در حالی که دولت آمریکا مأیوسانه می‌کوشد حمله موشکی و پهپادی ایران را به اسرائیل متوقف یا محدود کند، باید توجه داشت که سراسر خاورمیانه مملو از موشک‌های ایرانی شده‌ است.

نشریه آمریکایی نشنال اینترست در تحلیلی با اشاره به عبور ایران از تحریم‌های تسلیحاتی و تبدیل شدن به صادر‌کننده بزرگ نوشت: در حالی‌که سامانه‌های تهاجمی برد بلند عنصر بنیادین استراتژی «حلقه آتش» ایران علیه اسرائیل است، مسئله‌ای که دولت آمریکا باید الان با آن مواجه شود، فقط اشاعه تسلیحات نیست. ایران در حال سرمایه‌گذاری در فضای آسان‌گیرانه‌تر بین‌المللی است تا با استفاده از تجربه موفقش در تسلیح بازیگران غیردولتی‌، خودش را به‌عنوان یک فروشنده بین‌المللی سلاح مطرح کند.

یکی از روش‌هایی که ایران می‌تواند براساس آن طمع کشورها را برانگیزد، نشان دادن نقش مؤثر سامانه‌های ارزان‌قیمت، مانند پهپادها، در میدان جنگ است.  پهپادهای بدنام شاهد ۱۳۶ ایران که در روسیه به گران ۲ مشهور هستند، در حال حاضر نقش اساسی در جنگ جاری روسیه با اوکراین بازی می‌کنند. گفته می‌شود که روسیه در دو سال نخست جنگ ۴۶۰۰ فروند پهپاد شلیک کرده ‌است. 

همین پهپادها در حمله ۱۳‌ آوریل ایران به اسرائیل استفاده شدند. علاوه‌ بر اسرائیل و اوکراین، پهپادهای ایران دست‌کم در دو کشور دیگر هم دیده ‌شده‌اند. در ونزوئلا، گزارشی از سال ۲۰۱۲ برملا کرد که ایران تأسیسات تولید پهپاد در کاراکاس راه‌اندازی کرده ‌است. حالا پس از ۱۲ سال، مشاهده می‌شود که ارتش ونزوئلا از پهپادهای مهاجر ۲ ایران با عنوان ANSU-۱۰۰ و مدل‌های جدیدتر ANSU-۲۰۰ (که بسیار شبیه پهپاد شاهد ۱۷۱ ایران است) استفاده می‌کنند. در اتیوپی هم ایران نقش بسیار مهمی در جنگ منطقه تیگرای بازی کرد و ارتش اتیوپی از پهپادهای مهاجر ۶ ایران استفاده می‌کرد. در جنگ داخلی سودان هم پهپادهای مهاجر ۶ ایران به ارتش سودان کمک کرد که جلوی پیشروی نیروهای اقدام سریع را بگیرند. تصور می‌شود که ممکن است ایران پشت تلاش‌های اخیر کره شمالی برای توسعه توان هوائی باشد. غافلگیرکننده نیست که پهپادهای ایرانی احتمالاً در توافقنامه نظامی ۵۰۰ میلیون دلاری اخیر میان ایران و ارمنستان هم حضور داشته ‌باشند.

تهران و ایروان به صورت رسمی وجود چنین توافقی را انکار کرده‌اند، اما تکذیب از سوی تهران، ممکن است انگیزه‌های داخلی، از جمله تلاش برای بهبود روابط با باکو، داشته ‌باشد.  ماه ژوئیه یک نماینده مجلس ایران از افزایش چشمگیر صادرات تسلیحات ایران سخن گفت و در گفت‌وگویی  از 

دو و نیم برابر شدن تولید تسلیحات ایران به سبب تقاضای صادرات سخن گفت. ایران می‌خواهد جایگاه ترکیه را در منطقه به عنوان فروشنده اصلی پهپادها تا سال ۲۰۲۸ بگیرد و دست‌کم یک چهارم این بازار را به خود اختصاص دهد که معادل 6/5 میلیارد دلار در سال خواهد شد. ایران سال ۲۰۲۲ کارخانه تولید پهپادهای ابابیل ۲ را در تاجیکستان راه‌اندازی کرد. ایران همچنین حضور خود را در نمایشگاه‌های دفاعی تقویت کرده ‌است.  ایران سال ۲۰۲۴ تولیدات خود را در نمایشگاه‌های مالزی، قطر و عراق به نمایش گذاشت و هیئتی برای شرکت در نمایشگاه دفاعی عربستان سعودی اعزام کرد. 

