در آستانه حلول ماه مبارک رمضان و عید نوروز، دولت و دستگاه‌های اجرائی، تلاش برای تنظیم بازار کالاهای اساسی را در اولویت کارهای خود قرار داده‌اند.

 وزارت اقتصاد اخیرا اعلام کرد که دولت برنامه مهار تورم در شب عید و آستانه ماه مبارک رمضان را در ماه‌های اخیر آغاز کرده است و به طور ویژه ۱۳ مسئولیت را برای دستگاه‌های مختلف در نظر گرفته است. 

کنترل قیمت میوه‌ها و محصولات کشاورزی در فصول سرد سال و ضرورت ذخیره‌سازی و توزیع بموقع و مناسب آنها و ذخیره‌سازی و تامین بموقع خوراک دام (خاصه کنجاله و سویا) به منظور جلوگیری از افزایش قیمت محصولات دامی بخشی از این اقدامات 13 گانه است. 

راه‌اندازی سکوهای توزیع اقلام اساسی گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با هدف تقویت جریان عرضه و توزیع مناسب، کنترل قیمت، تولید مناسب و تأمین بموقع گوشت قرمز، گوشت مرغ و تخم مرغ در بازار، کنترل قیمت محصولات لبنی و افزایش تنوع و تکثر جغرافیایی برگزاری نمایشگاه‌های عرضه مایحتاج عمومی مردم در ایام پایانی سال نیز بخشی دیگر از همین راهبردهای کلی برای کنترل بازار در آستانه حلول ماه مبارک رمضان است.

به گزارش ایسنا، پیگیری برگزاری غرفه‌ها، نمایشگاه‌های عرضه مایحتاج عمومی مردم، فروشگاه‌های عرضه مستقیم کالاهای اساسی و مواد غذایی و نمایشگاه‌های فصلی بازارچه‌ها در سطح ملی و استانی نیز در دستور کار قرار گرفته است. 

در این راستا تهیه و عملیاتی کردن طرح عید تا عید در سراسر کشور، نمایشگاه‌ها و فروش ویژه نوروزی توسط وزارتخانه‌های صمت و جهاد کشاورزی با همکاری شرکت‌های نمایشگاهی اتاق‌های اصناف و معاونت‌های بازرگانی صمت استان انجام شده است. مجموعه این اقدامات نشان می‌دهد عزم دولت برای کنترل بازار و جلوگیری از فشار مضاعف تورم بر سبد غذایی خانوار جدی است. هر چند تداوم تورم در حوزه‌های مختلف اقتصاد علی‌رغم سیر کاهشی آن، به سفره دهک‌های پایین درآمدی آسیب زده است. دولت البته برای این حوزه نیز در حد توان خود طرح‌های قابل تقدیری تدارک دیده که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. 

افزایش دو برابری نمایشگاه‌های توزیع کالای اساسی

با اجرای این طرح، در سال جاری ظرفیت و تعداد نمایشگاه‌های توزیع اقلام اساسی و مورد نیاز مردم در شب عید و در ماه مبارک رمضان به بیش از دو برابر افزایش خواهد یافت. 

همچنین اقدامات متعددی نظیر توافق با شهرداری تهران در جهت مشارکت فروشگاه‌های شهروند، غرفه‌های میادین میوه و تره‌بار و ارائه بیش از ۳۰۰ نقطه فروش فوق‌العاده در طرح فروش «عید تا عید»، توافق با بانک تجارت جهت تضمین اقساط اصناف و... با هدف فعال‌سازی ۱۸۸ نمایشگاه عرضه مستقیم پوشاک، کیف و کفش و کالاهای اسلامی که طبق برنامه تدوین شده از پنجم بهمن (مصادف با روز پدر) تا عید فطر (بنا به تشخیص استان)، شروع به فعالیت کرده و می‌کنند، انجام شده و در حال انجام است. مشکل دپوی کالاها در گمرکات نیز که تا چند سال قبل موجب نگرانی مردم بود نیز با روی کار آمدن دولت جدید حل شده و روند ارسال کالاهای اساسی به بازار به خوبی در حال انجام است. 

