در کنار اهمیت جذب گردشگر خارجی، رونق بیشتر گردشگری داخلی و فراهم کردن امکان مسافرت ارزان برای خانواده‌ها یکی از نکات مهمی است که نیازمند توجهی فرابخشی است.

27 سپتامبر هر سال مصادف با 5 مهرماه به عنوان «روز جهانی گردشگری» نامگذاری شده است و با توجه به اهمیت صنعت گردشگری بر وضعیت اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی هر کشور، لازم است وضعیت این حوزه بیشتر مورد نقد و بررسی قرار گیرد.

با اتمام همه گیری کرونا و پایان محدودیت‌های سفر در اقصی نقاط جهان، دو سالی است که صنعت گردشگری رونق دوباره‌ای گرفته و براساس آمارها هم اکنون شاهد حضور چندین میلیونی گردشگران خارجی در ایران و همچنین رونق این صنعت در سایر کشورها هستیم، در کنار اهمیت جذب گردشگر خارجی، اگرچه در گردشگری داخلی هم وضعیت به زمان قبل از کرونا بازگشته است و مردم با خیال آسوده نسبت به بیماری و محدودیت‌های گذشته، به سفر می‌روند اما رونق بیشتر گردشگری داخلی و فراهم کردن امکان مسافرت ارزان برای خانواده‌ها نیز یکی از نکات مهمی است که نیازمند توجهی فرابخشی است.

در برهه زمانی کنونی اگرچه وضعیت سفرها خصوصاً در ایام خاصی از سال، رونق خوبی دارد، اما توزیع زمانی و مکانی سفر در حوزه گردشگری حائز اهمیت است، به گونه‌ای که افراد و خانواده‌ها بتوانند غیر از ایام تعطیلات نوروزی یا تابستان‌، مثلاً در ایام زیارتی هم امکان سفر به مکان‌های مورد نظرشان را داشته باشند. علاوه‌بر این، موضوع هزینه خوراکی و آشامیدنی، حمل‌ونقل هوایی و زمینی برای افرادی که صاحب خودرو نیستند و همچنین محل اقامت مسافران همواره از ملزومات سفر بوده است که متاسفانه در همه این بخش‌ها با کمبود عرضه و رشد قیمت‌ها مواجه هستیم. بنابراین برای رونق گردشگری باید نگاهی فرابخشی حاکم باشد، به گونه‌ای که علاوه‌بر وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، وزارت راه و شهر‌سازی، وزارت کشور، وزارت اقتصاد، شهرداری‌ها و... نیز در این رابطه نقش اثرگذاری دارند.

با یک بررسی ساده می‌توان دریافت که هم‌اکنون علاوه‌بر هزینه بالا در قسمت خوراکی، با کمبود و گرانی بلیت مسافرتی در بخش‌های مختلف و هزینه سنگین هتل‌ها و اقامتگاه‌ها رو‌به‌رو هستیم و به همین نسبت سایر ملزومات برای سفری چند روزه، آن هم برای یک سفر خانوادگی چندان مهیا نیست و لازم است شاهد تحرک بیشتری از سوی دستگاه‌های مربوطه در ارزان‌‌سازی سفر باشیم.

 شناسایی ظرفیت دستگاه‌های دولتی و پرداخت وام‌

 گام نخست برای ارزان‌سازی سفر

یکی از دستگاه‌هایی که نقش اصلی در ارزان‌سازی سفر بر عهده‌دارد، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است و به همین منظور، اقدامات این وزارتخانه را در این حوزه از علی اصغر شالبافیان، معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری جویا شدیم. او در پاسخ به کیهان گفت: یکی از اقداماتی که برای ارزان‌سازی سفر انجام شد، در دسترس قراردادن امکانات عمومی دستگاه‌های مختلف دولتی به کارمندان بود، به این منظور، مصوبه هیئت وزیران را با پیشنهاد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی داشتیم که مکان‌های اقامتی که در اختیار دستگاه‌ها است، باید پروانه بهره‌برداری از وزارت میراث فرهنگی داشته باشند که طبیعتاً با اخذ این پروانه، امکان شناسایی ظرفیت‌های خالی این مراکز فراهم می‌شود.

معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری ادامه داد: همچنین از محل تبصره 18 قانون بودجه، منابعی برای تحریک تقاضا در حوزه گردشگری و وام سفر اختصاص پیدا کرد که با توجه به مشکلی که در تامین مالی وجود داشت، اگر این مشکل منابع مرتفع شود، امکان افزایش ظرفیت و بهره‌مندی اقشار بیشتری از مردم فراهم خواهد شد.

شالبافیان در پاسخ به این سؤال که آیا پرداخت وام سفر به کارمندان اجرائی شده است، اظهار داشت: سال گذشته این طرح با نگاه حمایت از اقشار نیازمندتر اجرایی شد، اما برای این‌که در مقیاسی وسیع اجرائی شود، پیشنهاد وزارتخانه ارائه شده است، اما هنوز مبالغ مورد نظر تایید نشده است، با این حال، در صورت تایید می‌توانیم شاهد گسترش این طرح خصوصاً برای سفر به شهرهای زیارتی باشیم.