نمایشگاه‌هایی در مسکو و بلگراد هم شاهد نمایش تولیدات دفاعی ایران بودند. به جز تحریم‌های اروپایی و آمریکایی، جمهوری اسلامی در حال حاضر با هیچ محدودیتی برای مشارکت در بازار جهانی سلاح مواجه نیست. با لغو تحریم‌های تسلیحات متعارف و ممنوعیت آزمایش و انتقال فناوری موشک‌ها در اکتبر ۲۰۲۰ و اکتبر ۲۰۲۳ بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد بر مبنای برجام، محدودیت حضور ایران در بازارهای جهانی کاملاً از بین رفت.  هرچند وجود این تحریم‌ها قبلاً باعث نشده ‌بود که جلوی حضور ایران در نمایشگاه‌های نظامی از جمله بغداد گرفته‌ شود، اما وجود این تحریم‌ها می‌توانست اجازه اقدام مشترک بین‌المللی علیه ایران را بدهد.

دسترسی گسترده ایران به بازارهای بین‌المللی تسلیحات، باعث می‌شود که اقدام جمعی بین‌المللی برای بازدارندگی و تنبیه ایران ضروری شود. اما زمانی که یک عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل از پهپادهای ایران منفعت می‌برد، احتمال تصویب قطعنامه‌ای علیه ایران از بین می‌رود.

 

 

 

فرمانده پیشین نیروهای آمریکایی در منطقه (سنتکام) می‌گوید حمله ایران برای مجازات اسرائیل قطعی است اما این بار بر خلاف عملیات ماه‌ آوریل احتمالاً متحدان ایران هم در عملیات انتقامی شرکت خواهند کرد.

ژنرال کنت مک‌‏کنزی، که در سال‏‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۲ فرمانده سنتکام بود و از متهمان اصلی ترور شهید سلیمانی در گفت‌و‌گو با پایگاه اینترنتی اندیشکده نیولاینز اظهار کرد: آنچه ایران در ۱۵ سال گذشته انجام داده‌، این است که نیروی موشک‌های بالستیک ایجاد کرده ‌است. موشک‌های بالستیک سلاح‌هایی هستند که از جو خارج می‌شوند و از آنجا روی هدف فرود می‌آیند. سلاح‌های آنها موشک‌های بالستیک میدانی است. منظورم این است که می‌توانند از ایران شلیک کنند و بعضی از آنها به تل‌آویو می‌رسند، برخی از آنها می‌توانند عمق عربستان سعودی را هدف قرار دهند، عمق امارات متحده عربی، عمان، اردن و مجموعه‌ای از دیگر اهداف در منطقه. علاوه ‌بر این مجموعه متنوعی از موشک‌های کوتاه‌بردتر دارند که تعداد آنها هزاران فروند است و می‌توانند نقاط را هدف قرار دهند. آنها همچنین به شکل قابل‌توجهی موشک‌های کروز زمین‌پایه‌شان را هم بهبود داده‌اند.

یک موشک کروز زمین‌پایه در ارتفاع بسیار پایین‌تری پرواز می‌کند و با دنبال کردن سطح زمین به هدفش می‌رسد. این موشک‌ها هم می‌توانند بسیار برد زیادی داشته ‌باشند، به حدی زیاد که در شرایطی به اسرائیل هم برسد. آخرین دسته از سلاح‌های آنها پهپادها است. همه اینها سامانه‌های هوائی آنها هستند. همان‌گونه که می‌دانیم، تخصص زیادی در این سامانه‌ها پیدا کرده‌اند و آنها را به روسیه صادر کرده‌اند و نتیجه‌اش را در اوکراین دیده‌ایم. وقتی در مورد تهدید امروز ایران حرف می‌زنیم، باید به این سامانه‌ها به عنوان تهدید اصلی نگاه کنیم. 

