بازی «همسترکامبت» در تلگرام و موج جدید اقدامات هرمی-قسمت دوم
سرابی به نام گنج بدون رنج!
فائقه بزاز
در ارتباط با شیوع اپیدمی عجیب بازی «همسترکامبت» و سرازیر شدن مردم به سوی کانال تلگرام، برخی ادعا می‌کنند علت استقبال بیش از اندازه مردم از این پروژه مشکلات اقتصادی و معیشتی است. در سوی دیگر ماجرا، کارشناسان بازارهای مالی می‌گویند فعالیت این پروژه‌ها مصداق عرضه اولیه، بدون پشتوانه‌های کافی است که با تکنیک رؤیافروشی به مردم عمل می‌کنند تا از طریق آزمون و خطا روی مردم، به دستاوردهای مورد توجه خود برسند.
کارشناسان معتقدند در حال حاضر در سرتاسر جهان تنها هفت صرافی به شکل محدود ارز همستر را در کنار سایر رمزارزها لیست کرده‌اند و به نظر می‌رسد کماکان راه طولانی تا خرید و فروش این ارز باقی‌مانده است.
موضوعاتی که نمی‌دانیم
آیا ارزهای نوظهور دیجیتال مثل «نات کوین» آن هم برپایه یک بازی اینترنتی، پایه محکمی برای رشد مردم کوچه و بازار دارد؟
بسیاری از کارشناسان این حوزه می‌گویند فقدان تحلیل بنیادی، سبب می‌شود معامله‌گران جنبه‌های حیاتی و مهم یک پروژه را نادیده بگیرند که این ندانستن منجر به سرمایه‌گذاری‌های ناآگاهانه و زیان‌های احتمالی در بازار بی‌ثبات رمزارزها می‌شود. حتی در خوش‌بینانه‌ترین حالت مبنی بر اینکه، عاملان طراحی بازارِ این بازی بنابر ادعاهایشان، درصدد تامین منافع اقتصادی مردم هستند، شناسایی بازار مناسب برای محصول و تشخیص سایر عوامل مؤثر بر بازاریابی و اینکه دقیقا تشخیص دهیم زمان عرضه و تقاضای این پول دیجیتالیِ کمتر چه زمانی است بسیار مهم و حساس است. چون حتی مبتکرانه‌ترین پروژه‌ها ضررهای هنگفت داده‌اند.
هنوز شکست‌های مالی و افسردگی‌های عمیق ناشی از آن به خاطر عضویت در گلدکوئست‌ها و شرکت‌های هرمی یا سرمایه‌گذاری‌های ناشیانه مردم در بورس یا برای خرید دلار یادمان نرفته است. چه بسیار افرادی که در سودای ثروت بیشتر دارایی محدود خود را در سال 1399 تبدیل به دلار کردند تا با خرید و انباشت دلار پیشرفت کنند اما با نوسان بازار، که به دست عوامل و دست‌اندرکاران جریان‌های اقتصادی خاص حاکم بر این بازارهاست، به خاک سیاه نشستند و به عنوان مالباخته معرفی شدند.
وقتی در دنیای حقیقی و در ارتباط با سرمایه‌های سنتی که افراد تجربیات ملموسی از آن دارند وضع به این صورت است آیا باید باور کنیم صاحبان فضاهای مجازی و حباب‌گونه، فقط درصدد ثروتمند شدن مردم عادی کوچه و بازار هستند و هدف دیگری در پشت پرده ندارند؟
گنجی که حباب است
در ادبیات شفاهی مردم که سینه به سینه از بزرگان دینی به ما منتقل شده، این جمله درخشان است که، «گنج نتیجه رنج است.» تصورات مبهم و افسانه‌گونه از کاشتن سکه و رسیدن به درخت پول تصورات آدمک‌های چوبی و پینوکیویی است که با خیالات واهی به دام روباه‌های مکار می‌افتند و پس از ناکامی دچار یأس و واماندگی می‌شوند.
اما این روزها عجیب است که هر چه قصه‌های عبرت‌آموز پینوکیو در انیمیشن‌های قدیمی و مشابهش در بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها برایمان روایت شده باز هم در سودای پیمودن ره صد ساله در یک شب هستیم. باز هم برخی از ما می‌نشینیم پای دستگاه کوچکی و تصور می‌کنیم با زدن ضربه‌های دائم و متعدد بر شکم یک موش کوچک بامزه می‌توانیم به قله‌های سرمایه برسیم!
