شاخص‌های رئیس‌جمهور اصلح از نگاه رهبـر انقلاب
«حجت‌الاسلام حسن مردانی» پژوهشگر معارف انقلاب اسلامی، ابعاد و سویه‌های مختلفِ شاخص‌های رئیس‌جمهور اصلح که در سخنرانی اخیر رهبر معظم انقلاب مورد اشاره و تأکید قرار گرفت را براساس بیانات پیشین معظم‌له بازخوانی می‌کند.
انعکاس جهانیِ حماسه انتخاب
سخن از انتخاب یک رئیس‌جمهور است. همه دلدادگان به انقلاب اسلامی، نگاهشان به سوی ایران دوخته شده است. به همین دلیل رهبر معظم انقلاب در روز رحلت بنیان‌گذار کبیر جمهوری اسلامی فرمودند: بعد از حادثه تلخ فقدان رئیس‌جمهور، باید «مردم جمع بشوند با آراء بالا مسئول بعدی را انتخاب بکنند، انعکاس این در دنیا انعکاس فوق‌العاده‌ای است.»۱۴۰۳/۰۳/۱۴ در کجای دنیا ملتی از چنین شرایط تلخی یک فرصت می‌سازد؟ پس «این حماسه انتخابات، مکمّل حماسه بدرقه شهیدان است.»۱۴۰۳/۰۳/۱۴
اکنون «ملّت ایران برای اینکه بتواند در معادلات پیچیده بین‌المللی، منافع خودش را حفظ کند و عمق راهبردی خودش را تثبیت کند و ظرفیّتها و استعدادهای طبیعی و انسانی خودش را به مرحله بُروز و ظهور برساند و کام مردم را شیرین کند و همچنین بتواند حفره‌ها و رخنه‌های اقتصادی و فرهنگی را پُر کند، احتیاج دارد به یک رئیس‌جمهور فعّال، پُرکار، آگاه و معتقد به مبانی انقلاب.»۱۴۰۳/۰۳/۱۴ در غیر این‌صورت حرکت به سوی اهداف کُند خواهد شد زیرا «ما هرجا یک مدیریّت انقلابیِ فعّالِ پُرتحرّک داشتیم، کار پیش رفته است، هرجا مدیریّت‌های ضعیف، بی‌حال، ناامید، غیرانقلابی، و بی‌تحرّک داشتیم؛ کارها یا متوقّف مانده است، یا انحراف پیدا کرده است.»۹۶/۰۱/۰۱ پس تنها راه سرعت بخشیدن به حرکت انقلابی ملت، انتخاب یک فرد انقلابی، آگاه و فعال خواهد بود.
فعال و پُرکار
۱. فعال و پُرکار در وسط میدان نه پشت میز!
اولین ویژگی رئیس‌جمهور در این برهه از شرایط کشور تحرک فعال است؛ اهل کار و تلاش و فعالیت باشد و «عدم انفعال در برابر دشمن»۱۳۹۸/۰۲/۲۴ را از خود نشان بدهد. «امروز روز شوق است، روز امید است، روز حرکت است؛ مسئولین کشور در بخشهای مختلف باید با این روحیه حرکت کنند.»۱۴۰۲/۰۵/۲۶ باید دانست که «خیلی از مشکلات را در اتاق اداره و مدیریّت و پشت میز نمی‌شود فهمید، باید رفت در صحنه، در عرصه، تا مشکلات را بتوان لمس کرد.»۱۳۹۸/۰۲/۲۴
۲. با تنبلی و خواب‌آلودگی کار پیش نخواهد رفت
«باحرکت عادی و احیاناً خواب‌آلوده و بی‌حساسیت نمی‌شود کارهای بزرگ را انجام داد... باید حرکتی که می‌شود، هم علمی باشد، هم پر قدرت باشد، هم با برنامه باشد، و هم مجاهدانه باشد.»۱۳۹۲/۱۲/۲۰ باید کسی را انتخاب کرد که روحیه تن‌پروری و اشرافیت در او نباشد: «با تنبلی، با بی‌حالی، کم‌انگیزگی، مسئله اقتصاد کشور حل نخواهد شد.» ۹۸/۰۱/۰۱ افرادی که در طول تاریخ انقلاب، اهل «پُرکاری، با تدبیر حرکت کردن، شب‌وروز نشناختن و دنبال کار را گرفتن» ۹۶/۱۱/۲۹ بودند، پیشرفت در کارها را رقم زدند و افراد با «دچار شدن به تنبلى و بى‌روحیگى، دچار شدن به کم‌کارى»۹۳/۰۳/۱۴ نتوانسته‌اند کار اساسی برای مردم انجام بدهند.
