چرا جنگ تحمیلی را «دفاع مقدس» می‌دانیم؟
کامران پورعباس
جنگ تحمیلی را با عنوان عظیم و نورانی و پرافتخارِ «دفاع مقدس» می‌شناسیم و این عبارت اکنون به یک کلیدواژه فوق‌العاده بزرگ و محبوب و جهانی تبدیل شده است و به یقین می‌توان گفت که هیچ عبارتی غیر از دفاع مقدس نمی‌تواند عمق و عظمتِ این مقوله را به تصویر بکشد.
هیچ قدرتی نمی‌تواند ملت و دولت ایران را
از دفاع مقدس بازدارد
اولین بار بنیانگذار انقلاب اسلامی در بهمن‌ماه 1360 عبارت «دفاع مقدس» را به کار بردند.
در پیام امام خمینی به ملت ایران به مناسبت سالگرد پیروزی انقلاب در 22 بهمن 1360 آمده است: «چنانچه اینجانب و مسئولین جمهوری اسلامی مکرراً اعلام نموده‌ایم، ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران تسلیم احکام مقدس قرآن و اسلامند و به حکم قرآن مجید خود را برادر ایمانی تمام ملت‌های اسلامی و کشورهای مختلف از حیث فرهنگ و جغرافیا می‌دانند و صلح‌جویی و زندگانی مسالمت‌آمیز را با تمام دولت‌ها و ملت‌ها طالب می‌باشند و تا دولتی به حریم کشور آنان تجاوز نکند و متعهد به احکام اسلام باشد، آن را برادر خود می‌دانند و از همۀ کشورها و ملت‌ها می‌خواهند که با هم متحد و یکصدا در مقابل تجاوزگران، هر کس باشد، قیام کنند و خود را از چنگ جهانخواران نجات دهند و نیز به حکم اسلام از تجاوز به حقوق و حدود خود دفاع کرده و تجاوزگر را تأدیب نمایند و در این صورت است که هیچ قدرتی به فضل خداوند متعال نمی‌تواند آنان را از این دفاع مقدس بازدارد.»
هر روز از دفاع مقدس ایام‌الله است
مقام معظم رهبری امام خامنه‌ای نیز هر روز از دفاع مقدس را «ایام الله» می‌دانند: «ما یاد روزهای بزرگ را نباید بگذاریم به دست فراموشی سپرده بشود. روزهای بزرگ هر کشوری و هر ملّتی آن روزهایی است که یک حادثۀ الهی به وسیلۀ مردم و با دست مردم در آن انجام گرفته است. ذَکِّرهُم بِاَیّامِ الله؛ خداوند متعال در قرآن دستور می‌دهد به پیغمبر که آنها را به یاد ایام‌الله بینداز. ایام‌الله همین روزهای بزرگ تاریخ‌ساز است. خب، هشت سال دفاع مقدس- به یک معنا هر روزش را حساب کنیم- جزو این ایّام‌الله است؛ نباید بگذاریم که این حوادث به دست فراموشی سپرده بشود.»1395/12/16
مقالات و اظهارنظرهای مختلفی در پشتوانه استدلالی و بیان دلیلِ دفاع مقدس بودنِ جنگ تحمیلی در فضای مجازی وجود دارد که اهمیت و ابعادِ کلیدواژه مهمِ «دفاع مقدس» را توضیح داده‌اند؛ ما ترجیح دادیم دلایل مقدس بودنِ جنگ تحمیلی و عظمت و تقدسِ «دفاع مقدس» را در رهنمودهای مبدعِ این کلیدواژه، خمینی کبیر جست‌وجو و بازگو کنیم.
