سرویس اقتصادی:

رئیس کمیسیون قضائی مجلس با بیان اینکه مردم مناطق جنوب کشور گرفتار قاچاق سوخت شده‌اند، گفت: بارنامه‌های جعلی موجب شده در برخی شهرهای جنوب کشور، کمبود سوخت ایجاد شود و برخی کشاورزان به گازوئیل کافی دسترسی نداشته باشند.

به گزارش کیهان، مدت‌هاست به‌دلیل بارنامه‌های جعلی حمل‌ونقل و عرضه خارج از شبکه سوخت، حداقل روزانه شش میلیون لیتر سوخت از کشور قاچاق می‌شود. بر همین اساس طرح تخصیص سوخت براساس اسناد حمل برخط به صورت آزمایشی در حال اجراست.

بر اساس این طرح، با توجه به بارنامه صادرشده، مبدأ و مقصد خودرو مشخص‌شده و امکان سوخت‌گیری در جایگاه‌هایی که در همان مسیر قرار دارند، برای ناوگان دیزلی فراهم است.

قیمت گازوئیل در کشور لیتری ۳۰۰ تومان است که این قیمت در کشورهای همجوار از حدود 40 تا 52 هزار تومان در هر لیتر به فروش می‌رسد و به دلیل همین اختلاف قیمت، طبق اعلام شرکت ملی پالایش و پخش، حجم مصرف گازوئیل در بخش حمل‌ونقل ناوگان دیزلی در سال جاری در مقایسه با سال گذشته هشت میلیون لیتر افزایش یافته و از روزانه 57 میلیون لیتر به 65 میلیون لیتر رسیده است. همین تفاوت قیمت گازوئیل ایران با کشورهای همسایه، موجب افزایش تعداد بارنامه‌های جعلی شده است.

 گرفتار شدن مردم

این وضعیت دردسرهایی را برای مردم به‌وجود آورده است. «موسی غضنفرآبادی»، نماینده مجلس با بیان اینکه مردم مناطق جنوب کشور گرفتار قاچاق سوخت شده‌اند، به خبرنگار ما گفت: سامانه‌های پالایش و پخش هم حریف قاچاقچیان سوخت نشده و بارنامه‌های جعلی موجب شده در برخی شهرهای جنوب کمبود سوخت ایجاد شود و برخی کشاورزان به گازوئیل کافی دسترسی نداشته باشند. درواقع قاچاق سوخت علاوه‌بر زیان اقتصادی به دولت، به مردم برخی شهرهای جنوبی هم گرفتاری مضاعف ایجاد کرده است. 

وی افزود: البته نمایندگان دولت را موظف کرده‌اند امسال 95 درصد سوخت‌گیری در بخش گازوئیل و 90 درصد سوخت‌گیری در بخش بنزین با کارت سوخت هوشمند شخصی انجام شود. ولی با این حال هنوز قاچاقچیان از برخی جایگاه‌ها سوءاستفاده می‌کنند و به‌دلیل درآمد بالا از این کار و اختلاف قیمت سوخت با کشورهای همسایه، شغل دیگری انتخاب نمی‌کنند.

رئیس مجمع نمایندگان استان کرمان ادامه داد: برخی از کشاورزان مناطق جنوبی با من تماس می‌گیرند و از دسترسی نداشتن کافی به گازوئیل گلایه می‌کنند. این کمبود به‌دلیل قاچاق سوخت است و لازم است با سامانه یا مکانیزمی کامل به این مشکل رسیدگی کرد. در جنوب کرمان قاچاق سوخت موجب شده مردم مدت زمان زیادی را در صف بنزین معطل شوند.

 تدبیر «سیپاد»

با توجه به این قبیل مشکلات، از سالیان گذشته دستگاه‌های نظارتی و امنیتی به طور مرتب عرضه خارج از شبکه را پیگیری می‌کنند و برای مدیریت و جلوگیری از عرضه خارج از شبکه سوخت، سامانه جامع پیمایش یا همان «سیپاد» را در نظر گرفتند. پروژه ملی سیپاد با هدف اختصاص سوخت به ناوگان دیزل و همچنین هوشمندسازی در ناوگان درون شهری بود.

