جهش تولید با مشارکت مردم چرا و چگونه؟- بخش نخست
باور عمیق امام(ره) و رهبری به معجزه مشارکت مردم
حسن رضایی
لزوم داشتن نگاه کلان به هماوردی نظام سلطه با مجموعه ملت بزرگ ایران و انقلاب اسلامی، پیش‌نیاز تحلیل هر مسئله‌ای از مجموعه مسائل مهم مربوط به کشور عزیزمان ایران است.
به بیانی دیگر اگر چنانچه نقطه آغاز درستی در تحلیل مسائل نداشته باشیم، لاجرم به نقطه پایان درستی نیز نخواهیم رسید. نظام سلطه از روز نخست پیروزی انقلاب، و بلکه از سال‌های پیش از پیروزی انقلاب در دوره مشروطه و نهضت ملی نفت، هر آنچه در چنته داشته، برای تسلط بر ملت ایران به میدان آورده و در این راه، سلسله‌ای از شکست‌ها و پیروزی‌ها را در مواجهه با ملت ما تجربه کرده است.
پیروزی انقلاب اسلامی در سال 57 اما سرآغاز سلسله‌ای از شکست‌های نظام استکبار از ملت ایران بوده که به لطف خداوند نمونه بارز همین شکست را در عملیات «وعده صادق» و سیلی محکم به رژیم غاصب صهیونیستی دیدیم. در یک روند کلان اما تحلیلگران برجسته غربی و شرقی، مکررا نظام سلطه را بازنده اصلی این هماوردی معرفی می‌کنند.
اردیبهشت سال گذشته، اندیشکده «هوور» که یک نهاد تحقیقاتی واقع در دانشگاه «استنفورد» در ایالت کالیفرنیا است، در تحلیلی از جمهوری اسلامی ایران به عنوان «دشمن رام‌نشدنی» آمریکا یاد کرده و می‌نویسد: «سیاست مهار ایران دچار فروپاشی شده است!»
تحلیلگران برجسته غربی البته خطر انقلاب اسلامی و منطق سلطه‌ناپذیری آن برای منافع سلطه‌گران را در همان آغازین روزهای پیروزی انقلاب حس کرده و به سیاستمداران خود یادآوری کرده بودند. ما دقیقا چنان‌که آنها پیش‌بینی کرده بودند، طی 45 سال گذشته در بسیاری از عرصه‌ها، دنیای وحشی و خونخوار غرب را عقب رانده‌ایم و اقتدار خود را برای دفاع از منافع ملی و میهنی به آنها دیکته کرده‌ایم. در عرصه اقتصاد اما به دلایل مختلف، چنان که در شأن نظام مقدس جمهوری اسلامی و مردم شریف ایران است، نتوانسته‌ایم موفق باشیم. نداشتن نگاه کلان به مجموعه تقابلات جمهوری اسلامی و نظام سلطه اما اگر از یاد برود، تحلیل دقیق مسائل اقتصادی نیز از دست خواهد رفت و ما را به نتایجی اشتباه رهنمون خواهد کرد.
در گزارش پیشرو به تحلیل و بررسی شعار امسال که توسط رهبری انقلاب اعلام شد خواهیم پرداخت.
قدرت شکست دشمن در جنگ اقتصادی را داریم
رهبر معظم انقلاب در همین زمینه می‌فرمایند: «در سال ۵۷ كه انقلاب اسلامی در ایران به‌وجود آمد و آن غوغای عظیم را در دنیا به راه انداخت، یك عدّه از نخبگان درجه یك سیاسی غرب- مثل كیسینجر، مثل هانتینگتون، مثل ژوزف نای، این چهره‌های برجسته نخبه سیاسی آمریكا و اروپا- یك سلسله مقالاتی را در همان اوائل انقلاب، در طول یك مدتی منتشر كردند؛ مضمون این مقالات و این نوشته‌ها هشدار به دستگاه سیاسی غرب دولت‌های غربی- بود؛ به آنها هشدار می‌دادند، می‌گفتند، این انقلابی كه در ایران اتّفاق افتاده، به معنای تغییر یك هیئت حاكمه و جابه‌جایی هیئت‌های حاكمه فقط نیست، این به معنای ظهور یك قدرت جدیدی است در منطقه به قول آنها خاورمیانه - كه بنده این تعبیر را به‌هیچ‌وجه دوست ندارم - و به قول ما در منطقه غرب آسیا؛ یك قدرت جدیدی دارد ظهور می‌كند كه ممكن است از لحاظ تكنولوژی و علم به پای قدرت‌های غربی نرسد، امّا از لحاظ نفوذ سیاسی و قدرت تصرّف در فضای پیرامونی خود، از قدرت‌های غربی یا بالاتر است یا هم‌وزن آنها است و برای آنها چالش ایجاد خواهد كرد. این را آنها آن روز هشدار دادند، اعلام خطر كردند.»
