حکومت اسلامى طرفدار انزوا نیست، طرفدار جدایى از ملّت‌ها و دولت‌ها نیست؛ طرفدار یک کنار نشستن در مسائل بین‌المللى نیست، بلکه طرفدار حضور فعّال و قاطع در زمینه‌ها و مسائل بین‌المللى است.1 جمهورى اسلامى هرچه بتواند مناسبات خودش را با کشورهاى دنیا از همه‏ ایدئولوژی‌ها و ملّیّت‌ها و مناطق جهانى گسترش بدهد، اسلام را سودبرتر و بهره‏مندتر کرده است؛ سیاست ما این است. ما درصدد گشودن راه‌هاى سیاسى با همه‏ کشورهاى جهان هستیم، مگر آن کشورهایى که به‌طور مشخّص می‌خواهیم با آنها رابطه نداشته باشیم؛ یعنى، آمریکا، آفریقاى جنوبى، اسرائیل و از این ‌قبیل؛ امّا با هر آن‌که و هر آنچه غیر از اینها است، ما مایلیم که روابط صمیمانه داشته باشیم و این، آن سیاستى است که از تمام ارکان اصلى جمهورى اسلامى می‌جوشد. شخص امام در موارد مختلف به این سیاست، یعنى سیاست درهاى باز در مناسبات خارجى، تصریح کردند.2

در رابطه با جهان اسلام، ما این افتخار را داریم که اوّلین حکومتی در تاریخ اسلام هستیم که می‌خواهیم بین مسلمانان اختلاف نباشد، در کنار هم قرار بگیرند و اسلام ید واحده‌ای علیه کفر و نفاق باشد.3 ملّت ایران با تکیه بر قرآن و وحدت بین شیعه و سنّی، انقلاب را به پیروزی رسانده است و اوّلین پیام انقلاب اسلامی وحدت بین شیعه و سنّی است.4 ما هرگونه اختلافی را با کشورهای اسلامی به بهانه‌ استعماری شیعه و سنّی قوی نفی می‌کنیم. ایمان مشترکی که همه ما مسلمانان داریم ایجاب می‌کند که مسلمانان با عزّت و سربلندی زندگی کنند. این عزّت زمانی مهیّا خواهد شد که بیگانگان بر ما سلطه نداشته باشند و ما بتوانیم به گذشته‌ باعظمت خود برگردیم.5 ما این را از اصول اسلامی قرآن و تکلیف خود می‌دانیم که مرگ بر استکبار جهانی آمریکا، اسرائیل و همه‌ سدکنندگان راه خدا بگوییم. این دستوری است که قرآن به ما داده و کسانی که به‌جز این راه را طی کنند خدا، اسلام و قرآن را نشناخته و نفهمیده‌اند و ادّعای اسلامی بودن آنها ادّعای پوچ و مسخره است.6 

در صورتی که مسلمانان جهان اختلاف خود را حل کرده و دست در دست هم دهند نیروی کافی برای مقابله با قدرت‌های سلطه‌جو و عمّال آنها در داخل جهان اسلام را به دست خواهند آورد. وحدت مسلمین تنها راه غلبه بر مشکلاتی است که جهان اسلام در شرق و غرب قلمرو گسترده‌ خود با آن مواجه است. پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی به حاکمیّت قرآن در ایران، اساس و شالوده‌ مستحکمی برای گسترش روابط با کشورهای اسلامی و همسایه ایجاد کرد و این امر همواره یکی از مبانی اصلی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده است.7 

کشورهای منطقه‌ خلیج‌فارس اگر بخواهند قوی‌تر شوند لازم است در کنار جمهوری اسلامی ایران که بر اساس ایدئولوژی خود توجّه ویژه‌ای به برادران مسلمان دارد قرار گرفته و به کشور ما دست همکاری و دوستی دهند. درآمدهای سرشار نفتی را به اسم شبکه‌ دفاعی و خرید اسلحه و غیر او بیش از این به جیب دشمنان خود که همکاران صهیونیسم باشند نریزند و بدانند که ملّت‌های منطقه هستند که به‌هر‌حال محکوم به زندگی باهم و در جوار یکدیگرند.8 

‌اگر کشورهای حاشیه‌ جنوبی و شمالی خلیج‌فارس دست در دست هم می‌دادند و یک قدرت محلّی صمیمی را به‌وجود می‌آوردند مطمئنّاً راه سوءاستفاده‌ کسانی که منافع خود و نه منافع ملّت‌های منطقه را تأمین می‌کنند بسته می‌شد و لذا از اوّل انقلاب تلاش استکبار جهانی این بوده است که دو حاشیه‌ جنوبی و شمالی را غیر هم‌متّحد و نامهربان کنند. تنها چند کشور جهان هستند که تا ده‌ها سال نفت خواهند داشت و جمهوری اسلامی ایران و چند کشور دیگر در منطقه از جمله این کشورها هستند و اگر در نقطه‌ای به این حسّاسیّت اتّحاد وجود داشت دشمنان نمی‌توانستند سوءاستفاده کنند. امّا آنها با قیچی کردن رابطه‌ صمیمانه میان شمال و جنوب به این کشورها گفتند که شما نمی‌توانید خلیج‌فارس را اداره کنید.9