این طرح ملی در سال 1393 با عنوان اختصاص سوخت مورد نیاز ناوگان حمل‌ونقل کالا و مسافران تصویب شد و مقرر شد که سوخت هر ناوگان بر اساس میزانی که در رفت و آمدشان محاسبه می‌شود به آن‌ها اختصاص داده شود.

دستگاه ردیاب سیپاد یا همان سامانه پایش سوخت در واقع دستگاهی قابل نصب بر روی خودروهایی مانند خودروهای سنگین، اتوبوس‌ها، مینی‌بوس‌ها، انواع ون و تاکسی‌های درون و برون شهری، سرویس‌های ادارات یا مدارس و سایر ناوگان حمل بار یا افراد بوده که اطلاعاتی مانند میزان مصرف سوخت این خودروها را جمع‌آوری کرده و به سامانه سیپاد در سازمان راهداری ارسال می‌کند.

این پروژه هنوز عملیاتی نشده ولی با اجرائی‌شدن این طرح و با هماهنگی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای و انجمن صنفی حمل‌ونقل کالا، بارنامه‌ها براساس اسناد حمل و مسیر مشخص حمل‌ونقل، سوخت دریافت می‌کنند.

سامانه پیمایش برخط

در شرایطی که طرح سیپاد علی‌رغم الزام قانونی عملیاتی نشد، برای رفع مشکلات کنونی، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اجرای طرح جامع مپینگ (سامانه پیمایش برخط) را در جایگاه‌های سوخت سراسر کشور در شش هزار نقطه برنامه‌ریزی کرد.

درنتیجه ناوگان حمل‌ونقل به میزان کافی سوخت دریافت خواهند کرد و در مواردی که بارنامه‌ها و ناوگان غیرفعال باشند، سهمیه پایه به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد و تنها خودروهای فعال سوخت دریافت می‌کنند.

ضمن اینکه طرح تخصیص سوخت ناوگان دیزلی براساس اسناد حمل برخط با همکاری ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به‌منظور جلوگیری از صدور بارنامه‌های جعلی و صوری اجرا می‌شود. 

بارنامه‌های صوری مشکلی است که در حوزه مصرف گازوئیل ناوگان حمل‌ونقل داخلی وجود دارد و باعث انحراف چشمگیر سوخت شده است.

بنابراین تصمیم بر آن شد که سوخت در مسیر تعیین شده و تنها براساس اسناد حمل در جایگاه‌های مسیر اختصاص یابد. درنتیجه کارت سوخت این ناوگان در جایگاه‌های غیر از مسیر حرکت فعال نخواهد بود. 

اجرای آزمایشی طرح شرکت پخش

به تازگی «کرامت ویس‌کرمی»، مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی هم در گفت‌وگو با شانا با بیان اینکه سازوکار تخصیص سهمیه گازوئیل به ناوگان دیزلی درون‌ و برون‌شهری مشخص است، افزود: براساس مصوبه سال ۱۳۹۳ هیئت وزیران، مقدار سهمیه گازوئیل ناوگان دیزلی براساس عملکردی که سازمان حمل‌ونقل جاده‌ای در حوزه برون‌شهری و سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های وزارت کشور در حوزه درون‌شهری با توجه به اسناد حمل‌ و صورت‌وضعیت، بارنامه‌ و باربرگ‌ها تعیین می‌کنند، محاسبه و تخصیص داده می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه براساس قانون، عملکرد ناوگان دیزلی در حوزه درون‌شهری و برون‌شهری باید برمبنای سامانه سپهتن و سیپاد تعیین شود، بیان کرد: متولی اجرای سامانه سپهتن (سامانه پایش هوشمند تردد ناوگان دیزلی برون‌شهری) سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای است که تاکنون این پروژه را اجرائی نکرده است.

مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی بیان کرد: براساس مصوبه هیئت دولت، تجهیزات سامانه سیپاد و سپهتن باید روی همه ناوگان‌ دیزلی، مسافری، باری، درون‌شهری و برون‌شهری نصب شود و عملکرد واقعی ناوگان‌ براساس این سامانه‌ها به شرکت ملی پخش انتقال داده شود تا براساس این عملکرد، سهمیه نفت‌گاز تخصیص یابد.

ویس‌کرمی با بیان اینکه با ملاک‌قراردادن بارنامه، باربرگ درون‌شهری و صورت‌وضعیت مسافری ممکن است عملکردهای غیرواقعی به شرکت ملی پخش ارسال شود، تأکید کرد: شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با هماهنگی دیگر دستگاه‌ها، طرحی دیگر به‌منظور ثبت عملکرد واقعی ناوگان‌ تدوین‌ کرد که این طرح هم‌اکنون به‌صورت آزمایشی و موقت در حال اجراست.

رصد ناوگان‌ باری بالای ۵۰ تن

مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با بیان اینکه این طرح در مرحله نخست برای ناوگان‌ باری بالای ۵۰ تن که شامل ۲۷ هزار دستگاه است، اجرائی می‌شود، افزود: مبدأ و مقصد ناوگان‌ با استفاده از بارنامه‌ و صورت‌وضعیت مسافری قابل مشاهده است و ناوگان‌ با استفاده از این طرح می‌تواند از جایگاه‌هایی که در مسیر حرکت خود وجود دارد، سوخت‌گیری کند.

وی با بیان اینکه در این طرح، مسیر حرکت ناوگان‌ از سوی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای تعیین می‌شود، تصریح کرد: تخصیص سوخت در این طرح، برمبنای حرکت در مسیر تعیین‌شده انجام می‌شود و پس از رفع کامل ایرادها و اخذ رضایت نسبی ذی‌نفعان، این طرح برای سایر ناوگان‌ نیز اجرائی می‌شود.

ویس‌کرمی با اشاره به صدور بارنامه‌های سوری ناوگان‌ در کشور گفت: صدور بارنامه‌های سوری ممکن است ناشی از تخلف‌ شرکت‌های حمل‌ونقل باشد که با توجه به ورود دستگاه‌های نظارتی اعم از سازمان حمل‌ونقل جاده‌ای و شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی در موضوع صدور بارنامه‌های سوری، حجم تخلف در این بخش کاهش یافته است.

وی با اشاره به مصرف نامتعارف موجود در بخش حمل‌ونقل افزود: میانگین مصرف روزانه گازوئیل در بخش غیرنیروگاهی در شهریور امسال به حدود ۶۵ میلیون لیتر رسید که این عدد در مقایسه با مدت مشابه پارسال حدود ۱۲درصد افزایش یافته است.

 سامانه هست، سرمایه‌گذار نیست

به گفته مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی با اجرای طرح سپهتن و سیپاد عملکرد ناوگان‌ به‌صورت سیستمی به سامانه هوشمند سوخت ارسال و از صدور اسناد حمل‌ و صورت‌وضعیت دستی جلوگیری می‌شود و از این طریق شاهد کاهش قابل‌ توجهی در مصرف نفت‌گاز بخش حمل‌ونقل خواهیم بود.

ویس‌کرمی با بیان اینکه ازجمله چالش‌های اجرای طرح سپهتن و سیپاد، نبود سرمایه‌گذار و انتخاب‌نشدن پیمانکار برای اجرای طرح است، ادامه داد: انتخاب پیمانکار ازجمله مواردی است که به تأخیر در اجرای پروژه منجر شده است و امیدواریم با اجرای هرچه‌سریع‌تر این طرح، شاهد دریافت واقعی اطلاعات کارکرد ناوگان حمل‌ونقل دیزلی و کاهش مصرف نفت‌گاز در بخش حمل‌ونقل کشور باشیم.