جان باختن بیش از ۵۰ نفر از کارگران معدن زغال سنگ طبس، جدا از تلفات جانی آن، عبرت‌های اقتصادی مهمی نیز در خود دارد که یکی از آنها لزوم تغییر شیوه استخراج سنتی این نوع معادن است که 90 درصد شیوه بهره‌برداری را شامل می‌شود.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، روز یکشنبه اخبار انفجار معدن زغال سنگ در طبس و جان باختن چندین تن از کارگران زحمتکش این معدن، فضای رسانه‌ای کشور را به شدت تحت تاثیر قرار داد. در پی انفجار در معدن زغال‌سنگ طبس تاکنون پیکر 38 نفر از کارگران از معدن خارج شده و تا لحظه تنظیم خبر، 14 نفر در بلوک C معدن قرار دارند که در حال حاضر دسترسی به آن امکان‌پذیر نیست.

انفجار معدنجوی طبس اتفاقی نبوده که بخواهیم اسم آن را حادثه بگذاریم چرا که چنین اتفاقاتی مسبوق به سابقه نیز بوده است. به عنوان مثال فقط در شش ماه ابتدائی امسال، شاهد اتفاقاتی نظیر ریزش معدن شن و ماسه دهاقان اصفهان، معدن شن و ماسه شازند اراک، معدن زغال سنگ آبنیل، حادثه در معدن قلعه شاهین کرمانشاه، حادثه در معدن گل کهر سیرجان و... بوده‌ایم. گفتنی است هر اشکال فنی که به عدم ایمن‌سازی یا عدم توسعه معادن برگردد، مستقیما ریشه آن عدم مدیریت درست سود ساخته شده توسط شرکت‌ها و هیئت‌مدیره آنها است.

اگرچه دبیر انجمن زغال سنگ ایران اعلام کرد که این معدن طبس به صورت تعاونی اداره می‌شده و سهامداران آن عمدتاً کارگران معدن بودند و به صورت مستقل اداره می‌شد و هیچ یک از شرکت‌های بزرگ و بورسی سهامدار آن نبودند اما لازم به ذکر است که این معدن با وسعت بیش از 30 هزار مربع و ذخیره اکتشافی 75 میلیارد و 200 میلیون تن زغال سنگ کک شو و حرارتی از بزرگ‌ترین منابع زغالی ایران محسوب می‌شود که این حادثه، گذشته از تلفات جانی، خسارات زیادی به صنایع کشور از جمله فولاد وارد کرد.

 عبرتی برای سایر معادن

نکته دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که اگر دیگر معادن، به فکر ایمن‌سازی و نوسازی تجهیزات و ماشین‌آلات خود نباشند دقیقا مشابه چنین اتفاقی می‌تواند برای آنان نیز رخ بدهد. این در حالی است که در مجمع عمومی شرکت زغال‌سنگ پروده طبس در سال 1402 مقرر شد 90 درصد سود انباشته این سال مالی، بین سهامداران تقسیم شود تا سهامداران به ازای هر سهم مبلغ 2280 ریال سود دریافت کنند.

اولین سؤالی که در این‌جا مطرح است که چرا در شرایطی که توسعه و ایمن‌سازی معادن در بلندمدت سودسازی بیشتری برای سهامداران دارد تقریبا تمامی سود چنین شرکت‌هایی در بین سهامداران تقسیم می‌شود؟

آیا وضعیت کوتاه مدت شاخص بورس و رشد و افت‌های آن، ارزش چنین فجایعی را دارد که هیئت‌مدیره شرکت‌ها اقدام به توزیع سود 90 درصدی کنند و بخشی از سود ساخته شده را صرف طرح‌های توسعه‌ای و برنامه‌های پیشرفت صنعت از جمله ایمن‌سازی و خرید ماشین‌آلات مدرن نکنند؟

 حقوق بسیار اندک کارگران معدن

اما دیگر نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد عدم تناسب بین سودسازی شرکت با حقوق کارگران آن است. در واقع اگر نگاهی عدالت محور به چنین پروژه‌هایی داشته باشیم کارگران معادن باید در محصول شریک باشند نه اینکه صرفا به عنوان ابزار تولید در اختیار مالکان (سهامداران) معدن قرار بگیرند.

لازم به ذکر است بررسی‌ها نشان می‌دهد خالص دریافتی ماهانه یک کارگر در عمق 700 متری، در سال گذشته فقط هشت میلیون و 500 هزار تومان بوده و حق سختی کار معدن نیز حدود 600 هزار تومان است.

 ضرورت تغییر شیوه‌های سنتی استخراج

گفتنی است، به گزارش ایسنا، طبق آمارها بیش از ۹۰ درصد روش استخراج در معادن زغال سنگ با روش سنتی و تقریبا ناایمن صورت می‌گیرد از این رو لزوم مکانیزه کردن معادن و خروج از ساختارها و روش‌های سنتی استخراج و رعایت مسایل ایمنی به جهت حفظ سلامت کارگران معادن بیش از پیش ضروری است.

«علی اصلانی»؛ نماینده کارگران در شورای عالی حفاظت فنی، بحث آموزش و رعایت نکات و مسایل ایمنی در مشاغلی همچون معدن را الزامی دانست و افزود: زمانی که در یک معدن اتفاقی می‌افتد بالای ۵۰ درصد اولین گزارشی که کارشناسان مربوطه ارائه می‌کنند، عدم رعایت مسایل حفاظت فنی در کارگاه است. به همین دلیل اگر تجهیزات ایمنی و ماسک‌های گاز با فیلتر مخصوص در اختیار کارگر قرار گیرد، جان کارگر به خطر نمی‌افتد.

گفتنی است، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با صدور اطلاعیه‌ای درباره حادثه معدن طبس تاکید کرد استانداردهای ایمنی معادن بازنگری می‌شود.