نرخ رشد دوازده‌ماهه نقدینگی از 34 و یک دهم درصد در پایان دی‌ماه 1401 طی یک روند نزولی به 25 و دو دهم درصد در پايان دی‌ماه 1402 کاهش یافت که دستیابی به این رقم برای اولین بار از خردادماه 1398 (پس از 55 ماه) محقق شده است.

به گزارش بانک مرکزی، کاهش مستمر و قابل ملاحظه رشد نقدینگی طی دو سال اخیر و رسیدن آن به ارقام هدف‌گذاری شده رشد نقدینگی در سال جاری (25 درصد) اتفاق قابل توجهی است. این دستیابی حاکی از تحقق برنامه پولی تنظیم شده و توفیق بانک مرکزی در اجرای سياست کنترل مقداري رشد ترازنامه بانک‌ها و در نهایت کنترل رشد نقدینگی در دوره اخیر است.

حجم نقدينگي در پايان دی‌ماه 1402 به رقم 75هزار و 562 هزار میلیارد ریال (7500 هزار میلیارد تومان) رسيد که نسبت به پايان سال 1401 معادل 19 و دو دهم درصد رشد نشان مي‌دهد.

 همچنین، نرخ رشد دوازده‌ماهه نقدینگی از 34 و یک دهم درصد در پایان دی‌ماه 1401 طی یک روند نزولی به 25 و دو دهم درصد در پايان دی‌ماه 1402 کاهش یافته است که دستیابی به این رقم برای اولین بار از خردادماه 1398 (پس از 55 ماه) محقق شده است. 

پایه پولی نیز در پایان دیماه سال جاری رشدی معادل 20 و دو دهم درصد را نسبت به پايان سال 1401 تجربه کرد. همچنین، نرخ رشد دوازده‌ماهه پایه پولی در پایان دیماه 1402 با شش و پنج دهم واحد درصد کاهش به 31 و هفت دهم درصد رسید. این شاخص نسبت به دوره مشابه سال قبل یعنی دی‌ماه 1401به میزان 38 و دو دهم درصد بود.

 رشد ماهانه پایه پولی در دی ماه 1402 نیز معادل یک درصد بوده است. ضمن اینکه خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در دی ماه 1402 هم نسبت به ماه قبل با پنج و دو دهم درصد رشد، علاوه‌بر بهبود رشد ذخایر خارجی بانک مرکزی، سهمی فزاینده معادل دو و سه دهم واحد درصد در رشد یک درصدی پایه پولی در این ماه داشته است. نکته قابل توجه تداوم روند نزولی رشد پایه پولی است. به طوری که رشد دوازده‌ماهه پايه پولي در ادامه روند نزولی خود از ابتدای سال 1402 از 45 درصد در فروردین‌ماه به 31 و هفت دهم درصد در دی‌ماه کاهش یافته است.

لازم به اشاره است ضریب فزاینده نقدینگی نیز در پایان دی‌ماه 1402 نسبت به پايان سال 1401، معادل هشت دهم درصد کاهش یافت و به رقم هفت و سه دهم رسید.

توقف رشد نقدینگی نامتناسب با تولید 

و رشد اقتصادی

گفتنی است رهبر انقلاب اسلامی صبح روز سه‌شنبه، در دیدار حدود یک هزار نفر از فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان با اشاره به یک نمونه از موانع دولتی کسب‌وکار، به محدودیت منابع مالی در نتیجه کنترل نقدینگی اشاره کردند و گفتند: کاهش و توقف رشد نقدینگی سیاست درستی است و تلاش‌های دولت در این زمینه تا حدی مؤثر بوده است، اما محدودیت ایجادشده در منابع تخصیصی بانک‌ها به فعالان تولیدی، نباید متوجه بنگاه‌های کوچک و متوسط شود.

در روزهای اخیر برخی فرصت‌طلبان از عبارت «رشد نقدینگی باید متوقف شود» این طور استنباط کرد که «نرخ رشد نقدینگی صفر» مدنظر مقام معظم رهبری 

است.

«دانیال داودی»؛ کارشناس اقتصادی در یادداشتی در این زمینه نوشت: به دو دلیل نمی‌توان از عبارت «رشد نقدینگی باید متوقف شود» این طور استنباط کرد که «نرخ رشد نقدینگی صفر» مطلوب آیت‌الله خامنه‌ای (حفظه‌الله) است: یکی اینکه ایشان (خصوصاً در مسائل پولی و بانکی) بر استفاده از نظرات کارشناسی تاکید دارند و ایده‌ «نرخ رشد نقدینگی صفر» در میان کارشناسان پولی و بانکی برای اقتصاد ایران نظری شاذ است. وی ادامه داد: دومین دلیل نیز آن است که رهبر انقلاب قائل به «تناسب میان رشد نقدینگی و رشد اقتصادی» هستند. نتیجه آنکه به‌نظر می‌رسد عبارت «رشد نقدینگی باید متوقف شود» در بیانات اخیر رهبر معظم انقلاب به این معناست که «رشد نقدینگی نامتناسب با نیاز تولید و رشد اقتصادی» باید متوقف شود. 

در ادامه این یادداشت آمده است: به‌طور مشخص، دو اظهار نظر از مقام معظم رهبری می‌تواند نگاه ایشان در مورد رشد نقدینگی را روشن کند. ایشان در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضای هیئت دولت (در تاریخ شهریور 91) فرمودند: «اگر در مقابل نقدینگی تولید وجود داشته باشد، کالا وجود داشته باشد، کمبود وجود نداشته باشد، مشکلی را ایجاد نمی‌کند؛ اگر چنانچه نه، نقدینگی بیش از تولید کالا در داخل یا به شکل درستِ واردات بود، طبعاً مشکل ایجاد می‌کند.» 

همچنین همین منطق را دوباره در سال 1400 تکرار کردند و در دیدار تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی (در تاریخ بهمن 1400) فرمودند: «فاصله‌ بین رشد نقدینگی در کشور و رشد تولید ناخالص ملّی ما یک فاصله‌ نجومی است؛ چرا؟ چرا باید اعتبارات جوری مصرف بشود که به این انبوه نقدینگی بینجامد و در رشد تولید کشور تأثیری نداشته باشد؟ این وضع باید تغییر پیدا کند.»