برنامه هفتم توسعه در حوزه فضای مجازی برخلاف انتظارات بسیار ضعیف و غیرقابل دفاع نگاشته شده است. در حالی که انتظار می‌رود برنامه‌های پنج‌ساله در راستای سیاست‌های بالادستی تدوین شود، این مهم لااقل در بخش مربوط به فضای مجازی برنامه هفتم محقق نشده است. رهبر معظم انقلاب در سال‌های 90 و 94 موارد بسیار مهم و راهبردی به‌عنوان سیاست‌های کلی در احکام شورای عالی فضای مجازی صادر کرده‌اند. متاسفانه این احکام در طول دهه 90 توسط رئیس‌جمهور سابق مورد بی‌مهری تمام قرار گرفت. در حالی که انتظار می‌رفت دولت سیزدهم بخش فضای مجازی برنامه هفتم را در راستای تحقق مفاد احکام مزبور تدوین کند، متاسفانه در این برنامه هیچ توجهی به احکام شورای عالی فضای مجازی به‌عنوان اسناد بالادستی صورت نگرفته است. 

در این یادداشت نخست اشاره مختصری به بخش‌های مربوط به فضای مجازی در برنامه هفتم کرده و در ادامه موارد پیشنهادی الحاق به برنامه بیان خواهد شد. 

فصل 13 برنامه که به شبکه ملی اطلاعات می‌پردازد، صرفا توسعه فنی و زیرساختی فضای مجازی را مورد توجه قرار داده است. هرچند شبکه ملی اطلاعات به فرموده رهبر معظم انقلاب مهم‌ترین موضوع در حوزه فضای مجازی است اما باید توجه کرد شبکه ملی اطلاعات از منظر ایشان شبکه‌ای است که:

حائز امنیت محتوایی باشد یعنی محتوای غیراخلاقی و معارض با ارزش‌های اسلامی در آن اجازه انتشار نداشته باشد؛ 

حائز امنیت اطلاعاتی باشد یعنی کلان‌داده‌ها از کشور خارج نشده و در اختیار بیگانگان قرار نگیرد؛

سرویس‌های راهبردی همچون پیام‌رسان، موتور جست‌وجو و سیستم عامل در آن بومی شده باشد؛

بالاترین سطح از سلامت و امنیت را داشته باشد؛

و...

این در حالی است که آنچه به‌عنوان شبکه ملی اطلاعات در سند برنامه آمده است صرفا توسعه زیرساختی بوده و موارد فوق به کلی مغفول واقع شده‌اند.

فصل 15 ماده 76 نیز که مربوط به تولید محتوا در فضای مجازی است، صرفا به تقسیم کار وزارت ارشاد و سازمان صداوسیما درباره شبکه نمایش خانگی که مدت‌هاست محل بحث و نظر بوده پرداخته است و دیگر هیچ!

و اما موارد پیشنهادی که ضروری است در برنامه هفتم مورد توجه قرار گیرند:

1. لازم‌الاجرا شدن کلیه مصوبات شورای عالی فضای مجازی از جمله سیاست‌های پهنای باند که دولت قبل به‌دلیل بی‌توجهی به آن مورد مؤاخذه رهبر معظم انقلاب قرار گرفت و در این دولت نیز همچنان مغفول واقع شده است؛

2. بومی‌‌سازی سرویس‌های پرکاربرد و راهبردی همچون سیستم عامل، موتورجست‌وجو، ابر ملی، رایانامه ملی و ضد بدافزار؛

3. تدوین سند خودکفایی در تولید سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای مورد نیاز در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات به‌گونه‌ای که هرگونه تحریم در عرصه فضای مجازی نتواند موجب اخلال در زندگی روزمره مردم و فعالیت کاربران شود؛

4. ممنوعیت استفاده از سکوهای خارجی که مشابه استاندارد داخلی دارند؛

5. برنامه‌ریزی برای سالم‌‌سازی فضای مجازی به‌گونه‌ای که شبکه پایه کشور مبتنی بر اینترنت خانواده باشد؛

6. ساماندهی vpnها به‌گونه‌ای که وزارت ارتباطات مکلف شود به‌صورت مستمر کلیه فیلترشکن‌ها و vpnها را مسدود کرده و همزمان سازوکار ارائه vpn قانونی به افراد حقیقی و حقوقی واجد صلاحیت را تهیه کند؛

7. توسعه پیام‌رسان‌های بومی در عرصه بین‌الملل و در تراز سکوهای مطرح جهانی؛

8. امضای پیمان‌نامه و ایجاد اتحادیه‌های اطلاع‌رسانی با سایر کشورها به‌ویژه کشورهای اسلامی به‌منظور ایجاد توازن در عرصه اطلاع‌رسانی بین‌الملل؛

9. تدبیر سازوکار لازم در جهت تحقیق، پژوهش و طراحی پروتکل ارتباط بومی- جایگزین پروتکل TCP/IP- تا پایان برنامه هفتم؛

10. ارائه خدمات دولت الکترونیک به‌صورت انحصاری در سکوهای داخلی؛

11. تدبیر لازم برای اینکه نسبت ترافیک داخل به بین‌الملل تا پایان برنامه 80 به 20 (80 درصد ترافیک داخل و 20 درصد ترافیک بین‌الملل) باشد؛

12. الزام تهیه و تدوین پیوست فرهنگی و امنیتی برای توسعه هرگونه فناوری نوین ارتباطی و اطلاعاتی؛

13. فعالیت سرویس‌های پرکاربرد در فضای مجازی، باید به‌گونه‌ای باشد که امکان دسترسی به هرگونه محتوای غیراخلاقی، محتوای خلاف اعتقادات و شایعات وجود نداشته باشد.