ظرفیت تمدن‌سازی در عرصه جهان امروز
اربعین مبنای عظیم نظم جهانی جدید
ایرج نظافتی
یا حسین ابن علی
خون گرم تو هنوز
از زمین می‌جوشد
هر کجا باغ گل سرخی هست
آب از این چشمه خون می‌نوشد
کربلایی است دلم
صراط مستقیم و نور خورشید حماسه بزرگ راهپیمایی اربعین حسینی(ع) در مسیر عاشقی نجف تا کربلا، نوید بصیرت، بیداری اندیشه‌ها، ایجاد و تقویت همدلی و برادری عصر‌ها و نسل‌ها را به ارمغان می‌آورد و پیوندی ناگسستنی و مستحکم بین ملت‌ها به‌ویژه ملت ایران و ملت عراق را خلق می‌کند.
در احادیث فراوانی از امامان معصوم علیه‌السّلام به زیارت اربعین سفارش و به زمان و مکان استحباب بیشتر این زیارت، اشاره شده است؛ به طوری که در مناسبت‌های گوناگون به آن ترغیب و در حدیثی، یکی از نشانه‌های مؤمن شمرده شده است. این سفارش‌های مؤکد از آن‌روست که اهل بیت علیهم‌السّلام خواسته‌اند به بهانه‌های گوناگون، از جمله با تاکید بر زیارت اربعین، نام و یاد آن حضرت زنده نگه داشته شود.
اما در روزگار ما زیارت اربعین جلوه‌ای دینی و سیاسی پیدا کرده و به نوعی اقتدار جهان اسلام را به رخ جهانیان و استکبار جهانی می‌کشد و در این میان مخالفانی هم پیدا کرده که اغلب رسانه‌های خبری غربی را مدیریت می‌کنند و به دنبال بایکوت اخبار اربعین و به حاشیه کشاندن این رویداد مهم تاریخی هستند، که باید به این افراد و صاحبان رسانه‌های سکولار غربی گفت: زهی خیال باطل!
چراغ اربعین پرفروغ‌تر از آن است که توسط چند رسانه پر مدعای غربی بایکوت شود و مردم از سراسر جهان با هر دین و مذهبی راهی کشور عراق شده‌اند و برابر آمارهای موجود، مسلمانان شیعه و سنی و مسیحیان و مذاهب گوناگون در این رستاخیز عظیم و میلیونی شرکت کرده‌اند. به عنوان یک نمونه تاریخی، گاندی بودایی، رهبر آزادی‌خواهان هند، پیروزی در مقابل استعمار انگلیس را الگوگیری از رفتار و گفتار امام حسین علیه‌السلام می‌داند که ذلت را نپذیرفت و در برابر ظلم و ستم دشمنان سلطه‌گر، ایستادگی و مقاومت کرد.
آمارها چه می‌گویند؟
وزارت کشور عراق، آماری جدید از شمار زائرانی که برای مراسم اربعین امام حسین(ع) به عراق رفته‌اند، ارائه کرد.
به گزارش الفرات نیوز، وزارت کشور روز پنج‌شنبه هفته گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد: کمیته عالی تامین امنیت مراسم اربعین با استقرار یگان‌های امنیتی در تمامی مناطق و جاده‌هایی که زائران به سمت کربلای معلی طی می‌کنند، به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
در این بیانیه آمده است: نهادهای مربوطه در حال انجام اقدامات خود برای تسهیل روند ورود زائران از تمامی مرزهای کشور عراق یعنی المنذریه، زرباطیه، الشیب، شلمچه، سفوان، مندلی، کرکوک، القائم، فرودگاه بغداد، فرودگاه نجف و فرودگاه بصره هستند.
وزارت کشور عراق بیان کرد: مجموع زائران ورودی به عراق از ابتدای مراسم اربعین تا پایان روز چهارشنبه (هشتم شهریور1402) به ۲ میلیون و ۳۲۹ هزار و ۴۰۰ نفر رسیده است.
طبق این بیانیه، حضور زائران به عراق برای اجرای مراسم اربعین حسینی
ادامه دارد.
اما تا لحظه تنظیم این گزارش یعنی روز شنبه 11 شهریورماه جاری، طبق آمارهای کشورمان، رئیس پلیس مهاجرت و گذرنامه فراجا از خروج بیش از 3 میلیون و 350 هزار زائر از کشور برای شرکت در راهپیمایی عظیم اربعین حسینی خبر می‌دهد.