۳. خود باوری لازمه یک انسان پرتلاش و خسته‌نشو
افراد فعال و پرکار دارای خصوصیت «خودباورى و اعتماد به نفس و اعتماد به کمک الهى»۹۳/۰۲/۱۰ هستند و با اتکا به خداوند در کار و فعالیت ثبات قدم دارند. باید «كار و تلاش با نیت الهی و مبتنی بر علم و درایت حاكم باشد، مشكلات كشور، در شرایط كنونیِ فشارهای خباثت‌آمیزِ قدرت‌های جهانی و در شرایط دیگر، قابل حل است و كشور حركت رو به جلو را ادامه خواهد داد.» ۹۲/۱۰/۲۳ مردم عزیز ما باید توجه کنند که «امکانات و فرصتهای فراوانی در کشور ما هست؛ استفاده‌ی از این فرصتها احتیاج دارد به انسانهای قوی، فعّال، پُرکار، خسته‌نشو و قدرتمند. »۱۴۰۰/۰۳/۲۶ و در این شکی نیست که ملت بزرگ ایران اهداف و خواسته‌های مهمی دارد و «بدون مسئولان شجاع و فعّال و پُرکار هم این خواسته‌ها تأمین نخواهد شد.»۹۶/۰۱/۰۱
آگاه و دارای تحلیل و بصیرت
۱. آگاهی به انسان حرکت در جهتِ صحیح را نشان می‌دهد
دومین ویژگی رئیس‌جمهور این است که آگاه به موضوعات و دارای تحلیل در مسائل گوناگون باشد و با «شناختن موضعگیریها، اشخاص و ابعاد گوناگون آنها » ۷۹/۰۵/۰۶ مجموعه مدیریتی خود را کنترل کند: «در نظام نبوی، پایه همه چیز، دانستن و شناختن و آگاهی و بیداری است. کسی را کورکورانه به سمتی حرکت نمیدهند؛ مردم را با آگاهی و معرفت و قدرتِ تشخیص، به نیروی فعّال- نه نیروی منفعل- بدل می‌کنند.»۸۰/۰۲/۲۸ در نظام اسلامی ما نیز رئیس اجرائی کشور باید به همین صورت از افراد آگاه باشد. در آغاز نهضت نیز «رهبری مقتدر، آگاه، مصمّم و دارای توکّل به خدا... موجب شد که این ملّت بتواند به پیروزی برسد.» ۹۴/۰۸/۱۲ آگاهی و بصیرت مانند چراغ، راه را نشان می‌دهد: «باید بصیر بود؛ باید آگاه بود؛ باید هوشیار بود.» ۸۸/۰۹/۱۵ این هوشیاری برای رئیس‌جمهور ضروری‌تر است، زیرا «سیاست یعنی نگاه به حرکت عمومی جامعه که کدام طرف داریم می‌رویم؛ آیا به سمت هدفها داریم حرکت می‌کنیم یا زاویه گرفته‌ایم و داریم از هدفها دور می‌شویم؟»۹۵/۰۵/۳۱ اگر رئیس‌جمهور در تصمیمات و عملکرد و موضعگیریها آگاهی نداشته باشد، مسیر اجرائی کشور منحرف و مختل خواهد شد. بنابراین آگاهی شرط کار است: «وقتی در برهه‌ای از زمان، آگاهان جامعه، بزرگان جامعه، دانایان جامعه و کسی مثل امام بزرگوار پیدا شدند، در مردم بصیرت دمیدند، مردم را به صبر وادار کردند،
«و تواصوا بالحق و تواصوابالصبر» را در جامعه رایج کردند، این دریای خروشان به‌وجود آمد و توانست آن تاریخ سرتاپا ذلّت و محنت را قطع کند و تسلّط بیگانگان را بر این کشور از میان بردارد.» ۷۷/۰۹/۱۲
۲. با چشمی باز و دلی بیدار به مسائل بنگرید!