در میان مناطق مختلف جهان، ما باید به آسیا نگاه ویژه‌ای داشته باشیم؛ به این نقطه که تمدّن و فرهنگ ریشه‏دارى دارد، بیشترین مردم دنیا را دارد، مشترکات شگفت‏آورى با ما دارد، به این چشم نگاه کنیم که می‌خواهیم در این منطقه به پیشروى مؤثّرِ نافذ خودمان ادامه بدهیم. برنامه‏ریزى سیاست خارجی ما باید بر این‌اساس باشد. باید با دید کلّى و بلندمدّت روى کلّ منطقه‏ آسیا نگاه کنیم. اگر این‏جور نگاه کردیم آسیا یک اهمّیّت ویژه‏اى پیدا می‌کند؛ یعنى آسیا از اروپا آن‏وقت براى سرمایه‏گذارى فکرى ما اهمّیّت بیشترى پیدا می‌کند؛ زیرا اروپا دور است، با ما فاصله‏هاى زیادى دارد، آسیا نزدیک است؛ یا بخشى از آسیا نزدیک است. اروپا فرهنگ بیگانه‏اى از ما دارد، آسیا فرهنگش به ما نزدیک‏تر است؛ اروپا حالت امتناعى دارد، یعنى از ما نمی‌پذیرد، ما سالیان درازى زیردست اروپا بودیم؛ اروپا مثل یک استادى است که حالا می‌خواهد از شاگرد خودش بشنود، یا یک بزرگ‏ترى است که می‌خواهد از یک کوچک‏ترى بشنود؛ آسیا این‌‎چنین حالتى را نسبت به ما ندارد؛ وقتى‌که ما این محاسبات را می‌کنیم، می‌فهمیم که ما روی آسیا باید سرمایه‏گذارى بیشترى بکنیم. آسیا براى ما از آمریکاى لاتین مهم‏تر است؛ آسیا براى ما حتّى از آفریقا هم مهم‏تر است. ما اگر درست نگاه کنیم خواهیم دید سرمایه‏گذارى ما روى کشورهاى آفریقایى، که براساس احساس وظیفه انقلابى است و براساس حضور انقلابى در یک نقطه‏اى است که حضور نداشتیم، و البتّه به‌جاى خود کار درستى بوده، امّا به همان اندازه یا بیشتر ما نیاز داریم به اینکه در آسیا سرمایه‏گذارى کنیم، سرمایه‏گذارى فرهنگى بکنیم، کار فرهنگى بکنیم، کار سیاسى بکنیم و حضور خودمان را تقویت کنیم. یک چنین نگاهى به آسیا باید کرد؛ و از این نظر براى ما منطقه‏ آسیا منطقه‏ى بسیار مهمّى است.10

ما در ارتباطات سیاسى‏مان به آن چیزهایى که گسترش انقلاب را تضمین خواهد کرد، باید بیشتر بیندیشیم. تماس با ملّت‌ها، کار فکرى و فرهنگى، کار تبلیغى و خبرى مناسب در سطح عامّه‏ مردم، کوشش براى نزدیک شدن و همچنین تقویت دولت‌هایى که از لحاظ دیدگاه‌هاى انقلابى به ما نزدیکند؛ اگرچه ازلحاظ دیدگاه‌هاى مثلاً اسلامى و مذهبى چندان هم نزدیک نباشند. البتّه بنده اعتقاد به این ندارم که سفراى ما دور از همه‏ عرف و ادب دیپلماسى در کشورها رفتار کنند و کارى و شیوه‏اى را انتخاب بکنند که موجب سؤال بشود و خروج از رویّه‏ معمولى برخورد دیپلماسى در کشورها بشود. معتقدیم که بایستى همه‏ى آن آداب و رسوم دیپلماسى را رعایت کرد. امّا با توجّه ‌به همین آداب و رسوم ما می‌توانیم شیوه‏هایى را انتخاب بکنیم که این خلأ تبلیغى و برد کم تبلیغات مثبت جمهورى اسلامى را در آنجاها تا حدود زیادى جبران کند. این چیز بسیار مهم و خطیرى است که یقیناً دستگاه‌هاى سیاسى ما از آن غفلت بایستى نکنند.11

 پانوشت‌ها:

1- آیت‌الله خامنه‌ای، ‌بیانات در خطبه‌های نماز جمعه‌ تهران، 23/6/1363

2- آیت‌الله خامنه‌ای، ‌بیانات در دیدار با سفرا و کارداران جمهوری اسلامی ایران در بلژیک، موزامبیک، ماداگاسکار، بلغارستان، قطر و گینه، 8/5/1363

3- آیت‌الله خامنه‌ای، ‌بیانات در دیدار با علما، ائمّه‌ جمعه و جماعات و مدرّسین مدارس علوم دینی استانهای کردستان و آذربایجان غربی، 15/6/1362

4- آیت‌الله خامنه‌ای، ‌بیانات در دیدار با ائمّه‌ جمعه و نمایندگان مسلمانان‌تانزانیا در دارالسّلام، 28/10/1364

5- آیت‌الله خامنه‌ای، ‌بیانات در دیدار با سفرای کشورهای اسلامی به‌مناسبت عید سعید فطر، 21/4/1362

6- آیت‌الله خامنه‌ای، ‌بیانات در خطبه‌های نماز عید قربان، 27/6/1362

7- آیت‌الله خامنه‌ای، ‌بیانات در مراسم ضیافت شام رئیس‌جمهور پاکستان، 24/10/1364

8- آیت‌الله خامنه‌ای، پیام به سمینار بررسی مسائل خلیج‌فارس، 28/2/1367

9- آیت‌الله خامنه‌ای، ‌بیانات در پایان بازدید از رزمایش ذوالفقار، 5/3/1367

10- آیت‌الله خامنه‌ای، ‌بیانات در دیدار با نمایندگان سیاسى ایران در کشورهاى آسیا و اقیانوسیه، 28/7/1365

11- آیت‌الله خامنه‌ای، ‌بیانات در دیدار با سفرا و کارداران جمهوری اسلامی ایران در اروپا و آمریکا، 12/8/1362