آگاهی از معیارهای انتخاب وسیله سرمایشی مناسب با بازده بالا
گالیا توانگر
مفهوم صرفه‌جویی در قلب رفتارهای روزانه ما نهفته است. اساساً به این معنی است که تنها برای فعالیت‌های ضروری و روزانه از لوازم خانگی خود استفاده کنیم. باید در نظر داشته باشیم که آیا می‌توانیم برای این فعالیت، جایگزینی راحت‌تر و همچنین کم‌هزینه‌تری را داشته باشیم؟ برای مثال وقتی از خانه خارج می‌شوید، چه لزومی دارد که وسیله سرمایشی منزل روشن نگه داشته شود؟ و یا می‌توانید کولر آبی خود را روی دور کند قرار داده و خودتان و بچه‌ها در یکی از اتاق‌های کوچک که سریع خنک می‌شود، ظهر را سپری کنید. در مناطق جنوب کشور که از دو یا سه کولر گازی بهره‌مند هستید، می‌توانید به فواصل زمانی یکی از کولرها را خاموش و از دو یا یک کولر دیگر استفاده کنید. شاید این رفتارهای کوچک خیلی چشمگیر نباشند، اما مطمئناً در مقیاس بزرگ به‌شدت تأثیرگذار خواهند بود.
برخی از رفتارها بسیار برای اتلاف انرژی شهرت دارند و در یک خانواده توجه کمی به آن می‌شود. یکی از بخش‌های دارای اتلاف انرژی زیاد در خانه‌هایمان مربوط به وسایل سرمایشی است. بیشتر اوقات زمان‌هایی که کسی در ساختمان حضور ندارد، وسایل سرمایشی روشن بوده و میزان زیادی انرژی استفاده می‌کنند. این هزینه غیرضروری بسته به طولانی بودن تابستان در منطقه شما می‌تواند بسیار قابل‌توجه باشد. استفاده از یک دماسنج بسیاری از هزینه‌های شما را کاهش می‌دهد.
می‌توانید از خنکی هوای طبیعی در شب‌های تابستان استفاده کنید. طبق گفته وزارت انرژی لذت بردن از تهویه طبیعی در شب‌های گرم تابستان ایده هوشمندانه‌ای است. البته این نکته را باید توجه داشته باشید که آیا واقعاً هوای بیرون خنک‌تر از خانه است یا خیر؟
دستگاه مناسب خریداری کنیم
نخستین قدم برای کاهش مصرف انرژی در وسایل سرمایشی انتخاب درست دستگاه است که این کار به‌وسیله بررسی عواملی امکان‌پذیر است. این عوامل شامل:
ظرفیت دستگاه باید به اندازه سالن یا اتاقی باشد که دستگاه را در آن قرار می‌دهید. سیستم باید به‌گونه‌ای خریداری شود که همه نیازهای مربوط را پوشش دهد. چنانچه ظرفیت کمتر باشد، دستگاه باید انرژی بیشتری برای سرمایش مصرف کند؛ بنابراین لازم است درباره انتخاب سایز وسایل سرمایشی بیشتر بدانید. استفاده از فیلترهای هوای مناسب و مؤثر، عملکردی بی‌صدا، کم‌صدا و آرام دو فاکتور مؤثر در انتخاب دستگاه مناسب‌اند.
مجتبی هدایت پور یک شهروند در مورد اینکه کدام وسیله سرمایشی انتخاب شماست؟ به گزارشگر کیهان می‌گوید: «باید مطابق نیاز عمل کرد، ولی غیر از کولر آبی و پنکه بقیه زیاد جالب نیستند. برای مسجد محل پنکه سقفی داشتیم. چند سال پیش هم یک کولر آبی خریدیم. این دو‌ساله که هوا خراب شده، مجبور شدیم یک اسپیلت هم بگیریم، ولی این آخری کار را خراب کرد!»