دفاع مقدس در رهنمودهای امام خمینی(ره)
گزیده‌ای از رهنمودهای امام خمینی(ره) در مورد جنبه‌های معنوی و قدسیِ دفاع مقدس را بدون هیچ توضیح اضافه‌ای نقل می‌کنیم:
عمل به تکلیف و صیانت از اسلام
«ما هدفمان این است که تکلیفمان را عمل بکنیم. تکلیف ما این است که از اسلام صیانت کنیم و حفظ کنیم اسلام را. ... شما هیچ وقت از هیچ چیز هراس نداشته باشید. شما برای حفظ اسلام دارید جنگ می‌کنید و او برای نابودی اسلام. الآن اسلام به تمامه در مقابل کفر واقع شده است و شما باید از اسلام پایداری کنید و حمایت کنید و دفاع کنید. دفاع یک امر واجبی است بر همه کس. بر هر کس که هر مقدار قدرت دارد، باید دفاع بکند از اسلام. الآن اینها هجوم کردند بر اسلام و ما باید دفاع بکنیم.»8/7/59
***
«این جنگ به کشور ایران تحمیل شده و ما از کشور خود دفاع می‌کنیم؛ دفاعی که عقلاً و شرعاً واجب است.»12/7/59
***
«ما به تبع اسلام با جنگ همیشه مخالفیم و میل داریم که بین همۀ کشورها آرامش و صلح باشد. لکن اگر جنگ را بر ما تحمیل کنند، ما تمام ملتمان جنگجوست و با تمام قوا مقابله می‌کنیم ولو اینکه همۀ ابرقدرت‌ها هم دنبال او باشد. برای اینکه ما شهادت را یک فوز عظیم می‌دانیم و ملت ما هم شهادت را به جان و دل قبول می‌کند و از جنگ نخواهیم هراسید و مرد جنگ هستیم، لکن مایل نیستیم به اینکه جنگ واقع بشود.»17/7/59
دفاع بر هر مسلمانی و انسانی واجب است
«مسلمین باید یدِ واحده بر ماسِوایشان باشند. وَلا تَنازَعُوا فَتَفشَلُوا وَتَذهَبَ ریحُکُم. قرآن شریف دستور داده است که اگر یک طایفه‌ای از مسلمین بر طایفۀ دیگر بغی کردند و تعدی کردند، بر همۀ مسلمین واجب است که بر ضد او قیام کنند؛ فضلاً، از اینکه غیرمسلم بَغی کند بر مسلم. اگر یک طایفه‌ای از کفار هجوم بیاورند به مملکت اسلامی، تکلیف همۀ مسلمین است که به او هجوم بیاورند و او را از صفحۀ روزگار نابود کنند.... دفاع بر هر مسلمی، بر هر انسانی دفاع واجب است. و ما به حسَب امر خدا دفاعکردیم از خودمان و دفاع از اسلام، نه دفاع از کشور خودمان فقط.» 16/08/1359
***
«ما هیچ وقت سر دعوا با کسی نداشتیم. ما برای حفظ اسلام دفاع باید بکنیم، برای حفظ مملکت اسلامی دفاع باید بکنیم. او حمله کرده است و آمده است و شهرهای ما را گرفته است و خرابکاری دارد می‌کند. بر همۀ ما واجب است که این شرّ را از سر مسلمانها دفع کنیم.»27/5/60
***
«اینهائی که در سرحدّات، اینهائی که به سرحدات حمله می‌کنند به ما، ولو فرض بکنید که مسلمان هستند، لکن چون حمله کردند دفاع واجب است و کشتن آنها هم تا دفعشان واجب است. نه اینکه ما سر جنگی داریم، ما می‌خواهیم عالم در صلح باشد. ما می‌خواهیم همۀ مردم، همۀ مسلمین و غیرمسلمین همه در صلح و صفا باشند، لکن معنایش این نیست که اگر یک کسی بخواهد بریزد در منزل یک کسی و تعدی کند، ما بگوییم که سر صلح داشته باشید و تن بدهید به ظلم! نه، همان طوری که ظلم حرام است، انظلام و تن دادن به ظلم هم حرام است. دفاع از ناموس مسلمین و جان مسلمین و مال مسلمین و کشور مسلمین یکی از واجبات است. ما داریم به این واجب عمل می‌کنیم. کشور ما دارد به این واجب عمل می‌کند. آنها در جبهه و دیگران در پشت جبهه دارند به این واجب عمل می‌کنند.»27/5/60
دفاع، فریضه‌ای الهی و حقی انسانی
«ما با هیچ کشوری، چه اسلامی و چه غیراسلامی سر‌جنگ نداریم و طالب صلح و صفا برای همه هستیم و تاکنون نیز به دفاع که برای هرکس فریضه‌ای است الهی و حقی است انسانی، برخاسته‌ایم.»12/1/61
***
«ما تاکنون یک قدم برای جنگ برنداشته‌ایم؛ اینها همه دفاع است. الآن هم که ما وارد شده‌ایم در خاک عراق، برای دفاع است، نه برای چیز دیگر. بیایند آنها کارها را انجام بدهند، ما فوراً بر می‌گردیم. بیایند آنها چیزهایی را که باید انجام بدهند، انجام بدهند، ما فوراً بر می‌گردیم. ما نه بصره را می‌خواهیم [و نه دیگر شهرها را.]»16/5/61
