اعلام اولویت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی با صدور بیانیه‌ای ضمن گرامیداشت سالگرد فرمان تاریخی حضرت امام خمینی(ره) برای تشکیل این شورا و تبیین رویکردهای جدید این دبیرخانه در مسیر قرارگاهی شدن آن بر لزوم استمرار حرکت پرافتخار پیشرفت‌های علمی و فرهنگی کشور تا استقرار تمدن نوین اسلامی تأکید کرد.
در بخشی از این بیانیه می‌خوانیم:
«سی‌ونه سال پیش و در اوج حماسه‌آفرینی‌های ملت غیور و سرافراز ایران اسلامی در حفاظت و حراست از کیان کشور و پاسداری از نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، نگاه حکیمانه و آینده‌نگر رهبر کبیر انقلاب و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) با درایت بر این نکته مهم و حساس تمرکز یافت که اگر بخواهیم فرهنگ اسلامی و انقلابی به مثابه پایه و اساس همه رشادت‌ها، ایثار و از جان گذشتگی‌ها را پاس بداریم، انجام این مهم جز با وجود یک نهاد سیاست‌گذار کلان و فرابخشی مقدور و میسّر نخواهد شد.
پس از فروپاشی رژیم منحوس پهلوی و بازسازی نهادهای مختلف در درون ساختار انقلاب اسلامی، فرهنگ حاکم بر این نهادها مخصوصاً نهادهای فراگیری مانند آموزش و پرورش و آموزش عالی، مسئله ساده‌ای نبود که بتوان در کوتاه مدت، تحولات لازم را در آنها به‌وجود آورد. از طرف دیگر ادامه کار آنها به‌ویژه در دانشگاه‌ها به همان شکل سابق به صلاح جامعه نبود. در نتیجه، خصوصاً با توجه به جوّ حاکم بر دانشگاه‌ها، به منظور سامان‌دهی به امور دانشگاه‌ها، اولین ترکیب شورای انقلاب فرهنگی تحت عنوان ستاد انقلاب فرهنگی شکل گرفت.
در زمان تأسیس ستاد انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۵۹ با فرمان حضرت امام(ره) و با تدبیر ایشان هفت نفر به عضویت این شورا درآمدند. در شهریور سال ۱۳۶۲، هشت نفر دیگر به این ستاد اضافه و این ستاد با هدف گسترش فرهنگ اسلامی مخصوصاً اسلامی شدن مدارس و دانشگاه‌ها ترمیم شد.
در دوره دوم که از ۱۹ آذر ۱۳۶۳ آغاز شد شاهد تبدیل ستاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی به پیشنهاد مقام معظم رهبری (مدظله العالی) به حضرت امام خمینی(ره) هستیم که در این دوره، شورای عالی انقلاب فرهنگی، سیاستگذاری فرهنگی نظام را عهده‌دار شد به نحوی که در این دوره ساختارسازی در اولویت قرار گرفت و ده‌ها مرکز علمی و فرهنگی در حوزه‌های گوناگون علم و فناوری و فرهنگ در کشور با مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در ساختار علم و فرهنگ کشور تعبیه شدند. دوره سوم دوره سندنگاری و تصویب اسنادی راهبردی علم و فرهنگ کشور بود که سال‌های طولانی از ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۰ به نگاشت سندهای راهبردی مختلف اختصاص پیدا کرد که تدوین و اجرائی‌سازی اسناد راهبردی نظیر نقشه مهندسی فرهنگی، نقشه جامع علمی کشور، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از اهمّ این اسناد هستند و سرانجام دوره چهارم که از سال ۱۴۰۰ شروع شد، دوره قرارگاهی شدن شوراست به نحوی که شورا باید به قرارگاهی تبدیل شود که به مسئله نفوذ فرهنگی در شئون جامعه بپردازد. بنابراین شورای عالی انقلاب از دوره‌های هدایتگری در دانشگاه‌ها، هدایتگری در علم و فناوری، هدایتگری فرهنگ عمومی به دوره هدایتگری در چهار حوزه علم و فناوری و اجتماعی و فرهنگی رسیده است.
اکنون در آستانه بزرگداشت سی و نهمین سالگرد این نهاد برآمده از متن و بطن انقلاب اسلامی، شاهد درخشش کارنامه‌ای مشحون از دستاوردها، توانمندی‌ها و تجربیات مهم و اثربخش در زمینه‌های مختلف فرهنگی، علمی، تربیتی و آموزشی این شورا هستیم.
اساساً فلسفه و چرایی تشکیل شورای عالی انقلاب فرهنگی در نگاه نخست آن است که دو حوزه مهم و سرنوشت‌ساز فرهنگ و علم باید به دور از تلاطم‌ها و کشمش‌های روزمره، مدیریت و سیاستگذاری شود تا یک خطّ سیر معقول و منطقی در این دو حوزه مهم همواره مسیر حرکت را ترسیم کند اما متناسب با نیاز کشور در حوزه‌های علم و فرهنگ اکنون در مسیر قرارگاهی شدن شورای عالی انقلاب فرهنگی شاهد تشکیل چهار ستاد علم و فناوری، فرهنگی و اجتماعی، تعلیم و تربیت و زنان و خانواده هستیم.