آنها همچنین گروه‌های نیابتی دارند که در سراسر منطقه عملیات می‌کنند و می‌توانند علیه کشورها وارد عمل شوند و حتی گاهی اوقات عملیات‌هایی در خارج از منطقه انجام دهند. اما اگر نظر من را بخواهید، توانمندی کلیدی ایران موشک‌های بالستیک، موشک‌های کروز زمین‌پایه و پهپادها هستند. جنگ با ایران، جنگ آتش‌هاست؛ جنگی است که ویژگی بارز آن تبادل موشک‌ها و توانایی دفاع در مقابل موشک‌هاست. در ماه‌آوریل دیدیم که برنامه‌ریزان سپاه در تهران تصمیم گرفتند 

یک حمله قابل توجه به اسرائیل انجام دهند. منظور از قابل توجه این است که حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ موشک بالستیک شلیک کردند. الگوی حمله ایران این است که با موشک بالستیک حمله می‌کند، اما قبل از آن حمله را با پهپاد و موشک‌های کروز آغاز می‌کند، هدف عملیاتی این است که رادارهای مرتبط با سیستم‌های دفاعی را مشغول کنند. 

حمله به اسرائیل در‌آوریل نخستین بار بود که ایرانی‌ها در این ابعاد بزرگ کار خود را انجام می‌دادند. یکی از طرف‌ها در آن حمله مشارکت نداشت که اگر مشارکت کند، کار را برای اسرائیل سخت‌تر می‌کند. این طرف حزب‌الله لبنان است. حزب‌الله لبنان ماه‌هاست که در مرزهای شمالی اسرائیل درگیر 

زد و خوردهای تلافی‌جویانه است. اما آنها هنوز از توانمندترین موشک‌های‌شان استفاده نکرده‌اند و در ابعاد بزرگ وارد نبرد نشده‌اند. منظورم این است که اگر از صدها موشک استفاده کنند، می‌توانند به سیستم‌های دفاعی اسرائیل فشار وارد کنند. به نظرم ایران اگر دوباره بخواهند حمله کنند، جبهه‌های جدید حمله را علیه اسرائیل باز می‌کنند. حمله مجدد از سوی ایران محتمل است، اما این‌بار آنها حمله را با یک حمله همزمان یا تقریباً همزمان از سوی حزب‌الله همراه می‌کنند.

چنین حمله‌ای فشاری به اسرائیل وارد می‌کند که در حمله ۱۳ ‌آوریل وارد نشد. ایران تلاش می‌کند توانمندی‌هایش را بهبود بخشد و اسرائیل هم یک مزیت در نبرد با ایران دارد، چرا که فاصله‌اش در میدان با ایران نسبتاً زیاد است. 

آنچه متفاوت است، این خواهد بود که بتوانند حسن نصرالله را قانع کنند که از توانمندی‌هایی که دارند استفاده کند. حزب‌الله لبنان، بزرگ‌ترین بازیگر نظامی غیردولتی در جهان است. آنها زرادخانه بزرگی از موشک‌های نقطه‌‌زن و غیره دارند که می‌توانند به اسرائیل شلیک کنند. در نتیجه اینکه آنها وارد عمل شوند، یک تغییر مهم در وضعیت است.

نکته آخر در مورد حوثی‌هاست. شکی نیست که حوثی‌ها تمام‌قد در میدان هستند. آنها در شرایط کنونی در میان نیروهای نیابتی ایران از همه مشتاق‌تر هستند. توانایی آنها در آسیب زدن به اسرائیل محدود است. دیدیم که مدتی پیش توانستند موفقیت کوچکی در تل‌آویو به دست بیاورند، اما فکر نمی‌کنم که بتوانند به صورت جدی اسرائیل را تهدید کنند. آنچه می‌توانند انجام دهند این است که به بستن باب‌المندب ادامه بدهند که تاثیر زیادی بر دریانوردی بین‌المللی خواهد داشت و به شکل ویژه باعث خجالت آمریکا می‌شود. انتظار می‌رود که این کار آنها ادامه 

پیدا کند. 

در کنار اینها ممکن است که گروه‌هایی در سوریه و عراق هم تصمیم بگیرند که وارد نبرد شوند. احتمالاً از حماس هم اقداماتی را خواهیم دید. اگر این حمله اتفاق بیفتد در کرانه باختری هم اقداماتی را شاهد خواهیم بود. باور من این است که این حمله اتفاق می‌افتد؛ مسئله زمان آن است. اما مهم‌ترین متغیر این است که حزب‌الله چه خواهد کرد.