***
«باید ما توجه کنیم به اینکه ما امروز در حال جنگ هستیم؛ هم جنگ سیاسی و هم جنگ نظامی. الآن ما با تمام این قدرت‌هایی که در جهان است و آنهائی که تبع قدرت‌های بزرگ هستند، در حال جنگیم؛ یعنی، آنها به ما حمله می‌کنند و ما در حال دفاعیم.... ما باید این مطلب را درست توجه به آن داشته باشیم که ما در حال جنگیم و در حال دفاع و اگر خدای نخواسته سستی بکنیم، یک مِثلِ اسرائیلی خدای نخواسته به ما حمله می‌کند و ما اگر سستی کنیم، بر ما چیره می‌شود. ما از حالا باید جلویش را بگیریم. ما تا هر حدی که رفته‌ایم، همه دفاع بوده.» 9/6/61
***
«ما امروز در حال دفاع هستیم، گو که تبلیغات خارجی بر ضد ما هرچه باشد. لکن شما می‌دانید که الآن بعضی از شهرهای ما و بعضی از زمینهای ما در دست دشمن است و شهرهای مرزی ما هر روز در زیر توپهای دوربرد و موشکهای دشمن است و بر همۀ ما واجب است که دفاع کنیم از کشور خودمان و دفاع این است که ما دشمن را تا آنجا برسانیم و برانیم که نتواند با موشکهای خودش شهرهای ما را بکوبد. رفتن در خاک عراق نه هجمه به عراق است، دفاع از اسلام و کشور اسلامی است. نظیر اینکه اگر یک کسی در خارج منزل شما بایستد از داخل خانه خودش سنگپرانی کند و موجب خسارت جانی و مالی بشود، اگر شما وارد بشوید در منزل او، شما هجمه نکردید به او، شما می‌خواهید دفاع کنید از خودتان. ما هیچ وقت بنای هجوم به یک کشوری نداریم، ما بنای دفاع داریم از یک متعدی و از یک هجمه‌گر و از یک خدانشناس.»21/1/62
***
«دفاع هم یک حق مسلمی است که اسلام و غیراسلام برای انسان قائل است. ما الآن در حال دفاع هستیم.» 14/3/62
ما دفاع مقدس می‌خواهیم بکنیم
«مسئله، مسئله‌ای نیست که ما می‌خواهیم فقط جنگ بکنیم یا می‌خواهیم دفاع بکنیم. ما دفاع مقدس می‌خواهیم بکنیم؛ یعنی ما می‌خواهیم از آبروی اسلام، از آبروی کشور اسلامی دفاع بکنیم؛ این یک دفاعی است که عقل و اسلام هر دو با آن موافقند، همه می‌گویند که باید دفاع کرد.»2/10/64
دستاوردهای مقدسِ جنگ تحمیلی
«البته اگر همۀ علل و اسباب را در اختیار داشتیم در جنگ به اهداف بلندتر و بالاتری می‌نگریستیم و می‌رسیدیم ولی این بدان معنا نیست که در هدف اساسی خود که همان دفع تجاوز و اثبات صلابت اسلام بود، مغلوب خصم شده‌ایم. هر روز ما در جنگ برکتی داشته‌ایم که در همۀ صحنه‌ها از آن بهره جسته‌ایم. ما انقلابمان را در جنگ به جهان صادر نموده‌ایم. ما مظلومیت خویش و ستم متجاوزان را در جنگ ثابت نموده‌ایم.
ما در جنگ پرده از چهرۀ تزویر جهانخواران کنار زدیم. ما در جنگ دوستان و دشمنانمان را شناخته‌ایم. ما در جنگ به این نتیجه رسیده‌ایم که باید روی پای خودمان بایستیم. ما در جنگ ابهت دو ابرقدرت شرق و غرب را شکستیم. ما در جنگ ریشه‌های انقلاب پر بار اسلامی‌مان را محکم کردیم. ما در جنگ حس برادری و وطن‌دوستی را در نهاد یکایک مردمان بارور کردیم. ما در جنگ به مردم جهان و خصوصاً مردم منطقه نشان دادیم که علیه تمامی قدرت‌ها و ابرقدرت‌ها سالیان سال می‌توان مبارزه کرد. جنگ ما کمک به افغانستان را به دنبال داشت. جنگ ما فتح فلسطین را به دنبال خواهد داشت. جنگ ما موجب شد که تمامی سردمداران نظامهای فاسد در مقابل اسلام احساس ذلت کنند. جنگ ما بیداری پاکستان و هندوستان را به دنبال داشت. تنها در جنگ بود که صنایع نظامی ما از رشد آنچنانی برخوردار شد و از همۀ اینها مهم‌تر استمرار روح اسلام انقلابی در پرتو جنگ تحقق یافت.... صدای اسلامخواهی آفریقا از جنگ هشت سالۀ ماست. علاقه به اسلام‌شناسی مردم در آمریکا و اروپا و آسیا و آفریقا یعنی در کل جهان از جنگ هشت‌سالۀ ماست.»3/12/67