از عوامفریبی که بگذریم، بدترین وجه این سرگرمی، تکرار و تلقین شعارهای دم‌دستی است. اینکه فقط حوصله به خرج دهید تا پولدار شوید. همان اتفاقی که قبل‌تر به مدد روانشناسی‌های انگیزشی و الگو کردن بیل گیتس و ایلان ماسک به عنوان افراد موفق به خوردمان می‌دادند تا ارزش‌های حقیقی و واقعی دست به زانو گرفتن، برخاستن و عرق ریختن برای تولید و کار‌آفرینی از یادمان برود.
همستربازی هم مثل لاتاری‌ها و هرمی‌ها برای القای این است که اگر کسی فقیر و گرسنه است تقصیر خودش است نه لیبرالیسم و شکاف و بی‌عدالتی. مقصر خود اوست که از این راه باز و آسان پول درنیاورده، آخرش هم می‌شود نوجوانی که تصورش این است می‌تواند با جمع کردن سکه‌های مجازی پدرش را ریشخند کند یا جوانی که به جای تفکر و تولید، تپ می‌زند تا سکه جمع کند یا پدری که تنها اندوخته محدودش را هم می‌بازد.
نظر کاربران فضای مجازی
واکاوی نظرات مردم در فضای نت و تصوراتی که برخی افراد به‌خصوص جوان‌ترها درباره این اتفاق دارند از سویی عجیب و از سویی دیگر قابل تامل وخواندنی است.
محمد دانشجوی رشته کامپیوتر است. او اقبال برخی به این بازی را ناشی از فقر و بیکاری دانسته، می‌گوید: «متاسفانه کسانی سراغ این بازی رفته‌اند که واقعا نیازمندند و می‌خواهند این درآمد را به جایی از نیازهای زندگی بزنند. من خودم دانشجوی کامپیوترم و به این امید بازی می‌کنم که اگر تبدیل به پول شد بتوانم برای خودم لپ‌تاپ یا حداقل کامپیوتر بخرم. پاسخ‌ها به سودای این کاربر جالب است.»
مریم در پاسخ گفته است: «چرا مردم کم‌درآمد، کار نمی‌کنند تا بتوانند وسایل مورد نیازشان را بخرند. چطور کار برای کارگران کشورهای همسایه در ایران موجود است و این بنده‌های خدا با کار سخت خودشان و خانواده‌شان را تامین می‌کنند اما برای جوان دانشجویی که هنوز سر سفره پدر و مادر ارتزاق می‌کند و مسئولیتی ندارد، نیست. چون خیلی‌ها اصولا اهل کار کردن و عرق ریختن نیستند. البته همین جوان اگر به آن سوی آب‌ها برود حتی حاضر می‌شود کارهای پست‌تر مثل ظرفشویی در رستوران را هم انجام دهد.»
کاربر دیگری به نام احمدی نیز نوشته است: «این روزها بیشتر مردم دنبال پول مفت هستند. اکثر جوان‌هایی که مشغول گول‌زنکِ همستر هستند اتفاقا حقوق‌های خوب دارند و نیازی ندارند. فقط می‌خواهند بیشتر داشته باشند. چون کسی که پول دارد، شارژ اینترنتش را صرف بازی می‌کند. انسان حریص است و دلش می‌خواهد هر چه پول درمی آورد خرج زرق و برق‌های فضای مجازی کند.»
حرص شیفتگان دنیا
دنیازدگی امری خلاف فطرت کمال‌خواهی انسان است. دنیا کالایی بی‌ثبات و ناپایدار است و دل بستن به امور ناپایدار خلاف فطرت کمال‌خواه انسان است.
شهید مطهری(ره) در این زمینه می‌فرماید: «منظور از علاقه به دنیا، تمایلات طبیعی و فطری نیست، مقصود از دنیاپرستی علاقه و تعلق به امور مادّی و در اسارت آنها بودن است، که توقّف و رکود است که اسلام سخت با آن مبارزه می‌کند، چون بر ضد نظام تکامل آفرینش است».
حضرت علی امیرالمؤمنین(ع) نیز در تمثیلی زیبا می‌فرمایند: «مثل دنیا همچون مار است که بدنی نرم دارد و زهری کشنده در درون آن است. فریب خورده نادان به سوی آن مایل می‌شود و دانای خردمند از آن حذر می‌کند.»