«برای شکوفایی اقتصاد کشور، به کاری احتیاج داریم که... عالمانه باشد.» ۹۸/۰۱/۰۱ با بصیرت و سنجش راه باز می‌شود: «بلاهائی که بر ملت‌ها وارد می‌شود، در بسیاری از موارد بر اثر بی‌بصیرتی است.» ۸۸/۰۵/۰۵ داوطلبان ریاست جمهوری اگر آگاه نباشند «واقعیتها را تشخیص نمیدهند، حقایق را نمی‌فهمند.» ۷۷/۰۹/۱۲ و از دایره حق خارج می‌شوند: «نقطه مقابل تقوا، غفلت و بی‌توجهی و حرکت بدون بصیرت است. خدا، ناهوشیاری مؤمن را در امور زندگی نمی‌پسندد. مؤمن باید در همه امور زندگی، چشم باز و دل بیدار داشته باشد. این چشم باز و دل بیدار و هوشیار در همه امور زندگی، برای انسان مؤمن این اثر و فایده را دارد که متوجه باشد، کاری که می‌کند، برخلاف خواست خدا و طریقه و ممشای دین نباشد.» ۶۹/۰۱/۱۰ یکی از توصیه‌ها به مدیران مخصوصا نامزدهای انتخابات این است که «آگاهی‌های خودتان را نسبت به امروز و دیروز و فردا افزایش بدهید.» ۸۷/۰۸/۰۸ و با همین نگاه «سعى کنید قدرت تحلیل را در خودتان تقویت کنید.» ۹۳/۰۵/۰۱ فهم از مسائل زمانه راهگشاست. اگر «زمانتان را نشناسید، محال است بتوانید برای جامعه اسلامی امروز مفید واقع شوید. اگر ندانیم که استکبار چه کار می‌خواهد بکند و دشمنان ما چه کسانی هستند و از کجا نفوذ می‌کنند، و اگر متوجه نباشیم که در جامعه‌ی ما چه می‌گذرد و چه مشکلاتی وجود دارد و علاجش چیست، و اگر اطلاع نداشته باشیم که در جبهه‌بندی‌های امروز جهان چه جایگاهی داریم، نمی‌توانیم نقش واقعی خود را ایفا کنیم.» ۶۸/۰۴/۲۰
۳. رحمت خدا بر رئیس‌جمهوری که بشنود، بیندیشد و سپس اقدام کند
اگر رئیس‌جمهور آگاه بود می‌تواند در آگاه‌کردن مردم نیز اثرگذار باشد و در پی آن «یک ملتی که بصیرت دارد، مجموعه‌ی جوانان یک کشور وقتی بصیرت دارند، آگاهانه حرکت می‌کنند و قدم برمی‌دارند، همه تیغهای دشمن در مقابل آنها کند می‌شود.» ۸۸/۰۷/۱۵ درباره بصیرت و آگاهی «امیرالمؤمنین (علیه الصلاه والسلام) میفرماید: «فانّما البصیر من سمع فتفکّر و نظر فأبصر»؛ بصیر آن کسی است که بشنود، گوش خود را بر صداها نبندد؛ وقتی شنید، بیندیشد. هر شنیده‌ای را نمی‌شود به صرف شنیدن رد کرد یا قبول کرد؛ باید اندیشید. «البصیر من سمع فتفکّر و نظر فأبصر». نَظَرَ یعنی نگاه کند، چشم خود را نبندد. ایراد کار بسیاری از کسانی که در لغزشگاه‌های بی‌بصیرتی لغزیدند و سرنگون شدند، این است که نگاه نکردند و چشم خودشان را بر یک حقایق واضح بستند.» ۸۹/۰۸/۰۴ یا جایی دیگر میفرماید: «رحم اللَّه امرء تفکّر فاعتبر؛ فکر کند و بر اساس این فکر، اعتبار کند. یعنی با تدبر مسائل را بسنجد- «و اعتبر فأبصر»- با این سنجش، بصیرت پیدا کند. حوادث را درست نگاه کردن، درست سنجیدن، در آنها تدبر کردن، در انسان بصیرت ایجاد می‌کند.» ۸۹/۰۸/۰۴
۴. پرچم حق به دست افراد آگاه افراشته خواهد ماند
«بصیرت خودتان را بالا ببرید، آگاهی خودتان را بالا ببرید. من مکرر این جمله‌ی امیرالمؤمنین را به نظرم در جنگ صفین در گفتارها بیان کردم که فرمود: (الا و لایحمل هذا العلم الّا اهل البصر و الصّبر).» ۸۸/۰۵/۰۵ پرچم حق را افراد ناآگاه نمی‌توانند به دوش بکشند. اگر «در یک دنیای پر از تشنّج و ناآرامی، توانسته‌ایم محیط امنی را برای کشور خودمان به وجود بیاوریم... این را آگاهی‌ها و هوشیاری‌ها و به‌روزبودن‌ها به وجود آورده است.» ۹۶/۰۲/۲۰ نه تنها یک رئیس‌جمهور باید آگاه باشد بلکه برای انتخاب او نیز «باید بصیرت داشت، آنچه که انسان از نخبگان جامعه و جریانات سیاسی و گروه‌‌های سیاسی انتظار دارد، این است که با این حوادث، با این خطوط دشمن، با بصیرت مواجه بشوند؛ با بصیرت. اگر بصیرت وجود داشت و عزم مقابله وجود داشت، خیلی از رفتارهای ما ممکن است تغییر پیدا بکند؛ آن‌وقت وضعیت بهتر خواهد بود.» ۸۸/۰۷/۰۲
معتقد به مبانی انقلاب
۱. همیشه کار با انقلابی‌ها پیش رفته است!