محمدحسن آصفری، نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی در همین زمینه به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «ما پیش از این در حوزه تنظیم بازار مشکلاتی داشتیم که بخشی از آن ناشی از عدم ترخیص کالاها از گمرک بود که پس از روی کار آمدن دولت کنونی و دستور آقای رئیسی، الحمدلله مسئله دپو کردن کالاها در گمرکات حل شد و می‌توان گفت تقریبا به روز شده است. این نشان‌دهنده تدبیر جدی دولت در این حوزه است و ما اکنون مشکل جدی در حوزه گمرکات نسبت به سال قبل نداریم. این روند می‌تواند تاثیر خوبی در جلوگیری از افزایش قیمت برخی کالاها داشته باشد. مجلس نیز در حوزه تخصیص منابع ارزی برای کالاهای اساسی اقدام کرده و منابع ارزی خوبی را در بودجه سال جاری و سال آینده در اختیار دولت گذاشته است است و دولت باید از این منابع برای رفع نیاز بازار استفاده کند. تامین منابع در این حوزه انجام شده و دولت از این جهت نباید دغدغه‌ای برای تامین مایحتاج مردم در حوزه کالاهای اساسی داشته باشد.»

در ستایش طرح فجرانه کالابرگ

دیگر اقدام قابل تقدیر و مهم دولت در حوزه تامین و توزیع کالاهای اساسی، اجرای طرح فجرانه طی چند ماه اخیر بوده است. در طرح کالابرگ الکترونیک که از خردادماه امسال به اجرا درآمده است، ۱۱ قلم کالای اساسی شامل برنج ایرانی، حبوبات، شیر کم‌چرب، پنیر، ماست‌ کم‌چرب،‌ مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی و قند و شکر طبق نظر انستیتوی تغذیه ایران به تایید رسیده و در سبد غذایی این طرح تعریف شده است؛ طرحی که هفت دهک اول درآمدی پیش از اجرای طرح فجرانه، در صورت رعایت شرطی مشمول دریافت یارانه تشویقی می‌شدند و اگر ۲۰۰ هزار تومان از مبلغ یارانه خود را از میان ۱۱ قلم کالای سبد غذایی تعریف شده خریداری می‌کردند، مشمول دریافت یارانه تشویقی ۱۲۰ هزار تومانی می‌شدند. اما در مرحله جدید طرح کالابرگ الکترونیک که در قالب طرح فجرانه از ۱۸ بهمن‌ماه در حال اجراست، «شرط ۲۰۰ هزار تومان خرید از یارانه» حذف شده و اعتبار تشویقی از ۱۲۰ به ۲۲۰ هزار تومان افزایش یافته است. در این طرح، تمامی خانواده‌های یارانه‌بگیر در دهک‌های ۱ تا ۷ مشمول دریافت اعتبار می‌شوند و مبلغ اعتبار تخصیص‌یافته بر روی کدملی سرپرست خانوار از طریق تمام کارت‌های بانکی سرپرست خانوار در فروشگاه‌های عضو طرح قابل استفاده است. 

در این طرح، علاوه‌بر مبلغ یارانه نقدی هر ماه، به ازای هر نفر در خانوار ۲۲۰ هزار تومان اعتبار اضافی تخصیص می‌یابد. 

براساس اعلام وزارت رفاه و با شروع مرحله دوم «طرح فجرانه کالابرگ» مجددا برای هر نفر از اعضای خانواده‌های قرار گرفته در دهک‌های یک تا هفت مبلغ ۲۲۰ هزار تومان در نظر گرفته شده که این مبلغ در روز 18 اسفند‌ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز شده است. خانوارها در مرحله دوم این طرح می‌توانند خرید خود را از هجدهم اسفندماه تا پایان روز هفدهم ماه بعد (فروردین‌ماه ۱۴۰۳) انجام دهند. در حال حاضر در این طرح ۲۱۰ هزار فروشگاه و دو فروشگاه بزرگ اینترنتی همچون اسنپ مارکت و دیجی کالا متصل به شبکه هستند که خدمات کالابرگی ارائه می‌دهند.

تنظیم بازار با طعم عدالت غذایی

در طرح فجرانه کالابرگ خانوار دهک‌های اول تا هفتم مشمول ۲۲۰ هزار تومان اعتبار خرید ۱۱ قلم کالابرگی می‌شوند و ۶۱ میلیون نفر مشمول این طرح هستند که تاکنون ۴۳ میلیون نفر از در مرحله اول از این طرح استفاده کرده‌اند. 

اهمیت طرح فجرانه کالابرگ در تنظیم بازار و تامین اقلام کالای اساسی برای مردم در آستانه ماه مبارک رمضان و عید نوروز واضح و روشن است. علاوه‌بر این، طرح فجرانه با تحریک تقاضا می‌تواند موجب رونق تولید شود. از سویی، هدف گیری دهک‌های درآمدی پایین و متوسط، رویکرد عدالت محور این طرح را نشان می‌دهد که قابل تقدیر است. 

