کاربرد ضمیر مذکر برای خدا در قرآن
خدا در قرآن برای خودش از ضمیرهای مذکر استفاده کرده، یعنی جنس مذکر بهتر است؟
اینکه خداوند در قرآن کریم، برای خود از ضمیرهای مذکر استفاده کرده،
بر اساس قواعد زبان عربی است و زبان قرآن کریم عربی میباشد:
«إِنَّا جَعَلْناهُ قُرْآناً عَرَبِیا لَعَلَّکمْ تَعْقِلُونَ؛(1) ما آن را قرآنی عربی قرار دادیم، باشد که بیندیشید.»
چون قرآن عربی است، باید از قواعد این زبان استفاده شود. از طرفی بر اساس دستور زبان و ادبیات عربی، لفظی که مؤنث حقیقی و یا مؤنث مجازی نبوده و یا لفظاً مؤنث نباشد، مذکر به حساب میآید و مثل مذکر با آن برخورد میشود.
تمام مواردی که مذکر و مؤنث ندارد و از نظر لفظی هم علامت تأنیث را به همراه ندارد، میتوان گفت که در حکم مذکر است و مذکر و مؤنث مربوط به موجودات مادی است و خداوند نیز مجرد است.
الفاظی مانند: لفظ مبارک «الله»، «قرآن» و... از همین قبیل هستند. با مراجعه به آیات قرآن مجید میتوان مواردی را یافت که مؤید این حقیقت است. مثلاً خورشید که مظهر نور و زیبایی است، در قرآن به صورت مؤنث آمده و ماه با لفظ مذکر آمده است:
«وَ الشَّمْسِ وَ ضُحاها وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها؛(2) سوگند به خورشید و تابندگیاش و سوگند به ماه چون از پی [خورشید] رود.»
خورشید و ماه را چون در دستور زبان عرب به ترتیب مؤنث و مذکر مجازی میدانند، قرآن در اینجا طبق دستور زبان عرب ضمیر شمس را مؤنث و ضمیر قمر را مذکر آورده، نه اینکه خورشید و ماه واقعا مؤنث و مذکر باشند و ضمیرهای الله نیز همین است، نه اینکه قرآن کریم خدا را مذکر بداند.
پس استفاده از دستور زبان عربی به این معنی نیست که خدا بین زن و مرد فرق گذاشته و عدالت را مراعات نکرده؛ بلکه اصلا خدا جسم نیست تا مذکر یا مؤنث باشد و کسی بگوید چرا خدا مؤنث نشده و یا از ضمیری استفاده نکرده که نه مذکر بودنش را ثابت کند و نه مؤنث بودنش.
____________
1. زخرف: 3.
2. شمس:2-1.