سینماکُش‌ها در کمین دولت!
تصویرروز-
سینمای ایران همواره با تغییر دولت‌ها و مدیران فرهنگی و سینمایی، دستخوش تغییراتی می‌شود. در هر دولت و هر دوره ای، می‌توان فراز و فرود سینما را بعینه دید. در هر دوره، فرصت‌ها و تهدیدها و محدودیت‌ها یا گشایش‌هایی برای سینما ایران به‌وجود آمده است. اما بزرگ‌ترین تهدید حال حاضر برای سینمای ایران، تشکیل دولت سوم روحانی است! نکته قابل تامل این است که دو نفر از مدیران سینمایی دولت حسن روحانی امروز برای دست یابی دو نفر از نامزدهای محترم ریاست جمهوری به رأس قوه مجریه، فعالیت می‌کنند. حجت‌الله ایوبی که در دولت یازدهم رئیس سازمان سینمایی بود، مسئول ستاد انتخاباتی حجت‌الاسلام پورمحمدی است، حسین انتظامی که در سه سال پایانی دولت روحانی مسئولیت سازمان سینمایی را عهده‌دار بود نیز کارشناس ثابت میزگردهای فرهنگی نامزدها در سیماست که با به چالش کشیدن دیگر نامزدها به نوعی به جریان اصلاحات که نامزدشان مسعود پزشکیان است کمک می‌کند. به طور طبیعی، با رسیدن اصلاح‌طلب‌ها و اعتدال‌گراها به قوه مجریه دولت سوم حسن روحانی تشکیل شد. اما در زمان تصدی جریان اصلاحات بر دولت، چه بر سینما آمد؟ برای پاسخ به این پرسش، فقط کافی است حرف‌های سینماگرها در آن دوران را مرور کنیم.
حتی سینماگرهای نزدیک به جریان اصلاحات نیز هیچ گاه وضع سینما در زمان فعالیت دولت‌های منتسب به این جریان را تأیید نمی‌کنند. به طور مثال، مرحوم سیف الله داد که خودش در دولت اول دوم خرداد، معاون سینمایی وزیر ارشاد بود، بعد از برگزاری شانزدهمین جشنواره فیلم فجر در نشستی با حضور نمایندگان رسانه‌ها تصریح کرد که بر جشنواره آن سال ابتذال سایه افکنده بود.
حتی فاطمه معتمدآریا که موضع و رویکرد مشخصی دارد هم دولت اصلاحات را عامل نزول و سقوط سینمای ایران می‌داند. او طی مصاحبه‌ای که دی سال 1399 با یک برنامه اینترنتی انجام داد، به رشد سینمای ایران در سال‌های بعد از انقلاب اعتراف کرد اما از مقطعی سخن گفت که این رشد متوقف شد. معتمدآریا در این مصاحبه گفت: « «از سال 76 به بعد، یک سقوط اساسی در سینمای ایران اتفاق افتاد و مدیران سینمایی در اوج شکوفایی زیر پای ما را خالی کردند، دیگر کسی به ما کاری نداشت...»
مجید مجیدی هم در همان دوران دولت اصلاحات، بارها از سقوط سینمای ایران در أثر سیاست‌های دولت وقت سخن می‌گفت، ازجمله در سمينار «نقد سينماي اجتماعي و سينماي ديني» در دانشگاه علامه طباطبايي، گفته بود: «...يكي از گله‌هاي من به آقاي خاتمي هم همين مسئله بود، چرا كه علي‌رغم علاقه‌اي كه به شخصيت ايشان دارم، بايد بگويم كه در دوره ايشان علي‌رغم فضاي آزادي كه وجود داشت، چيزي جز ابتذال نصيب سينماي ما نشد.»
اما این اوضاع در دولت حسن روحانی فاجعه بار‌تر
شد. تقریبا تمام سینماگرها از طیف‌ها و جریان‌های مختلف، انتقادات تندی را علیه وضعیت سینما در دولت حسن روحانی ابراز کردند. ابراهیم حاتمی کیا، یک بار درحاشیه جشنواره فیلم فجر، در انتقاد به ضعف جشنواره فجر و عدم حضور آثاری درباره حضور داعش در عراق و سوریه شخص رئیس‌جمهور وقت را هدف گرفت و گفت: من نه به محمد حیدری کار دارم و نه حتی به آقای ایوبی و آقای جنتی، با آقای روحانی کار دارم. چطور می‌شود که فیلم‌هایی از این دست وارد مسابقه نمی‌شوند، حتی اگر ضعیف باشند. اما به هرحال این موضوع، موضوع روز ماست. چه کنیم که هنوز هم مثل زمان جنگ مسئولان سمت شمال می‌ایستند، در حالی که در جنوب جنگ است. خطر پشت مرزهای این کشور است و دوستان متوجه نیستند.
