پرسش:

آیا حضرت فاطمه(س) می‌تواند بعد از 1400 سال الگویی دست یافتنی برای مقام انسانیت و زنان عصر حاضر و آینده باشد؟

پاسخ:

الگوی انسانی و زنانه

حضرت فاطمه(س) از آنجا که در خانه پدری تربیت شده که خود الگوی جامع انسانیت تا روز قیامت برای ابنای بشر بوده است، لذا در مکتب تربیتی پیامبر اکرم(ص) جامعیت الگویی را در دو سطح مقام انسانیت و مقام زنانه کسب کرده و رفتاری از سلوک انسانی و مقام زنانه از خود به نمایش می‌گذارد که از سوی خداوند به عنوان نمونه و سرمشق عینی و ملموس همه انسان‌ها در همه اعصار مطرح می‌شود و مصداق بارز یک انسان کامل که تجسم عینی آموزه‌های وحیانی است معرفی می‌گردد. لذا خدای متعال در سوره‌های احزاب و انسان ویژگی‌ها و خصلت‌هایی را درباره شخصیت حضرت فاطمه(س) مطرح می‌فرماید. مانند: ایثارگری، تقوا، صبر، انفاق‌گری، ایمان قوی، خلوص و کمک به فقرا و... که نشان می‌دهد حضرت فاطمه(س) در سطح مقام انسانی می‌تواند الگوی تمام‌نمای همه انسان‌های روی زمین در همه عصرها و نسل‌ها باشد. اما آن حضرت در سطح مقام زنانه، نمونه و الگوی راستین زنانی است که اصالت را به خانه و خانواده می‌دهند و تلاش در این راه را جهاد در راه خدا برمی‌شمارند.

این‌گونه است که حضرت فاطمه(س) همواره در کنار خانه و خانواده است و پیامبر گرامی(ص) وی را «ام‌ ابیها» می‌نامد. بنابراین ترسیمی که قرآن کریم از حضرت فاطمه(س) به دست می‌دهد، بیانگر آن است که همه انسان‌ها به ویژه زنان به خوبی می‌توانند آن حضرت را الگو و سرمشق جامعی برای خود قرار دهند و در این تصویر و ترسیم الهی، حضرت فاطمه(س) در جایگاهی قرار نمی‌گیرد که دور از دسترس انسان‌های عادی و معمولی باشد،‌تا با این توجیه از پیروی و تأسی از آن بزرگوار پرهیز کنند و به دنبال الگوهای امروزی و به ظاهر عینی و ملموس‌تر باشند. در روایتی از امام زمان(عج) می‌فرماید: ان لی فی ابنه رسول‌الله(ص) اسوهًْ حسنه» همانا در خصوص فرزند پیامبر(ص) آن حضرت برای من الگو هستند.(الغیبه، شیخ طوسی، ص 286)

الگوی زندگی مشترک در خانواده

یکی از ویژگی‌هایی که باید در زندگی حضرت فاطمه(س) مورد بحث و بررسی قرار گیرد و به عنوان الگو و سرمشق بانوان همه اعصار مطرح شود، نحوه زندگی مشترک آن حضرت با امام علی(ع) است. در اینجا برخی از مهم‌ترین شاخص‌های دست یافتنی این زندگی مشترک را مطرح می‌کنیم:

1- قناعت و ساده‌زیستی

براساس آموزه‌های وحیانی قرآن، زندگی مشترک خانوادگی باید براساس احسان و کرامت و در چهارچوب عشق و محبت و مودت برای رسیدن به آرامش و سکون شکل گیرد.(روم- 21) امام علی(ع) در خصوص چگونگی تعامل در زندگی مشترک می‌فرماید: به خدا سوگند هیچ‌گاه فاطمه(س) را به خشم نیاوردم و او را بر کاری که میل نداشت وادار نکردم تا روزی که خداوند او را برد. و او نیز هیچ‌گاه مرا به خشم نیاورد و از فرمان من سرپیچی نکرد و هرگاه که به او می‌نگریستم نگرانی‌ها و غم‌ها از من زدوده می‌شد.(کشف‌الغمه، ج 1، ص 363) حضرت فاطمه(س) با وجود اینکه در برهه‌ای که فدک در اختیارش بود و زندگی‌اش از وضع بهتری برخوردار بود ولی هرگز از مسیر سبک زندگی قرآنی و قناعت و ساده‌زیستی خارج نشد.

2- تقسیم کار، همدلی و محبت

الگوی زندگی مشترک حضرت فاطمه(س) براساس تقسیم کار با توجه به تفاوت‌های طبیعی میان زن و مرد بود و این تقسیم کار همدلی، محبت، همکاری و همدردی را در روابط خانوادگی تقویت می‌کند. کارهای داخل خانه با فاطمه(س) و کارهای بیرونی با علی(ع) بود.

3- الگوی خانه‌داری و کدبانوگری

حضرت فاطمه(س) بسیاری از مسئولیت‌های داخل خانه را خودش به عهده می‌گرفت و بدون کمک دیگران آنها را انجام می‌داد و سبب ایجاد محیطی آرامش‌بخش برای اهل خانه بود.

4- سازش با سختی‌ها

آن حضرت با صبر و استقامت با ناملایمات و سختی‌های زندگی روبه‌رو می‌شد و هیچ‌گاه در مقابل امام علی(ع) و پیامبر اکرم(ص) لب به سخن درباره مشکلات زندگی و رنج و زحمت‌ها نگشود و گلایه‌ای نکرد.