 لزوم توجه به هزینه‌های حمل‌ونقل، خوراک 

و اقامت گردشگران

مصطفی فاطمی، مدیرکل گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری نیز در‌باره اقدامات این وزارتخانه برای ارزان‌سازی سفر و تلاش برای رونق هرچه بیشتر گردشگری در کشور به کیهان گفت: می‌دانیم که دستگاه‌های دولتی، مهمانسراها و مجموعه‌هایی را برای اسکان کارکنان خودشان دارند، ما در تلاشیم تا اطلاعات کلی این ظرفیت‌ها را در قالب سامانه‌ای به نام «جانا» جمع‌آوری کنیم تا بتوانیم هم برای کارکنان دولت و هم برای سایر اقشار مردم استفاده شود. همچنین تسهیلات ویژه‌ای نیز برای آنها دیده‌ایم که بتوانند از تسهیلات دولتی استفاده کنند. علاوه‌بر این می‌توانیم بحث استفاده عمومی را نیز داشته باشیم تا بخشی از هزینه‌های اقامت گردشگران را حل کنیم، البته ما در گردشگری مستقیماً در دو حوزه با تورم درگیر هستیم، یعنی بخش‌های غذا و مشکلات حمل‌ونقل که می‌تواند در ارزان‌سازی سفر نقش پررنگی ایفا کند.

وی مانند شالبافیان، به تفاهم نامه‌های مشترک و استفاده از وام‌های سفر برای کارکنان دولت، برای ارزان‌سازی سفر‌اشاره کرد و افزود: موضوع دیگری که روی آن کار می‌کنیم، موضوع توزیع زمانی سفر است، یعنی اگر ما بتوانیم در زمان‌های خلوت، شهرها و مکان‌هایی که معمولا در برخی اوقات بیشترین گردشگر را دارند، به گونه‌ای مدیریت کنیم که غیر از زمان پیک سفر به آن‌جا سفر کنند، می‌توانیم با قیمت‌های مناسب‌تر سفرها را مدیریت 

کنیم.

 کافی نیست

اظهارات این مسئولان گردشگری در حالی است که اقدامات مذکور مانند وام سفر و... باید به طور ملموس خود را نشان دهد چیزی که کمتر شاهد آن در بین خانواده‌ها هستیم. اکنون اگر یک خانواده چهارنفره بخواهند مثلا با قطار سفری به مشهد داشته باشند و در یک اقامتگاه ساده ساکن شوند، به‌طور میانگین، حداقل حدود 8 تا 10 میلیون تومان باید هزینه کنند که این مبلغ برای یک کارگر یا حتی کارمند هزینه‌ای نسبتاً زیاد است، فاطمی در پاسخ به این نکته در مورد اقدامات وزارتخانه متبوع خود گفت: ما در سه قسمت حمل‌ونقل، که چندان نمی‌توانیم در آن ورود کنیم، غذا که سعی ما بر این است که در زیرمجموعه‌های خودمان با حداقل افزایش قیمت مواجه باشیم و دیگری بحث اقامت، تلاش می‌کنیم از ظرفیت دستگاه‌های دولتی مثلاً در مشهد و شمال کشور که بیشترین مسافر را دارند، استفاده کنیم.

مدیرکل گردشگری داخلی وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در مورد وضعیت تخصیص کارت سفر که از چندی پیش مطرح شده بود نیز بیان داشت: ما تجربه کارت سفر را در دولت قبل داشتیم که چندان موفق نبود، همچنین کار آزمایشی را نیز اجرا کردیم که با استفاده از پلتفرم‌ها بتوانیم برای سفر یارانه اختصاص دهیم که در این رابطه یک پلتفرم ورود پیدا کرد و تعدادی از دستگاه‌های دولتی با آن وارد قرارداد شدند، اما استقبال چندان خوبی نیز از این پلتفرم از طرف کارکنان دولت نشد، بنابراین فعلاً در حوزه دستگاه‌های دولتی سعی کرده‌ایم یارانه‌ای در قالب سفرها اختصاص دهیم. با این حال، امیدواریم با تغییراتی که در این طرح ایجاد می‌کنیم، بتوانیم میزان استقبال آنها از مزیت‌های سفر را بالا ببریم.

لزوم انجام کار جمعی

گفتنی است، با توجه به اهمیت و ارزش صنعت گردشگری، به نظر می‌رسد در کنار توجه به زیرساخت‌های جذب گردشگر خارجی که از نظر اقتصادی و ارزآوری و همچنین مقابله با ایران هراسی قابل توجه است، باید برای رونق سفرهای ارزان و گردشگری داخلی نیز شاهد تحرک همه‌جانبه دستگاه‌های مختلف باشیم. بدون شک توسعه گردشگری و سفر در کشور می‌تواند علاوه‌بر تاثیرات مثبت روحی برای خانواده‌ها، برکات زیادی در حوزه‌های مختلف از جمله رونق فروش صنایع دستی و‌اشتغال داشته باشد.