هریک از این ستادها با رویکرد معطوف به راه‌بینی، راهبردی، راهبری و راه‌سنجی فعالیت می‌نمایند؛ «راه‌بینی» یعنی رصد و شناسایی اولویت مسائل، چالش و آسیب‌های کشور، «راهبردی» به معنای تعیین سیاست‌های راهبردی و عملیاتی ذیل سیاست‌های کلان نظام، «راهبری» یعنی هدایتگری و روشن کردن تکلیف دستگاه‌ها در عملیاتی‌سازی سیاست‌ها و «راه‌سنجی» به عبارتی «بازرسی علمی و فرهنگی» به موضوع نظارت بر عملیاتی شدن مصوبات توسط دستگاه‌های مرتبط و همچنین میزان اثربخشی اسناد و مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی دلالت دارد.
در زمینه اقدامات پیش روی شورای عالی انقلاب فرهنگی، راه‌اندازی رصدخانه علم و فرهنگ در شورای عالی انقلاب فرهنگی به‌عنوان یکی از اولویت‌های مهم شورای عالی انقلاب فرهنگی، تمرکز بر فرهنگ عمومی با حفظ ارزش‌های اخلاقی و دینی و تحکیم خانواده و تقویت عفاف و حجاب به‌عنوان اولویت دوم، تقویت مصوبات حوزه فرهنگی از دیگر اولویت‌ها، بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی اولویت چهارم شورای عالی انقلاب فرهنگی است که با جدیت دنبال می‌شود.
همچنین ورود به مسائل نوین در فناوری نظیر هوش مصنوعی و کوانتوم تا رسیدن به مرجعیت علمی از دیگر برنامه‌های مهم در شورای عالی انقلاب فرهنگی است.
اکنون که در مسیر قرارگاهی شدن شورا با هدف راهبری و نظارت در بخش فرهنگی به مثابه رویکرد جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی هستیم که با نوشتن اسناد راهگشا به‌عنوان یک امر ضروری برای کشور، هدایتگری راهبردها توسط شورا به‌عنوان ویژگی راهبری این نهاد انقلابی، مشارکت دستگاهی، نخبگانی، مردمی و دانشگاهی در راهبری و راهبردها، روزآمد شدن سیاست‌ها به‌منظور اثربخشی بیشتر اسناد، مشخص شدن نظریه فرهنگی، نظریه اجتماعی، نظریه علم و فرهنگ و نظریه معماری حکمرانی فرهنگی و کاربست آنها در شورا، استفاده از ظرفیت‌های نخبگانی و مردمی در نگارش اسناد، گذار از مدل حکمرانی هرمی و توجه به مدل حکمرانی شبکه‌ای در محور حکمرانی ولایی و گفتمان‌سازی اسناد شورا در بین دستگاه‌های عضو شورا به منظور تبیین، از اولویت‌های قرارگاهی شدن شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند که این شورا در سرفصل جدید مأموریت‌های خود به این مهم خواهد پرداخت و در راستای اجرای این مأموریت‌ها در ذیل هر ستاد در دبیرخانه شورا میزهای موضوعی ناظر به مسائل را با مشارکت ذی‌نفعان و حضور فعال گروه‌های مردمی در دستور کار خود قرار داده است.
با توجه به آنچه که گفته شد باید اذعان کرد که نهاد توانمند و پرثمر شورای عالی انقلاب فرهنگی که به نفس قدسی و الهی معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) پایه‌گذاری شد و حیات آن با تأییدات مکرّر رهبر معظم انقلاب اسلامی(مدظله‌العالی) استمرار یافت، توانسته علی‌رغم همه کاستی‌ها و کمبودها به انجام وظایف خود بپردازد و امید است این روند با دعای خیر همه دلسوزان اسلام و انقلاب تداوم داشته باشد.
در پایان این دبیرخانه ضمن گرامیداشت یاد و خاطره رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) و همه شهدای سروقامت انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، مدافعان حرم، شهدای امنیت و شهدای علم و فرهنگ کشور عزیزمان ایران اسلامی و تجدید بیعت با رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی) و طلب آمرزش و مغفرت الهی برای اعضای فقید این شورا، بر لزوم استمرار حرکت پرافتخار پیشرفت‌های علمی و فرهنگی کشور تا استقرار تمدن نوین اسلامی و ظهور حضرت بقیه‌الله ارواحنا له‌الفداء تأکید کرده و دست همه نخبگان و فعالان دلسوز را به گرمی می‌فشارد.»