سومین ویژگی رئیس‌جمهور اعتقاد داشتن به مبانی انقلابی است: «هر جایی که پیشرفتی داشته‌ایم، حرکت موفّقی داشته‌ایم، و دست بازی داشته‌ایم، آنجایی بوده است که افراد انقلابی با روحیه، با مجاهدت فعّال شده‌اند، وارد میدان شده‌اند، کار کرده‌اند، پیش رفته‌ایم.» ۱۴۰۰/۱۰/۱۹ و در مقابل «هر جا از انقلاب کوتاه آمدیم، یک حرکت غیر انقلابی و حرکت ناشی از کسالت و بی‌توجّهی انجام دادیم، عقب‌ماندگی به وجود آمد.» ۹۹/۱۱/۲۹
ریشه مشکل در طول سالیان بعد انقلاب «فساد، اشرافی‌گری و نگاه‌های غیر انقلابی، حرکتهای غیر انقلابی.» ۲۴۰۰/۱۰/۱۹ بوده که راه خدمت و پیشرفت را مسدود یا سرعت حرکت را کند کرد. لذا «علاج مسائل کشور پافشاری بر همین مسائل انقلابی و شعارهای انقلابی و راه انقلابی است.» ۹۸/۰۷/۰۴ شکی نیست که «نظام، بدون مشی انقلابی ارزشی ندارد؛ واقعاً ارزشی ندارد. نظام، اگر چنانچه مشی انقلابی نداشته باشد، به آن آرمانها نخواهد رسید.» ۹۷/۰۳/۰۷ فکر و انگیزه «پایبندی به اصول انقلاب، مسلّماً یکی از مهم‌ترین وسایل و ابزارهای پیشرفت کشور و پیشرفت ملّت است.» ۱۴۰۰/۱۰/۱۹
۲. انقلابی یعنی شجاع، خردمند، باسواد، منضبط و اهل محاسبه
«شیوه‌ی صحیح جمهوری اسلامی از اوّل کار تا امروز این بوده که حرکت انقلابی با حرکت اندیشه‌ورزانه و عقلانی همراه باشد.» ۱۴۰۰/۰۶/۰۶ لذا هیچ‌گاه «معنای انقلابی بودن بی‌هوا حرکت کردن و بی‌حساب حرکت کردن نیست.» ۱۴۰۰/۰۶/۰۶ دست‌هایی در کار است تا انقلاب را تضعیف کنند و البته عده‌ای فریب خوردند و «انقلابیگری را با رفتار هیجانی اشتباه میگیرند، با حرفهای غیرمسئولانه اشتباه میگیرند؛ نه، انقلابیگری این نیست؛ انقلابیگری آن روحیه‌ی اقدام صحیح، عازم، و جازم در جهت درستی است که با عقلانیّت برخاسته‌ی از روحیه‌ی انقلابیگری ترسیم شده.» ۱۴۰۰/۰۳/۰۶
«رفتار و منش انقلابی با بیان حرفهای نامعقول و ایجاد هیاهو کاملاً متفاوت است.» ۹۷/۰۴/۳۰ باید دانست که «انقلابی‌نمایی غیر از انقلابیگری است؛ انقلابی‌نمایی [یعنی] آدم جوری عمل کند که کأنّه ما [انقلابی هستیم]؛ انقلابیگری کار سختی است؛ پایبندی لازم دارد، تدیّن لازم دارد. ۹۶/۱۰/۰۶ پس «انقلابیگری یعنی عادلانه، خردمندانه، دقیق، دلسوزانه، منصفانه، قاطعانه و بدون رودربایستی عمل کردن.» ۹۵/۰۴/۰۹ و «انقلابی یعنی دارای سواد، دارای انضباط، دارای تدیّن، دارای حرکت، دارای عقل، خردمند. ما یک چنین نسلی لازم داریم.» ۹۵/۰۷/۲۸
انقلابی کسی است که «شجاعت دارد، اهل اقدام است، اهل عمل است، ابتکار می‌ورزد، بن‌بست‌شکنی می‌کند، گره‌گشایی می‌کند؛ از چیزی نمیترسد، به آینده امیدوار است، به امید خدا به سمت آینده‌ی روشن حرکت می‌کند؛ انقلابیگری یعنی این؛ این [فرد] انقلابی است.»
