از نظر وزنی 58 درصد از محصولات وارداتی کشور در نیمه نخست امسال شامل هشت کالای اساسی بوده و این زنگ خطری برای تامین امنیت غذایی کشور در آینده است. 

به گزارش فارس، در چند سال اخیر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه حتی با دادن یارانه، خود اتکایی کالاهای اساسی را بیشتر کرده‌اند.

بر اساس گزارش سازمان توسعه تجارت که به تازگی منتشر شده، واردات کالاهای اساسی در شش ماهه 1402 در مجموع به ارزش شش میلیارد و 400 میلیون دلار و به وزن  حدود 10 میلیون و 250 هزار تن رسیده که نشان‌دهنده سهم 21 درصدی از نظر ارزش و 58 درصدی از نظر وزنی در کل واردات کشور است.

این آمار نشان می‌دهد که از نظر وزنی در نیمه نخست امسال بیش از نیمی از محصولات وارداتی کشور کالای اساسی و شامل هشت قلم کالا نظیر ذرت، روغن، دانه سویا، برنج، شکر، جو، کنجاله سویا و گندم بوده است.

بر اساس این گزارش در نیمه نخست سال 1402 کالای اساسی از نظر وزنی بیش از نیمی از کل کالای وارداتی به کشور را شامل شده و بررسی‌ها نشان می‌دهد که سهم کالاهای اساسی در کل تولیدات کشاورزی کشور رقم قابل توجهی نیست و آمارها هم موید همین موضوع است. به گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، سالانه 125 میلیون تن انواع محصولات کشاورزی در کشور تولید می‌شود اما با این حال 90 درصد روغن و 70 درصد نهاده خوراک دام و طیور مورد نیاز وارداتی است.

 نتیجه ارز 4200 تومانی

سالانه حدود یک میلیون تن برنج، نزدیک به یک میلیون تن شکر، 100 هزار تن گوشت وارد کشور می‌شود. در واقع بخش زیادی از تولیدات کشاورزی کشور به کالاهای غیر ضروری اختصاص دارد.

در عین حال ایران در تولید هندوانه و خربزه جایگاه دوم و سوم دنیا را دارد. سالانه بیش از 5.5 میلیون تن گوجه فرنگی تولید می‌کند و تامین‌کننده عمده محصولات جالیزی کشورهای همسایه است که همه اینها به محصولات آب بر و غیر ضرور معروف هستند.

وزارت جهاد کشاورزی برنامه‌های افزایش خود اتکایی را برای دانه‌‌های روغنی و تولید علوفه در دهه‌های پیش اجرا کرده‌اما نتیجه قابل قبولی نداشته است. مثلا برنامه خود اتکایی 70 درصدی را در روغن تدوین کرد اما در اجرا با شکست مواجه شد.

علیرضا مهاجر، معاون زراعت جهاد کشاورزی چندی قبل درباره دلایل شکست این طرح گفت:‌ اختصاص ارز 4200 تومانی در آن زمان به واردات روغن و درآمد زیادی که برای واردکنندگان داشت از مهم‌ترین دلیل شکست این طرح بود.

 سیاست‌های تولید باید تغییر یابد

علی عزیزی، کارشناس کشاورزی هم در این زمینه معتقد است:‌ وزارت جهاد کشاورزی باید سیاست‌های تولید خود را متناسب با نیاز کشور به کالای اساسی تغییر دهد که البته این سوگیری در هم کشورها در حال انجام است.

وی افزود:‌ وزارت جهاد کشاورزی «طرح الگوی کشت» را در راستای همین سیاست سال گذشته آغاز کرد که تولیدات به سمت کالاهای اساسی و کم آب بر سوق پیدا کند اما نتیجه‌ای حاصل نشده است. مقامات این وزارتخانه می‌گویند نیاز به اعتبار است که تامین نشده است.

مسئله دیگر این است که با تولید محصولات 

غیر ضرور به جای محصولات اساسی درواقع آب کشور را هم صادر می‌کنیم. 

صادرات آب مجازی کلید واژه مهمی است که کشورها در صادرات و واردات آن را رعایت می‌کنند. خیلی از کشورها سیاست خود را طوری تنظیم کرده‌اند که برای جلوگیری از بیرون رفتن آب از مرزها برخی محصولات را صادر نمی‌کنند یا عمدا وارد می‌کنند که آب را در مرزهای خود نگه دارند.

بنابراین با جمعیت رو به فزونی  کشور که پیش‌بینی شده است تا سال 1420 حداقل به 95 میلیون نفر برسد، سیاست فعلی باید تغییر کند. برنامه‌ها به سمت تولید محصولات اساسی و حمایت از آنها پیش رود. رقابت بین کشورها از همین الان شروع شده و کشوری که دیر شروع کند بازنده است.