«خودتحقیری آموخته‌شده» برنامه دشمن برای جامعه زنان
مهدی برازنده
«درماندگی آموخته شده» اصطلاحی روانشناختی و به معنای تلاش نکردن افراد برای پیشرفت و فرار از مشکلات است؛ یکی از دلایل ابتلای افراد به درماندگی آموخته شده، مشاهده یا احساس ناکامی‌های پی‌درپی، تجربه سرکوفت و شکست‌های متعدد است که به تدریج فرد را به درماندگی عادت می‌دهد، در نتیجه فردِ مبتلا به این وضعیت، تلاشی برای فرار از موقعیتی که در آن قرار دارد، نمی‌کند و همواره خود را در موضع بازنده می‌بیند.
امروز تلاشی شبیه به این وضعیت را در عالم برخی رسانه‌ها و فعالان به اصطلاح اجتماعی علیه زنان ایرانی می‌بینیم که می‌توان از آن به عنوان ایجاد «خودتحقیری آموخته شده» در زنان یاد کرد. بسیاری از رسانه‌ها و فعالان اجتماعی که خود را حامی حقوق زنان می‌دانند، نه از فتنه 1401 که اوج خباثت آنها را با اسم رمز «آزادی زنان» و دفاع از بی‌حجابی بانوان مشاهده کردیم، که قبل‌تر از آن، مشغول تبلیغ تصویری مملو از خفقان، انزجار و ناامیدی در زنان ایرانی به مردم دنیا بودند و البته این تلاش ادامه دارد؛ اگرچه در جدیدترین اقدام نمایشی آنها، شاهد اهدای جایزه نوبل به یک زن ایرانیِ حامی تروریست‌های تجزیه‌طلب بودیم، که معنای این حرکت، گواه دیگری بر پروژه روانی آنها علیه زنان و دختران ایرانی است.
برخلاف این تبلیغات و تحرکات منفی علیه زنان کشورمان، امروز شاهد رشد 56 درصدی حضور آنها در دانشگاه‌های کشور، کسب بیش از 3 هزار و 300 مدال در عرصه‌های مختلف ورزشی تا سال گذشته، فعالیت 25.2 درصدی بانوان به عنوان مدیران دولتی کشور در همه سطوح عالی، میانی و پایه مدیریت اجرائی، کسب 111 کرسی مجلس شورای اسلامی در 11 دوره هستیم که این آمار و ارقام، تنها بخش بسیار کوچکی از پیشرفت و دستاوردهای بانوان ایران اسلامی است که توسط معاونت زنان و امور خانواده ریاست جمهوری در سال گذشته ارائه شده است.
نکته این‌جاست که با همه این پیشرفت‌ها و داشته‌های ارزشمند در حوزه زنان، اما بخشی محدود از دختران ما، خصوصاً در نسل‌های جدید، ممکن است به دلیل درماندگی یا خودتحقیری آموخته شده‌ای که در ابتدا به آن اشاره شد و همچنین کم‌کاری برخی دستگاه‌های تربیتی در سال‌های گذشته و جدی نگرفتن نقش پرورشی در نهادهای آموزشی و صد البته ضعف «جهاد تبیین» که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است، نگاهی غیرواقعی به وضعیت خود در جامعه داشته باشند.