آذرماه سال 1399 عباس کشاورز قائم‌مقام سابق وزارت جهاد کشاورزی، به واقعیت مهمی در همین زمینه اشاره کرده، می‌گوید: «به لحاظ سطح پروتئین و کالری که به مردم می‌دهیم همتراز کشورهای ثروتمند اروپا و آمریکا هستیم اما متاسفانه توزیع مناسبی بین مردم ندارد به صورتی که بخشی از جامعه دچار فقر غذایی هستند و گروه‌هایی از جامعه هم آن‌قدر مصرف می‌کنند که دچار انواع بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شوند!»

 وی می‌افزاید: «وضعیت پروتئین از نظر توزیع بین دهک‌ها بسیار نامناسب‌تر است. چون قیمت آن بالا است تفاوت مصرف سرانه دهک‌ها خیلی شدید است. مصرف گندم بین شهر و روستا و دهک‌های بالا و پایین تفاوت فاحشی وجود ندارد، اما در گوشت قرمز بین 38 کیلو تا یک کیلو برای هر خانوار در سال تفاوت وجود دارد.»

 بر این اساس به نظر می‌رسد دغدغه دولت کنونی در این حوزه، علاوه‌ بر تامین کالای اساسی مورد نیاز کشور، بایستی تدوین برنامه‌ای مشخص با هدف تحقق عدالت غذایی نیز باشد. رویکردی که در طرح فجرانه کالابرگ تا حد زیادی رعایت شده و قابل تقدیر است. 

بازطراحی شبکه توزیع کالا در کشور و بهره‌گیری از فناوری‌های روز و بستر عظیم فضای مجازی در این حوزه اما باز هم اولویتی است که فقدان آن در طرح فجرانه کالابرگ به چشم می‌خورد و بعضا باعث معطل شدن مردم در فروشگاه‌های مشمول این طرح و تشکیل صف‌های توزیع کالابرگ خواهد شد. امری که لازم است برای رفع آن تدبیری اندیشیده شود.

طرح عید تا عید برای تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها

طرح عید تا عید و تخصیص اعتبار 20 میلیون تومانی برای خرید کالا، از دیگر اقدامات دولت در راستای کنترل بازار و تحریک تقاضا برای رونق تولید بوده است. 

به گزارش ایرنا، این طرح در روزهای پایانی سال و ماه مبارک رمضان با هدف تنظیم بازار و کنترل قیمت‌ها اجرا می‌شود که در سه بخش برگزاری نمایشگاه، انتخاب فروشگاه‌های منتخب ثبت‌نام‌کننده و طرح خرید اعتباری اجرائی خواهد شد. 

علی محمودیان، معاون اتاق اصناف ایران در همین زمینه می‌گوید: «مقرر شد امسال ساماندهی نمایشگاه‌های بهاره زیر نظر اتاق اصناف انجام شود که این موضوع باعث افزایش دو برابری ظرفیت اجرای این طرح شده است و از سوی دیگر نظارت آن هم ساماندهی شد تا گران‌فروشی و یا تخلفی رخ ندهد.»

 وی در تشریح این طرح می‌گوید: «طرح عید تا عید، امسال برای ساماندهی بازار شب عید در وزارت صنعت، معدن و تجارت تدوین شد که شامل چند بخش از جمله برگزاری نمایشگاه‌های بهاره است.» 

وی می‌افزاید: «امسال برای نخستین بار اعتبار ۲۰ میلیون تومانی خرید به طرح عید تا عید اضافه شده تا مردم ‌بتوانند با اعتبارسنجی که بانک‌ها انجام می‌دهند و پس از دریافت اعتبار، از فروشگاه‌ها، مغازه‌ها و نمایشگاه‌های بهار که در این طرح هستند به صورت اعتباری خرید کنند. شعار این طرح این است که مردم اسفند خرید و اردیبهشت سال ۱۴۰۳ آن را بازپرداخت کنند. دریافت این اعتبار به ضمانت بانکی و سفته و چک نیازی ندارد و فقط با اعتبارسنجی انجام می‌شود؛ فهرست مغازه‌های که می‌خواهند به این طرح بپیوندد و چه فروشگاه‌هایی که در این طرح هستند، در وبگاه اعطای اعتبار وجود دارد. اعطای این اعتبار بر مبنای موجودی حساب و معدل حساب نیست و اگر فرد دارای چک برگشتی و یا وام معوقه نباشد، می‌تواند این اعتبار را از بانک تجارت دریافت کند، البته بانک قرض‌الحسنه مهر ایران ۱۵۰ میلیون تومان اعتبار را به افراد می‌دهد که می‌توانند با آن خرید کنند.»