۹۵/۰۸/۱۲
۳. مثل روز روشن است که انقلابیگری نیاز امروز کشور است
«انقلابیگری، نیاز امروز کشور است.» ۹۶/۰۳/۱۴ البته «انقلابی حرکت کردن الزاماتی دارد.» ۹۷/۰۳/۰۷ قانونِ «انقلابیگری این است که کشور و مسئولان، تسلیم هیچ زورگویی‌ای نشوند، دچار انفعال نشوند، دچار ضعف نفْس نشوند؛ نه زورگویی و قلدری را از طرف مقابل قبول کنند، نه فریب او را بخورند.» ۹۶/۰۳/۱۴ و به عبارتی «کار انقلابی یعنی آن کسانی که ضوابط را تعیین می‌کنند، بیایند راه‌ها را کوتاه کنند؛ راه‌های میان‌بُر بگذارند جلوی پای مردم، جلوی پای کارآفرین، جلوی پای کسی که می‌خواهد خدمت بکند.» ۹۶/۰۲/۱۰ حقیقت این است که «راه انقلابیگری، راه مقابله و مواجهه‌ی با نظام سلطه.» ۹۸/۰۷/۱۰ است و به همین دلیل «دشمن برای شناسایی نقاط مؤثر انقلاب و ضربه زدن به مبانی اساسی آن برنامه دارد.» ۹۸/۱۱/۱۴ یکی از آن نقاط نفوذ افراد غیرانقلابی در مناصب مهم حکومت است که باید دقت کرد رئیس‌جمهوری انقلابی و معتقد به مبانی انقلاب انتخاب کرد تا از ارزش‌های کشور صیانت کند.
هوای تازه و جاذبه پرشور در انتخابی پردستاورد
همگان باید بدانند که «رئیس جمهور یکی از مؤثرترین، و در دستگاه اجرائی مؤثرترین عنصر برای حل مسائل کشور است. در میان مسؤولان کشور، هیچ مسؤولی به قدر رئیس جمهور در قانون اساسی ما امکانات و توانایی‌ها و عرصه‌ی عظیم خدمتگزاری ندارد.» ۸۴/۰۲/۱۱ ملت بزرگ ما به اهمیت انتخابات واقف است: «هر انتخاباتی برای ملت ما و فضای عمومی کشور مثل نسیمی است که فضا را تغییر می‌دهد و معطر می‌کند؛ هوای تازه‌ای در فضای کشور به وجود می‌آورد و امید‌های تازه‌ای در دل‌ها برمیانگیزد. صحنه‌ی انتخابات- بخصوص انتخابات ریاست جمهوری - یکی از جدیترین و پُرشورترین و پُرجاذبه‌ترین صحنه‌های مشارکت عمومی مردم است.» ۸۴/۰۲/۱۱
انتخابات ریاست جمهوری‌ای هم «که در پیش روی ما است اگر ان‌شاءالله با خوبی و شُکوه و عظمت برگزار بشود، یک دستاورد بزرگ برای ملّت ایران است... خدای متعال هم دلهای مردم را ان‌شاءالله هدایت خواهد کرد به بهترین گزینه و ان‌شاءالله یک رئیس‌جمهورشایسته برای ملّت ایران تعیین خواهد شد.» ۱۴۰۳/۰۳/۱۴