معرکه اقتصاد و عرصه جنگ اقتصادی اما بیش از یک دهه است که به نقطه اصلی تقابل دنیای غرب و ملت ایران بدل شده است. ما که در عرصه‌های مختلف نظامی، امنیتی، سیاسی و علمی، بارها و بارها دشمن را عقب زده‌ایم، حتما قدرت شکست آنها در حوزه اقتصاد را هم خواهیم داشت. الزامات پیروزی در این جنگ اما چیست و الفبای شکست دشمن را باید از کجا اخذ کرد؟ پاسخ روشن است؛ تبعیت از راهبردهای حکیمانه امام و رهبری انقلاب در این زمینه، بی‌تردید یگانه راه موفقیت خواهد بود. بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی در متن وصیت‌نامه سیاسی- الهی خود به رمز نهائی و ابدی پیروزی در عرصه‌های مختلف اشاره کرده، می‌فرمایند: «بی‌تردید رمز بقای انقلاب اسلامی همان رمز پیروزی است؛ و رمز پیروزی را ملت می‌داند و نسل‌های آینده در تاریخ خواهند خواند که دو رکن اصلی آن: انگیزه الهی و مقصد عالی حکومت اسلامی؛ و اجتماع ملت در سراسر کشور با وحدت کلمه برای همان انگیزه و مقصد.»
مشارکت مردم در هر جایی معجزه می‌کند
بر این اساس، ما اگر می‌خواهیم که در عرصه جنگ اقتصادی نیز بر دشمن پیروز شویم، نیروی متراکم ملت را بایستی با هدف غلبه بر تروریست‌های اقتصادی در عرصه‌های مختلف داخلی و خارجی به میدان بیاوریم. مردمی که در زیر متراکم‌ترین بمباران رسانه‌ای و شدیدترین هجمه‌های اقتصادی تاریخ علیه کشور، همچنان پای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایستاده‌اند، هدفی جز دفاع از نظام اسلامی و حیات ایران و ایرانی ندارند و اینها حتما انگیزه‌ای الهی است.
تاکید رهبر معظم انقلاب در سال جاری بر مشارکت مردم در امر جهش تولید را باید از این منظر دید و برای عملیاتی نمودن آن، نهایت تلاش را از دستگاه‌های اجرائی، قانون‌گذاری و قضائی مطالبه نمود. تجربه‌های مکرر در عرصه‌های مختلف نشان داده است هر جا مسئولین به توصیه‌های رهبر حکیم انقلاب جامه عمل پوشانده‌اند، پیروزی به روی ما لبخند زده است و هر جا مسئولین از اجرای توصیه‌های امام و رهبری فاصله گرفته‌اند، دچار رکود و عقبگرد شده‌ایم.
علی‌اکبر عباسی، کارشناس مسائل سیاسی در همین زمینه به گزارشگر کیهان می‌گوید: «یکی از پیش‌شرط‌های تحقق شعار سال که بخش مهم آن به مشارکت مردم مربوط است، احیای اعتماد عمومی است. نکته مهمی که در منش رهبر انقلاب وجود دارد و در نامگذاری امسال هم تبلور یافته است، باور و اعتقاد عمیق و واقعی ایشان به مردم است. باید بگویم اعتماد و باور ایشان به مردم در حوزه‌ها و مسائل مختلف واقعا حیرت‌آور و یک پدیده نادر در بین مسئولان و رهبران جوامع است. نه‌تنها رهبران سیاسی، بلکه حتی سلبریتی‌ها و چهره‌های فرهنگی و هنری و به طور کلی هر شخصیت شناخته شده‌ای در دنیا، این میزان اعتماد و اعتقاد را به مردم و مخاطبان و حتی هواداران خود ندارد. اما رهبر انقلاب واقعا صادقانه به عموم مردم کشور اعتماد و باور دارند و وقتی از مشارکت و نقش‌آفرینی مردم صحبت می‌کنند به آن ایمان دارند و معتقدند به این شکل می‌توان گره‌ها را باز کرد. لذا دست‌اندرکاران و کسانی که در زمینه شعار سال مسئولیت دارند و پیشرو هستند باید به نقش‌آفرینی و مشارکت مردم باور واقعی داشته باشند.»
معجزه حضور مردم
از دفاع مقدس تا جنگ اقتصادی
کارشناس مسائل اقتصادی می‌افزاید: «ما در زمینه نقش‌آفرینی مردم در عرصه‌های مختلف تجربه‌های گوناگونی داریم که یکی از بارزترین آنها دفاع مقدس است و در دفاع مقدس هم نقش‌آفرینی مردم صرفا در حد حضور به عنوان یک سرباز معمولی در جبهه‌ها نبود بلکه طراحان اصلی و مغز متفکر عملیات‌ها برخی‌شان کسانی بودند که به عنوان نیروی مردمی و مجموعه تازه‌تاسیس سپاه وارد جبهه‌ها شدند. امروز نیز در حوزه اقتصاد حتما مردم می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشند و انتظار این است که این نقش‌آفرینی و این ظرفیت مورد توجه قرار بگیرد. یکی دیگر از اقدامات لازم برای تحقق شعار سال، پرهیز از اقدامات نمایشی و تبلیغاتی و تمرکز بر کارها و اقدامات واقعی است. کارهای سطحی و خلاصه کردن شعار سال به برخی از اقدامات نمایشی نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه موجب خودفریبی دست‌اندرکاران و انفعال آنها می‌شود.»