و در جایی دیگر می‌گویند: «آن کس که قلب او با دنیاپرستی پیوند خورد، همواره جانش گرفتـار سه مشکل خواهد شد: اندوهی رها نشدنی، حرصی جدا نشدنی و آرزویی نایافتنی.»
پایان مسیر خواسته‌های نامشروع، حرص و آزمندی، تباهی است. و در دنیای نوین گوشی‌های کوچک همراه، برای برخی به چراغ جادوئی تبدیل شده تا آمال و آرزوهایشان را در پلک‌زدنی فراهم کند. نتیجه این تفکر هم می‌شود اعتیاد و وابستگی و از دست رفتن بزرگ‌ترین و مغتنم‌ترین سرمایه انسان که «زمان» است.
اعتیاد به گوشی و هشدار متخصصان
دکتر احمدی، متخصص اعصاب و روان با حضور در برنامه پزشکی شبکه شما، در مورد اعتیاد به موبایل توضیحاتی ارائه داده است.
این متخصص می‌گوید: «هر چیزی که وقت زیادی را از فرد بگیرد و باعث شود تمرکز او بر همان موضوع عمل کند را اعتیاد می‌گویند. هنگامی که فرد تنها با یک عوامل خاص دلخوشی‌های خود را دنبال می‌کند و از دلخوشی‌های زندگی دور شود به آن عوامل اعتیاد پیدا کرده است.»
احمدی در ادامه تاکید می‌کند: «اختلال در خواب، استرس و افسردگی از عوامل اعتیاد به اینترنت هستند.»
وی در پایان می‌گوید: «اینترنت و وابستگی به گوشی موبایل در کودکان باعث بلوغ زودرس می‌شود و این خود به تنهائی می‌تواند در رشد کودکان اختلال ایجاد کند.»
يك روانشناس نیز گفته است: «اعتياد به موبايل صرفاً يك اعتياد رواني نيست و تداخل امواج ماكروويو به قسمت‌هايي از مغز آسيب مي‌رساند كه احتمال اعتياد فيزيولوژيكي به موبايل را به‌همراه خواهد داشت و باعث وابستگي جسماني فرد به موبايل مي‌شود.»
به گزارش ايسنا، محمد ايزدي، عضو هيات علمي جهاد دانشگاهي خوزستان اظهار داشته است: «اختلال وابستگي به موبايل از دسته اختلالات كنترل تكانه است كه به معنی انگيزه آني و ناتواني فرد براي مقاومت در برابر اين انگيزه آني است. زماني كه فرد وسوسه مي‌شود، براي لحظاتي دورن خود احساس خلأ مي‌كند و در همان لحظه كوتاه كه وسوسه مي‌شود تن به تكانش مي‌دهد كه اين ميلي مقاومت‌ناپذير است.»
ايزدي با بيان اینکه اعتياد به موبايل و اينترنت هم ويژگي اعتياد و هم ويژگي اختلال تكانشي را دارد، تصريح كرد: «در اختلال «كومار» نيز كه نوعي اختلال تكانشي است، فرد مبتلا وسوسه‌اي مقاومت‌ناپذير و ولعي سيري‌ناپذير نشان مي‌دهد.»
وي ادامه داد: «در اختلال كومار كه تنشي فزاينده است، فرد مبتلا وارد بازي احتمالات و هيجان برد و باخت مي‌شود و پس از هر باخت، فرد براي جبران باخت با باخت‌هاي بيشتری مواجه مي‌شود و براي رسيدن به هيجان، ناچار است مبالغ را بيشتر كند تا هيجان بيشتري را تجربه كند.»
این روانشناس در پایان صريح كرده است: «اعتياد آن‌قدر ذهن را اشغال مي‌كند كه رنج‌ها و درد‌هاي زيربنايي، ديگر احساس نمي‌شوند. در همه مشاغل بايد زماني براي استراحت و خلوت كردن پيش‌بيني شود، در غير اين صورت شخص فرسوده مي‌شود و احساس خستگي و فرسودگي بسياري در او ايجاد مي‌شود.»
با همستر؛ سه بیماری نوپدید در انتظارتان است
متخصصان پزشکی می‌گویند؛ بازی‌های موبایلی خطر ایجاد آسیب‌های جدی به سلامت را به دنبال دارد.