سردار علی ذوالقدری رئیس پلیس مهاجرت و گذرنامه فراجا در گفت‌وگویی در خصوص آخرین وضعیت ورود و خروج زائران اربعین حسینی، اظهار می‌دارد: «تا این لحظه بیش از 3 میلیون و 350 هزار زائر اربعین حسینی از مرزهای زمینی، دریایی و هوایی از کشور خارج شده و در مقابل یک میلیون و 250 هزار نفر به کشور بازگشته‌اند.»
رئیس پلیس مهاجرت و گذرنامه فراجا تصریح می‌کند: «بیشترین ترددها با 44 درصد از مرز مهران صورت گرفته و 26 درصد نیز از مرز شلمچه بوده است، در صورتی که کل ترددها از مرزهای هوایی 4 درصد ثبت شده است.»
ذوالقدری با بیان این مطلب که آمار ورود به کشور از روز چهارشنبه هشتم شهریور شدت یافته است، در خصوص آخرین وضعیت تردد زائران پاکستانی و افغانستانی اعلام می‌کند: «اتباع خارجی که مقیم ایران بوده و دارای اسناد اقامتی هستند، با صدور دفترچه اقامتی توسط پلیس مهاجرت و گذرنامه فراجا به‌راحتی از مرز چذابه برای شرکت در اربعین حسینی از کشور خارج می‌شوند، اتباع خارجی هم که به صورت ترانزیت وارد کشور می‌شوند، از مرز چذابه وارد کشور
عراق می‌شوند.»
آمارهای تاریخی درباره پیاده‌روی اربعین
قاضی طباطبایی در کتاب تحقیق درباره اول اربعین سیدالشهدا می‌نویسد: «حرکت به سوی کربلا در روز اربعین از زمان امامان معصوم(ع) در بین شیعیان رایج بوده است و شیعیان حتی در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز به این حرکت مقید بوده‌اند.»
توصیه به زیارت اربعین باعث شده است که شیعیان به‌ویژه ساکنان عراق، از نقاط مختلف این کشور به سوی کربلا حرکت کنند. این حرکت که غالباً به صورت پیاده صورت می‌گیرد یکی از پرجمعیت‌ترین راهپیمایی‌ها در جهان شمرده می‌شود.
پس از سقوط حزب بعث عراق جمعیت این زائران چند برابر شده است، به طوری که گزارش‌ها از حضور ۱۵ میلیون زائر در سال ۱۳۹۲ش، حدود ۲۰ میلیون در سال ۱۳۹۳ش و ۲۷ میلیون در سال ۱۳۹۴شمسی خبر داده‌اند.
همچنین در زمان شیوه بیماری کرونا با توجه به اینکه کشور عراق درهای خود را به روی دیگر کشورها بست، اما آمار شرکت در مراسم اربعین در سال 1399 حدود چهارده و نیم میلیون و در سال 1400 به حدود 16 میلیون و ۳۰۰ هزار نفر رسید.
و پیش‌بینی‌ها بر این است که امسال چند برابر سال‌های قبل در این راهپیمایی شرکت خواهند کرد.
مقدمه‌سازی عظیم جهانی نهفته در اربعین
استاد حسن رحیم‌پور ازغدی عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره اهمیت زیارت امام حسین(ع) و ضرورت رونق بخشیدن به مراسم پیاده‌روی اربعین می‌گوید: «ذکر امام حسین(ع) در این مقدمه‌سازی عظیم جهانی نقش دارد و جهانی شدن با مقدمه‌سازی امام حسین(ع) و به دست امام مهدی(ع) صورت می‌گیرد. این اتفاق بشری را می‌خواهم از بعد مادی و علمی نگاه کنم نه از نگاه صرفا شیعی.
این راهپیمایی عظیم بشری حرکت یک امت است. یک امت که از حالت سکون به حرکت می‌آید.
مفاهیم عظیمی در مناسبات انسانی در این راهپیمایی عوض می‌شود. مفهوم مالکیت و ایثار؛ در این جمع ۲۰ و چند میلیونی هیچ کس خودش را مالک هیچ چیز نمی‌داند. رهای مطلق است. مقطوع از همه وابستگی‌های اعتباری و حتی حقیقی است.