سیروس الوند نیز در مصاحبه‌ای گفته بود: زمانی که آقای روحانی به ریاست جمهوری رسیدند اهالی سینما انتظار داشتند تا مشکلات متعدد هنر هفتم برطرف شود اما متأسفانه طی تمامی سال‌های ریاست جمهوری ایشان هیچ اتفاق خاص و مثبتی در سینمای کشور نیفتاد و ما به این نتیجه رسیدیم که شاید ایشان مسائل و دغدغه‌های مهم‌تری از توجه و رسیدگی به حوزه فرهنگ و هنر و بالاخص سینما داشته‌اند.
علی ملاقلی پور، کارگردان سینما و تلویزیون در گفت وگو با کیهان اظهار کرده بود: «در دهه‌های آینده، یکی از مقاطعی که به خاطر غفلت از فرهنگ حتما بررسی خواهد شد، دوره آقای روحانی خواهد بود. عدم باور به مقوله تأثیرگذاری کار فرهنگی از سوی این دولت، لطمات خود را نشان خواهد داد.»
هوشنگ توکلی، بازیگر سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با کیهان گفته بود: از ابتدای دوره ریاست جمهوری آقای روحانی، همه سرمایه‌گذاری دولت در سینما به سمتی رفت تا عقایدی که چندان هم مطلوب جامعه نیست در سینما ترویج یابد. البته این رویکرد فقط به سینما محدود نماند و در تئاتر هم دیده می‌شود. چون عرصه تئاتر هم بسیار بحران‌زده است و مشکلات بسیاری در آن دیده می‌شود...طی این سال‌ها موجی در سینما به‌وجود آمد که گویی هدفش تخریب دستاوردهای گذشته سینمای ایران بود. دستاوردهایی که با خون دل و زحمت خیلی زیاد فراهم شده بود و در این سال‌ها از بین رفتند. در مجموع، اوضاع سینمای ما به‌شدت نابسامان است و من هیچ وقت وضعیت سینما را تا این حد نابسامان ندیده بودم.
سهیل سلیمی، کارگردان سینما در گفت وگو با کیهان گفت: یک رئیس‌جمهور باید باور داشته باشد که فرهنگ اصلی‌ترین برنامه‌اش است. چون اگر بناست اقتصاد درست شود باید ابتدا زمینه فرهنگی آن اصلاح شود اگر بناست یک فرآیند سیاسی اصلاح شود باید فرهنگ آن هم درست شود و... رهبر انقلاب هم تاکید کردند که هر برنامه‌ای اجرا می‌شود باید پیوست فرهنگی داشته باشد، یعنی پایه و اساس را باید در فرهنگ دید و بعد روی آن، سیاست، اقتصاد و... پیاده شود. باید اول مردم را از نظر فرهنگی بارور کرد. مسئله‌ای که موجب نگرانی است، رهاشدگی فرهنگ در جامعه امروز ماست چون این فاجعه را در پی خواهد داشت که انسان ایرانی برای خودش هویت ایرانی قائل نباشد. وی تصریح کرد: یکی از عرصه‌هایی که می‌تواند جامعه را از نظر فرهنگی بارور سازد، سینماست. اما متاسفانه سینمای ما در هیچ دوره‌ای واجد این ویژگی نبوده است. سینمای ما به ویژه در دوره ریاست جمهوری آقای روحانی چنان به قهقرا رفت که حتی اگر چهار، پنج دولت هم برای اصلاح سینما تلاش کنند باز هم نمی‌توانند ویرانه‌ای که آن دولت در حوزه فرهنگ و سینما ایجاد کرد را ترمیم کند و ما تا سالیان متمادی با این تخریب فرهنگی درگیر خواهیم بود.
بنابراین نظرات هم طی سه سال اخیر و در دولت سیزدهم که تلاش‌های زیادی برای احیا و ارتقاء سینما صورت گرفته و چرخ‌های اقتصادی سینما به چرخش درآمده و وضعیت معیشت سینماگرها بهتر شده، ده‌ها سالن سینما در شهرستان‌های مختلف و حتی در دورافتاده‌ترین نقاط کشور دایر شده و ژانرهای مختلف زنده شده‌اند، اما ضربه دولت روحانی به سینما آن‌قدر شدید بوده که هنوز مشکلات زیادی در این عرصه شایع است.