این بازی کلیکی به یک اپیدمی ویروسی تبدیل شده و میلیون‌ها نفر را مجذوب خود کرده است و سرگرمی جدید این شبکه اجتماعی به امید دریافت پاداش و کسب درآمد، تعامل عجیب و آسیب‌زایی میان انگشتان دست و صفحه نمایش موبایل‌ها رقم زده است. تعاملی که هنوز معلوم نیست منجر به کسب درآمد ارزی - دیجیتالی در آینده شود اما قطعا یک بسته بیماری دیجیتالی به شما هدیه می‌دهد؛ انگشت ماشه‌ای، گردن تکست و سندرم چشم دیجیتال ارمغان این بازی است.
در انگشت ماشه‌ای، یکی از انگشتان شما در حالت خمیده گیر می‌کند. می‌تواند با یک ضربه محکم و ناگهانی صاف شود، دقیقاً مانند یک ماشه که کشیده و رها می‌شود.
درد گردن و آسیب ناشی از نگاه مکرر و طولانی مدت به تلفن همراه، تبلت یا سایر دستگاه‌های بی‌سیم را توصیف می‌کند. این درد ناشی از فشار مداومی است که بر روی ستون فقرات گردنی از خم شدن گردن به جلو ایجاد می‌شود.
چشم دیجیتالی هم خشک شدن چشم و آسیب‌های دیگر ناشی از خیره شدن به صفحه گوشی است.
«مدیسن نت» نیز نوشته است: محققان دریافته‌اند کودکان در سن ۲۵ سالگی به ازای هر نیم ساعت کم تحرکی بیش از ۶ ساعت در روز، ۱۵ درصد بیشتر احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب را دارند!
نظر مردم چیست؟
مسعود طالبی، فرهنگی و پدر دو فرزند است و می‌گوید: «این روزها همه در حال بازی همستر و تلاش برای پولدار شدن در این بازار هستند، بی‌آنکه حتی بدانند ارز دیجیتال چیست و این بازار چه پیش‌نیازهایی دارد. علاوه‌بر این حلال بودن ارز دیجیتال مشکوک است چون یکی از شروط معامله شرعی، وجود کالای واقعی در ازای پول است در حالی که درباره این بازی چنین کالاهایی وجود خارجی ندارد.»
محبوبه زیارتی، دانشجوی رشته علوم سیاسی است و تعبیر متفاوتی دارد. وی می‌گوید: «همستر کوین؛ اسب تروای روسیه است و ماموریت آن؛ رای آوردن ترامپ، به‌خصوص این روزها که تمام دنیا علیه اسرائیل و آمریکا بیدار شده و دنبال واژگونی قدرت‌های سلطه‌طلب هستند.»
کیوان هاشم‌زادگان پدر 3 فرزند است و گلایه‌های زیادی از فضای ناامن شبکه‌های اجتماعی دارد. وی می‌گوید: «مدیریت فرزندانم برایم بسیار سخت است. دختر نوجوانم با جمع کردن چند تا سکه از این بازی مقابل من ایستاده می‌گوید خودش استقلال مالی دارد. کاش نظارتی بر این محتواها بود.»
و پایان ماجرا
هرچند مدل درآمد‌زایی این سازوکار فعلا مبهم است اما تحت تاثیر یک فضای روانی همه‌گیر تقاضای چشمگیر برای عقب نماندن از کسب کوین‌های رایگان فعلا بی‌ارزش ایجاد شده است. این موضوع در کنار درآمد مبهم و نامعلوم هزینه‌هایی هم به کاربران تحمیل می‌کند.
و در حال حاضر با توجه به فضای خاص و حساس حاکم بر کشور که فضای انتخاباتی است و نیز فعلاً با توجه به فیلتر بودن تلگرام در کشور تقاضای فیلتر‌شکن‌ها بار دیگر صعودی شده و زمینه‌ای تازه برای سودجویی صاحبان این کسب‌وکارها از سوی دیگر به نظر می‌رسد جدا از استهلاک گوشی‌های تلفن همراهی که سالیانه تا ۳ میلیارد دلار صرف واردات آنها می‌شود، نباید از هزینه‌های سرسام‌آور اشغال پهنای باند اینترنت کشور نیز غافل شد.