این جوری رها شدن انسان آن هم به سمتی که خطرناک است و اصلا خطرپذیری در ابعاد ۲۰ میلیونی در دنیا سابقه و نظیر نداشته است.»
وی تصریح می‌کند: «در این راهپیمایی شرکت‌کنندگان برنامه‌ریزی می‌کنند اما تکیه به برنامه‌ریزی مادی نمی‌کنند. مفهوم ایثاری که در این مناسک می‌بینید مثل پذیرایی که در اربعین می‌شود در دنیا نمونه ندارد اینکه صاحب خانه‌ها ولو فقیر التماس می‌کنند که من می‌خواهم نوکری‌تان را بکنم.
اصلا مفهوم مالکیت و ایثار، مفهوم من و تو، مرزهای بین انسان‌ها، مرزهای اعتباری و مادی، عوض می‌شود.
در این راهپیمایی میزبانان، میهمانان را از همدیگر می‌دزدند و تمام سرمایه‌هایشان را شیعیان و حتی سنی‌های عراقی برای زوار اربعین می‌گذارند. التماس معکوس است. همه دنیا گدایی می‌کنند برای گرفتن چیزی. این‌جا گدایی می‌کنند برای دادن چیزی. این می‌تواند مبنای تمدن جدید جهانی باشد.»
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه می‌گوید: «مفهوم ریاضت و سازندگی این‌جا یکی می‌شود. ریاضتی که سازنده است. آدم‌هایی که دو پا ندارند روی زانو راه می‌روند چطور ۲۰۰ کیلومتر را روی زانو در این پیاده‌روی شرکت می‌کنند.
مفهوم فایده‌گرایی و عقلانیت، خطرپذیری و ریسک‌پذیری در آن عوض می‌شود. عشق برنامه‌ریزی‌شده هیچ جای دنیا وجود ندارد اما یک برنامه‌ریزی عاشقانه در این پیاده‌روی اربعین وجود دارد.
در عین حال کسی که فکر می‌کنی در راه رفتن فکر نمی‌کند و راه می‌رود دارد فکر می‌کند و با خود حرف می‌زند و راه می‌رود.»
استاد رحیم‌پور می‌افزاید: «تضاد فردیت و جمعیت؛ این هم یکی از بزرگ‌ترین معضلات در حوزه نظریه‌پردازی تمدن‌ها است که حل می‌شود.
اخلاق و سیاست؛ این هم یکی دیگر است. کربلا اوج اخلاق و سیاست است. از یک طرف امام حسین(ع) می‌گوید نه اینکه من با تو مبارزه می‌کنم بلکه مثل منی با مثل تویی هیچ وقت در هیچ جا مصالحه نمی‌کند. امام حسین(ع) اوج اخلاق است.
تعبیری دارند خیلی زیباست. به یزیدیان می‌گویند: خودتان و حیوانات‌تان تشنه هستید ما آماده‌ایم که شماها را سیراب کنیم بعد به یارانش می‌فرماید به اسب‌ها به‌تدریج آب دهید که نکند شکم درد بگیرند.
در کجای دنیا، در کدام جنگ، نه بلکه در کدام صلح این حرف‌ها و رفتارها دیده می‌شود؟!»
در فضیلت پیاده‌روی اربعین
امام خامنه‌ای در فضیلت اربعین می‌فرمایند: «حماسه بزرگ اربعین که با حضور ملت ایران، ملت عراق و مسلمانان دیگر کشورها هر سال تکرار می‌شود پدیده فوق‌العاده مهمی است که به فضل الهی و درهنگام نیاز شدید دنیای اسلام شکل گرفته است.»
در کلام حضرت امام صادق علیه‌السلام آمده است: سفر‌های دیگر مانند حج اگر ترس و خوف باشد نباید بروند، اما برای سفر کربلا با خوف هم باید رفت! و برای توانگران شایسته است سالی دوبار و فقیران سالی یک بار به زیارت امام حسین علیه‌السلام بروند!
در برابر هر گام و قدمی که در راه زیارت امام حسین علیه‌السلام برداشته می‌شود پاداش حج و عمره خانه خدا برای زائران ثبت می‌شود.
همچنین حضرت امام حسن عسکری علیه‌السلام زیارت اربعین را یکی از نشانه‌های مؤمنین معرفی می‌کنند.