وی در ادامه می‌گوید: «هزینه گزاف برق، تعمیر و سرویس دشوار را در پی داشت؛ ضمن اینکه آزار و اذیت مردم توسط سرمای آن، خنک‌کنندگی فقط در یک نقطه محدود، پرتاب باد بسیار ضعیف، ظاهر به نسبت نازیبا و... همگی از معایب آن به شمار می‌روند. الان بیشتر مواقع خاموش است. به فکر افتادیم آن را بفروشیم و یک کولر آبی دیگر جایگزین کنیم.»
وسایل سرمایشی رایج در بازار
رمضانعلی آقابزرگ یک فروشنده وسایل سرمایشی به معرفی انواع وسایل سرمایشی پرداخته و به گزارشگر کیهان توضیح می‌دهد: «به جز کولر آبی، سیستم سرمایشی «وی ار اف» از جدیدترین سیستم‌های خنک‌کننده خانگی است که برای تهویه مطبوع استفاده می‌شود و به صورت یکپارچه برای گرمایش و سرمایش از آن استفاده می‌شود.
امروزه کولرهای گازی با پیشرفت تکنولوژی و وجود کمپرسورهای کم‌مصرف در بازار توانسته‌اند رده A در انرژی را به معنای بازدهی بالا به دست بیاورند.
کولر گازی علاوه بر آنکه به عنوان یکی از سیستم‌های خنک‌کننده خانگی شناخته می‌شود؛ می‌تواند کاربردهای دیگری هم مانند تعیین دمای محیط توسط کاربر، تنظیم رطوبت محیط، روشن و خاموش‌شدن اتوماتیک دستگاه، فیلتراسیون بسیار دقیق برای ذرات و گرد و غبار هوا و از بین بردن ویروس‌ها، باکتری‌ها و میکروب‌ها داشته باشد و همین موضوع هم موجب برتری این نوع از سیستم سرمایشی شده است.
سیستم سرمایشی چیلر به دو نوع تراکمی و جذبی تقسیم می‌شود که در نوع سیستم سرمایشی چیلر تراکمی، نیروی محرک توسط الکتریسیته تأمین شده و گاز موردنیاز از طریق کمپرسور متراکم شده و این گاز به کندانسور وارد و به وسیله آب و هوای محیط خنک شده و در نهایت به مایع تبدیل می‌شود.»
وی در تکمیل صحبت‌هایش می‌گوید: «سیستم سرمایشی مرکزی برای خانه به دلیل استفاده از تکنولوژی‌های روز مانند کمپرسور اینورتر که کم‌مصرف هم هستند و وجود فیلترهای تصفیه‌کننده هوا و اشغال نکردن فضای زیاد محبوبیت بسیاری دارد.
شکل قرار گرفتن دریچه فن‌ها در سیستم سرمایشی فن‌کوئل به این صورت است که از آنها می‌توان در قسمت‌های مختلف محیط مانند کف و سقف و دیوارها، استفاده کرد. در کنار مزایایی مانند سرمای مطبوع و نصب راحت فن‌کوئل و همچنین زیبایی که این سیستم سرمایشی دارد؛ اما از معایب آنها باید به نداشتن رطوبت کافی و خشک کردن محیط اشاره کرد و اینکه مانع از گردش هوای تازه به داخل محیط‌های بسته می‌شوند.»
نکاتی برای بازدهی بیشتر کولر آبی
بادگیر، قدیمی‌ترین نوع کولر آبی است که هزاران سال قبل در ایران ساخته شده است. این وسیله هوای بیرون از خانه را به درون خود کشیده و با کمک تشت آبی که درونش تعبیه شده هوای خنک را به داخل خانه هدایت می‌کند. امروزه نیز کولرهای آبی در اندازه‌های مختلف با ظرفیت‌های مختلفی تا حدود ۱۳٠٠٠ فوت مکعب در هر دقیقه ساخته می‌شوند. منظور از ظرفیت میزان هوادهی کولر است.
