میدان گازی آرش در انتظار ورود قاطع دستگاه‌های نفتی و دیپلماسی ایران
تقسیم میدان گازی آرش بین کویت و عربستان، بدون در نظر گرفتن سهم ایران، ضرورت ورود قاطع دستگاه‌های نفتی و دیپلماسی به این مسئله را می‌طلبد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس در پایان چهل و چهارمین نشست خود در دوحه قطر ادعاهای واهی خود علیه جمهوری اسلامی ایران درخصوص پرونده میدان گازی آرش را تکرار کردند و این‌بار پا را فراتر گذاشته و در پایان این نشست در بیانیه‌ای مدعی شدند که مالکیت میدان گازی مشترک آرش (الدره) متعلق به عربستان و کویت است و تنها این دو کشور حق بهره‌برداری از منابع آن را دارند.
درحالی سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، حق مسلم ایران در این میدان گازی را نادیده گرفته‌اند و به صورت یکجانبه، منابع ایران را بین دو کشور عربستان و کویت تقسیم کرده‌اند که اسناد رسمی مذاکرات کویت و ایران نشان می‌دهد که سال‌هاست این دو کشور، توسعه این میدان را مشروط و در انتظار مشخص شدن مرز آبی گذاشته‌اند.
سابقه میدان گازی آرش
در سال 1962 در میانه خلیج‌فارس ذخایر عظیم گازی کشف شد که حجم آن 35 تا 60 تریلیون فوت‌مکعب (60 هزار میلیارد فوت‌مکعب) تخمین زده شده است. این میدان که بین دو کشور ایران و کویت مشترک شناخته شد. در سمت ایران با نام «آرش» و در سمت کویت با نام «الدره» نامیده می‌شود.
از همان سال 1962 اختلاف میان ایران و کویت بر سر مرز آبی دو کشور در منطقه قرارگیری این میدان مشترک آغاز شد اما اختلافات به‌صورت اظهارنظرهایی در جلسات باقی ماند تا اینکه در سال 2001 ایران به استقرار تجهیزات برای آغاز حفاری اکتشافی در این میدان اقدام کرد. کویت با اطلاع از آغاز حفاری‌های اکتشافی توسط ایران، با تهدید کشورمان به شکایت در مراجع بین‌المللی، ایران را از هرگونه فعالیت تا زمان حصول نتیجه در تعیین مرز آبی نهی کرد و ایران نیز فعالیت‌های اکتشافی و توسعه‌ای خود را به‌روی میدان آرش متوقف کرد.
این اقدام کویت و همکاری ایران در توقف فعالیت‌ها، در حالی بود که عربستان و کویت در طرحی مشترک از سال 2000 فعالیت‌های اکتشافی و توسعه‌ای را به‌روی این میدان گازی بدون اطلاع ایران آغاز کرده بودند. این کار بدون اجازه ایران به‌عنوان یک شریک در این میدان مشترک انجام گرفت [بحث اجازه و هماهنگی با ایران بدین منظور بیان شده است که دو طرف هنوز بر سر تعیین مرز مشترک آبی در این منطقه اختلاف نظر داشتند.]
مهمان، صاحبخانه شد!
عربستان و کویت با تشکیل شرکت مشترک (KJO) سهم برداشت از این میدان را به‌صورت 50 درصد عربستان و 50 درصد کویت بین خود تقسیم کردند و هیچ سهمی برای ایران که برآورد شده است تا 70 درصد از ذخایر گازی این میدان مشترک در آب‌های ایران باشد قائل نشدند.
سال 1395 بود که خبرگزاری تسنیم با انتشار گزارشی هشدار داد که کویت سهم ایران را در «آرش» به عربستان بخشید اما مسئولان وقت، اولویتی برای توسعه این میدان قائل نبودند و پرونده آن را برای ادامه مذاکرات با کویت جهت تعیین حدود مرزهای آبی باز گذاشتند.
ادامه طرح شبیخون به ذخایر گازی ایران در میدان آرش، امضای سند همکاری اخیر بین سعودی‌ها و کویت برای تولید روزانه یک میلیارد فوت‌مکعب گاز و 84 هزار بشکه میعانات گازی از این میدان مشترک بود.
البته سوابق تاریخی نشان می‌دهد در طول مذاکرات دو کشور ایران و کویت از 60 سال پیش، بر سر تعیین مرزهای آبی و همکاری مشترک در برداشت از این منابع گازی، همواره سران دو کشور حق کشور مقابل را برای سهم‌داشتن در این منابع عظیم گازی به‌رسمیت شناخته‌اند و تا اواخر قرن بیستم و رسیدن به سال 2000 نیز، سعودی‌ها نقشی در این مذاکرات دوجانبه بین ایران و کویت نداشتند و این طرح سعودی، برای سهم‌گیری از منابع گازی این میدان مشترک بین ایران- کویت، از همان سال آغاز شد.
آرش در انتظار ورود مسئولان
جواد اوجی؛ وزیر نفت ایران فروردین ماه 1401 با انتشار مطلبی اعلام کرد «مطالعات جامع میدان مشترک آرش با حفاری چاه اکتشافی و انجام لرزه‌نگاری تکمیل شده است و به‌زودی با نصب جکت (پایه) عملیات حفاری در این میدان آغاز خواهد شد. گرچه ما مایل به مذاکره و همکاری برای توسعه میدان‌های مشترک هستیم اقدامات یکجانبه، مانع طرح مذکور نخواهد گردید.»
این اظهارات وزیر نفت نشان می‌داد ایران از این پس قرار نیست مثل سال‌های گذشته، نظاره‌گر تقسیم منابع گازی ایران در میدان مشترک آرش، بین کویتی‌ها و سعودی‌ها بماند و بعد از 22 سال وقفه در توسعه میدان گازی آرش، بار دیگر اقدامات توسعه‌ای را برای برداشت گاز از این مخزن مشترک، آغاز می‌کند؛ اما در یک‌سال گذشته نیز اتفاق مؤثری در میدان آرش از سوی ایران رخ نداد و به‌نظر می‌رسد روز به روز این کشورها، در تقسیم منابع ایران حریصانه‌تر رفتار می‌کنند.