «قلب کشور نوپای یهود» محسوب می‌شد. در آن زمان هدف حملات معمولاً یک یا دو روستا بود، و اغلب هم در ایجاد ترس در مناطق همجوار تا حدّی که جمعیت‌های آن اقدام به فرار می‌کردند موفق بود. روستای العباسية (درفرمانداری يافا) اولین روستایی بود که در راستای تحقق این طرح عمومی‌هاگانا به اشغال ایرگون درآمد. وفق مندرجات کتاب تاریخ‌هاگانا، روستای مزبور در روز 4 مه سقوط کرد و برای 5 هفتۀ کامل در دست قوای ایرگون قرار داشت. تا اواسط ماه می‌هاگانا هدف خود مبنی بر «پاکسازی» اغلب ساکنین عرب از این بخش از دشت ساحلی را محقق ساخت.[M;52-54, 118-20; NYT:۴۸/6/۱۳, ۴۸/7/۱۱; S:1544, 1556; T:182-83, 255-56]

آبادي‌هاي اسرائيلي در زمين‌هاي روستا

هیچ آبادی اسرائیلی‌ای بر روی زمین‌های روستا احداث نشده است. آبادی بنیامینا (145214) که در سال 1922 در جنوب محوطۀ روستا ساخته شده بود به حدّی گسترش یافت که برخی از ساختمان‌های آن در نزدیکی مرزهای اصلی اراضی روستا قرار گرفتند.  این آبادی در سال 1946 با آبادی نحالات جابوتینسکی (که نام آن برگرفته از نام ولادیمیر جابوتینسکی1، بنیانگذار صهیونیستم تجدیدنظرطلب می‌باشد) ترکیب شد. [P:130]

روستا در حال حاضر

محوطۀ روستا محصور شده و چند خانۀ باقی ماندۀ آن بازسازی و به امکانات گردشگری تبدیل شده‌اند. نخل‌های بلند و درختان اُکالیپتوس و کاکتوس در اطراف خانه‌ها نمو یافته‌اند.

پانوشت:

1- Veladimir Jabotinski در کتاب «مشت آهنین» اثر لنی برنر ترجمه روانشاد دکتر حسین ابوترابیان نام این فرد ولادیمیر ژابوتینسکی تلفظ شده است.