به گزارش جماران، اکونومیست در نوشتاری کوتاه به بررسی عملیاتی شدن اراده قدیمی ایران و عراق برای راه‌اندازی خط راه آهن شلمچه – بصره پرداخته و می‌نویسد: بیش از یک قرن است که موانع جغرافیایی و سیاسی بر سر راه ارتباط مستقیم ریلی بین عراق و ایران غیر قابل حل به نظر می‌رسید.
با این همه امروز رابطه عراق با همسایه شرقی به‌ اندازه‌ای است که بغداد قول داده تا سال 2025 فاصله 32 کیلومتری را که راه آهن آنها را از هم جدا می‌کند پر کند. در 2 سپتامبر، نخست‌وزیر عراق، محمد السودانی به محمد مخبر معاون رئیس‌جمهور ایران پیوست تا افتتاح این پروژه را اعلام کنند. مقامات عراقی و ایرانی می‌گویند که با تکمیل این پروژه در 18 ماه این خط به حداقل سه میلیون نفر خدمت‌رسانی خواهد کرد. این خط آهن، مسیر سریعی را برای سفر آسان‌تر توریست‌های ایرانی به عراق و همچنین زائران حرم‌های مقدس شیعیان در کربلا و نجف فراهم می‌کند. این خط آهن همچنین می‌تواند تجارت به آسیای مرکزی و چین را با اتصال مجدد عراق به مسیر ابریشم تسهیل کند.
ایران از اجرائی شدن این پروژه حمایت می‌کند چنانچه به منظور دور زدن تحریم‌ها از سوی غرب، خطوط حمل‌ و نقل را به هفت همسایه خود گسترش داده است. ایران در ماه ژوئیه (تیر ماه) مسیر راه آهن به افغانستان را بازگشایی کرد. خط دیگری هم‌اکنون ایران را از طریق ترکمنستان، ازبکستان و قزاقستان به چین متصل می‌کند.
ایران همچنین در حال کار بر روی یک خط 164 کیلومتری تا مرز آذربایجان است که پس از تکمیل آن، ایران می‌تواند به عنوان پل روسیه از طریق بندر بندرعباس به اقیانوس هند عمل کند. تکمیل خط آهن شلمچه – بصره می‌تواند به تقویت تجارت دو جانبه عراق و ایران منتهی شود.
تجارتی که مقامات ایرانی تخمین می‌زنند در سال جاری به 12 میلیارد دلار خواهد رسید. این خط آهن ارتباط میان ایران و لاذقیه، بندری در سواحل مدیترانه سوریه، را هم فراهم خواهد کرد.
اکونومیست در نتیجه‌گیری این گزارش ادعا کرده که راه‌اندازی این خط آهن برخی از کشورهای منطقه را نگران کرده چرا که از تعمیق رابطه بیشتر ایران و عراق واهمه دارند. کویت یکی از کشورهایی است که چندان از توافق ایران و عراق در این زمینه راضی نیست و البته مدت‌ها پیش پیشنهاد ایجاد خط آهن از عراق به بنادر خود را داده است. سعودی‌ها نیز خط راه آهنی را تا نزدیکی مرز عراق کشیده و منتظر تکمیل خط آن در خاک عراق هستند.
اکونومیست در ادامه مدعی شده که برخی تجار عراقی نگران هستند که دولت سودانی توسعه بند فاو را متوقف کرده و بنادر ایرانی را جایگزین آن کند.
جبران عقب‌ماندگی در توسعه گذرگاه‌ها
مهدی صفری؛ معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امـور خارجه هم در یک نشست تخصصی، با ‌اشاره به مبحث گذرگاه‌ها، گفت: متأسفانه در گذشته به دلایل مختلف توسعه گذرگاه‌ها پیگیری نشده است؛ اما تکمیل ریل آستارا به رشت و همچنین توسعه ناوگان کشتیرانی در خزر مورد توجه قرار گرفته است و متوجه هستیم که صادرات شمال به جنوب را صرفاً در انحصار خط ریلی آستارا و رشت قرار ندهیم. همچنین ایجاد پل‌های جدید بر روی سرخس به‌منظور صادرات صیفی‌جات شرایط را به سمتی برده است که امسال زیر بار خواهد رفت و جالب است بدانید هم اکنون ظرفیت این خطوط تا 15 میلیون تن وجود دارد و این عدد ظرفیت دو برابر شدن را دارد. لذا ترانزیت شمال به جنوب در این دولت مورد توجه قرار گرفته است.
این دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه همچنین با ‌اشاره به اهمیت مقوله ترانزیت شرق به غرب و دور زده شدن ایران در این مسیر تجاری در سال‌های اخیر، گفت: در سفر اخیر رئیس‌جمهور به چین تفاهم شد که این مسیر احیا شود؛ اما باید بدانیم تحقق این تفاهم نیازمند تعرفه یکسان و هماهنگی بین پنج کشور است که کار زیادی را می‌طلبد و این موضوع با جدیت در حال پیگیری است.
صفری به حرکت ‌شانه ‌به‌ شانه وزارت خارجه با وزارتخانه‌های دیگر‌ اشاره کرد و گفت: ما هم اکنون ادعای 30 میلیون ترانزیت شمال به جنوب و 60 میلیون تن شرق به غرب را نداریم؛ اما تلاش جمعی به سمتی است که به سمت تحقق این مهم حرکت کنیم. درآمد بالغ بر صد میلیارد دلار پیش‌بینی تحقق این برنامه‌ها است.
وی به اهمیت بندر چابهار برای کشور هند تأکید کرد و گفت: علاوه ‌بر افغانستان که مورد توجه هند است باید بدانیم آسیای مرکزی مورد توجه هندی‌ها است؛ لذا باید تلاش کنیم گذرگاه بندر چابهار را فعال کنیم و باید بدانیم که هم اکنون کامیون زودتر از قطار کالا را از جنوب به شمال می‌رساند که در همین خصوص وزیر محترم راه و شهر‌سازی دستورات لازم را در جهت اصلاح روند موانع مسیر ریلی صادر کرده‌اند.
این مقام وزارت خارجه در همین ارتباط افزود: زمان کوتاه و هزینه کم در ترانزیت بین‌المللی امری بسیار حائز اهمیت است و در همین راستا تلاش‌های گسترده‌ای شکل گرفته تا موانع موجود برای تحقق این هدف برداشته شود. گذرگاه شلمچه-بصره نیز بسیار مهم است. درست است که این مسیر مسافری تعریف شده است؛ اما از همین مسیر به بهترین شکل می‌شود استفاده تجاری نیز صورت گیرد. اتصال به دریاچه وان نیز مورد توجه است که در برنامه‌های آتی با کشور ترکیه پیگیری خواهد شد. همچنین انتقال و ترانزیت برق می‌تواند به کشورهای همسایه مورد توجه قرار گیرد.