بر این اساس، طبق نظر کارشناسان اقتصادی، برای مشارکت واقعی مردم در حوزه تولید باید چاره‌اندیشی کرد و طرح‌های عملیاتی واقعی را در تمام عرصه‌های اقتصادی و تمام استان‌های کشور کلید زد.
سؤال اما این است که آیا ما در این زمینه با یک عرصه جدید و تجربه نشده مواجهیم یا طرح‌های متعدد و آماده‌ای وجود دارد که تا پیش از این به خوبی اجرا نشده است؟ پاسخ را می‌توان در سخنان رهبر حکیم انقلاب مشاهده کرد. ایشان بارها تاکید کرده‌اند نامگذاری و انتخاب شعار سال، محدود به همان سال نیست و شعار سال‌ها، اولویت‌هایی است که باید همواره مدنظر برنامه‌ریزان و مسئولان کشور باشد.
چنان‌که امسال نیز در سخنرانی نوروزی خود فرمودند: «البته این شعاری که امسال مطرح کردیم، مربوط به یک سال نیست، مخصوص به یک سال نیست؛ این ادامه دارد. اینها کارهایی هم نیست که در یک سال تمام بشود؛ بایست در امسال ان‌شاءالله مسئولین همّت کنند گام اوّل را بردارند، برنامه‌ریزی بکنند و بعد ان‌شاءالله ادامه پیدا بکند.»
مصادیق تاکید بر مشارکت جدی مردم در اقتصاد را اما، در کجای راهبردهای اقتصادی رهبر حکیم انقلاب اسلامی می‌توان یافت؟
اقتصاد مقاومتی یک اقتصاد مردم‌بنیاد است
برای پاسخ به این سؤال، باید به یکی از مهم‌ترین کلیدواژه‌های تفکر اقتصادی امام خامنه‌ای رجوع کرد؛ اقتصاد مقاومتی!
رهبر حکیم انقلاب، 10 سال پیش از این و در سخنرانی نوروزی آغاز سال 1393 در همین زمینه می‌فرمایند: «اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که مقاوم است؛ با تحریکات جهانی، با تکانه‌های جهانی، با سیاست‌های آمریکا و غیرآمریکا زیر و رو نمی‌شود؛ اقتصادی است متکی به مردم... این اقتصادی که به عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود، مردم‌بنیاد است؛ یعنی بر محور دولت نیست و اقتصاد دولتی نیست، اقتصاد مردمی است؛ با اراده مردم، سرمایه مردم و حضور مردم تحقّق پیدا می‌کند. امّا «دولتی نیست» به این معنا نیست که دولت در قبال آن مسئولیّتی ندارد؛ چرا، دولت مسئولیّت برنامه‌ریزی، زمینه‌سازی، ظرفیّت‌سازی، هدایت و کمک دارد. کار اقتصادی و فعالیت اقتصادی دستِ مردم است، مال مردم است؛ امّا دولت - به‌عنوان یک مسئول عمومی - نظارت می‌کند، هدایت می‌کند، کمک می‌کند. بنابراین آماده‌سازی شرایط، وظیفه دولت است...»
چنان‌که می‌دانیم اما دولت سابق با جهت‌گیری‌های مخرب خود در حوزه اقتصاد و گره زدن تمام مسائل کشور به خارج، در عمل نشان داد که هیچ اعتقادی به اقتصاد مقاومتی ندارد. چنان‌که حامیان آن دولت نیز دهه 90 را دهه از دست رفته اقتصاد ایران نامیدند.
در راه اجرائی شدن مدل اقتصادی مدنظر رهبر معظم انقلاب اما نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط تولیدی، بسیار کلیدی و مهم است. یک کارشناس مسائل اقتصادی در همین زمینه می‌گوید: «دو سوم همه شغل‌های رسمی ایجادشده در کشورهای درحال توسعه، توسط بنگاه‌های کوچک و متوسط ایجاد شده است و در همه کشورها حتی آلمان و آمریکا و ژاپن، بار اصلی اشتغال را بنگاه‌های کوچک و متوسط به عهده دارند. بزرگ‌ترین و موفق‌ترین بنگاه‌های تولیدی جهان هم در یک گاراژ (مانند اپل یا هوندا)، یک دفتر کار کوچک (مایکروسافت)، یک آزمایشگاه (جنرال الکترونیک و سونی) و حتی یک اتاق از خوابگاه دانشجویی (گوگل) تاسیس شده‌اند. ویژگی اصلی بنگاه‌های خرد این است که ورود به آنها نه سرمایه هنگفتی نیاز دارد و نه نیازمند روابط خاص اداری است، در عین حال با داشتن شمّ کارآفرینی می‌توان در آنها به سرعت رشد کرد.»