سؤال این‌جاست که چند نفر از ما نام «پروفسور مریم رزاقی آذر» و ماجرای میهن‌دوستی و کسب عناوین برتر جهانی او را شنیده‌ایم؟ چند نفر از ما می‌دانیم که او ابتدای مهرماه امسال در شصت‌ویکمین کنگره انجمن اروپایی غدد کودکان (ESPE) که در هلند برگزار شد، از بین 1200 عضو از 91 کشور دنیا به‌عنوان برجسته‌ترین پزشک غدد کودکان در دنیا انتخاب شد؟ آیا روایت دفاع او از نام خلیج‌فارس در امارات و در حضور هزاران نفر در کنفرانسی که سال 1397 برگزار شده بود را شنیده‌ایم؟ بدون شک معرفی الگوهایی مثل ایشان یا خانم دکتر طناز بحری، نابغه پزشکی فوق‌تخصص سرطان خون از دانشگاه روتردام هلند که پس از فارغ‌التحصیلی در آنجا عطای مزایا و امکانات آنجا را به بهای خدمت به مردم کشورش بخشید و به ایران بازگشت، می‌تواند پروژه «تخریب چهره زن ایرانی» و «ایران‌هراسی» در دنیا را با شکست روبه‌رو کند. افرادی که به‌عنوان یک زن ایرانی، با حجاب اسلامی در میادین مختلف علمی و جهانی حضور و افتخار‌آفرینی می‌کنند.
خوب است اکنون که صحبت از تلاش رسانه‌های معاند برای نمایش چهره غیرواقعی از زن ایرانی شد، اشاره‌ای به فرمایش رهبر معظم انقلاب اسلامی در 20 شهریورماه امسال و در دیدار جمعی از مردم سیستان و بلوچستان، داشته باشیم؛ ایشان در این دیدار فرمودند: «معلومات اطلاعاتی ما نشان می‌دهد دولت آمریکا مجموعه‌ای برای بحران‌‌سازی در کشورها از جمله ایران ایجاد کرده که مأموریت آن یافتن و تحریک نقاطی است که به نظر آنها می‌تواند باعث بحران شود. از نظر آنها، تفاوت‌ها و اختلاف‌های قومی و مذهبی و مسئله جنسیت و زن جزو نقاط بحران‌ساز در ایران است که می‌خواهند با تحریک آنها به کشور عزیز ما ضربه وارد کنند، اما شتر در خواب بیند پنبه دانه!»
خوشبختانه امروز جامعه دختران و زنان کشورمان، جامعه‌ای بیدار، بانشاط و سرزنده است و گواه این گزاره، تحرک آنها در زمینه‌های علمی، اجتماعی، ورزشی و فرهنگی است. هنوز چند روزی از پایان بازی‌های آسیایی در هانگژو چین و کسب 18 مدال رنگارنگ توسط ورزشکاران بانوی کشورمان نمی‌گذرد که 31 درصد مجموع مدال‌های کاروان ایران را به نام خود ثبت کردند و یا از زمان اعلام نتایج قبولی زنان و دختران در کنکور سراسری 1402 که 61 درصد از آمار قبولی‌ها را به خود اختصاص دادند. این آمار و ارقام، نشانگر پویایی و اثرگذاری خوب زنان و دختران ماست و این روند باید تداوم داشته باشد و درگیر فشارهای بیرونی و القائات روانی بیگانگان قرار نگیرد.
اکنون برای پیشگیری از شیوع درماندگی یا خودتحقیری آموخته‌شده و کمرنگ‌نشدن انگیزه و حس خودباوری جامعه دختران و زنان کشورمان، لازم است واقعیات موجود در این بخش ارزشمند جامعه را تبیین کنیم. انتظار می‌رود نهادهای آموزشی، تربیتی، فرهنگی و رسانه‌ای جلوی تلاش بدخواهان در ساختن تصویر غلط از «زن ایرانی» در اذهان مردم دنیا و حتی مردم و به ویژه زنان و دختران ایرانی را بگیرند که یکی از این روش‌ها، معرفی الگوهای موفق حال حاضر جامعه زنان ایرانی است. اگرچه جامعه زنان ایران، دغدغه‌ها و مطالباتی دارند که تلاش مضاعف مسئولان را می‌طلبد و نباید فراموش کرد که برخی به دنبال تصویر‌سازی غلط از اولویت‌ها و جا زدن نیازهای غیرواقعی به جای مطالبات واقعی جامعه زنان هستند که این مهم نباید زنان و مسئولان و برنامه‌ریزان کشورمان را دچار خطای محاسباتی کند.