کولرهای آبی به خاطر قیمت پایین و کم‌مصرف بودن نسبت به اسپیلت‌ها، طرفد‌اران زیادی در بین مردم دارند، اما این دستگاه‌های خنک‌کننده برای مناطق گرم و خشک مناسب‌ترند، زیرا این سیستم میزان رطوبت موجود در هوا را افزایش می‌دهد و از این طریق باعث خنک شدن محیط می‌شوند.
امیر سنگانی یک تکنیسین کولرهای آبی به جز سرویس بموقع و اصولی کولر آبی که در صرفه‌جویی آب و برق و هزینه قبض منزلتان بسیار تأثیر دارد، موارد دیگری را جهت بالا رفتن بازدهی کولر آبی برایمان متذکر می‌شود.
وی به گزارشگر کیهان می‌گوید: «بدنه این دستگاه فلزی است، گرمای بیشتری نیز جذب می‌کند. ازاین‌رو دمای آب داخل کولر افزایش می‌یابد و سریع‌تر از حالت طبیعی تبخیر می‌شود. گرم بودن آب درون محفظه نیز از میزان تولید سرما می‌کاهد؛ بنابراین برای افزایش بازده انرژی کولر آبی می‌توان روی آن یک سایه‌بان قرار داد. معمولاً سایه‌بان‌هایی که برای افزایش راندمان کولر آبی به کار برده می‌شوند، از جنس پلی‌کربنات با مواد UV هستند. روکش UV علاوه بر جلوگیری از جذب اشعه خورشید، تمامی تابش‌های آن را نیز بازتاب می‌کند. برخی افراد علاوه بر نصب سایه‌بان از پوشش‌های حصیری دورتادور کولر نیز استفاده می‌کنند. این تورها از اجتماع گردوغبار در داخل کولر جلوگیری کرده و با مرطوب کردن آنها دستگاه باد خنک‌تری را تولید می‌کند.»
وی در ادامه می‌افزاید: «یکی دیگر از نکات مهم در افزایش بازده کولر آبی، محل نصب آن است. از قرار دادن سیستم در کنار دودکش و خروجی تهویه استفاده شده در سرویس‌های بهداشتی باید خودداری کرد. زیرا دمای ناشی از آنها باعث تبخیر زودهنگام آب درون کولر خواهد شد. همچنین بوی نامطبوع فاضلاب می‌تواند از طریق کولر به درون خانه هدایت شود که در اغلب موارد منجر به بروز بیماری خواهد شد. برای افزایش راندمان کولر آبی باید آن را در مکانی با حداقل میزان تابش آفتاب و در مسیر جریان هوا قرار داد. برای افزایش بازده کولر آبی نباید کانال‌های آن را بیش از حد طولانی و پیچ‌درپیچ طراحی کرد؛ بنابراین افرادی که در آپارتمان زندگی می‌کنند، باید کولر را در تراس نصب کنند. کانال‌های طولانی میزان فشار هوا را کاهش می‌دهند. ازاین‌رو باد کمتری به داخل خانه‌ها هدایت می‌شود. پیچ‌وخم‌های زیاد در مسیر کانال نیز جریان هوا را منحرف کرده و میزان سرمای تولیدی را کاهش می‌دهند.»
این کارشناس وسایل سرمایشی از عواملی چون بررسی آب درون محفظه کولر به منظور جلوگیری از سوختن موتور، بستن دریچه‌های کانال‌های بلااستفاده، روشن کردن پمپ قبل از موتور، استفاده از پدهای سلولزی به جای پوشال‌های قدیمی و باز گذاشتن پنجره به این دلیل که کولرهای آبی رطوبت هوا را افزایش می‌دهند. از این رو جهت جلوگیری از دم کردن محیط و افزایش بیش از حد رطوبت هوا باید یک راه خروجی برای جریان باد در نظر گرفته شود. این راه خروجی می‌تواند یک پنجره کوچک باشد؛ به عنوان راهکارهایی برای افزایش بهره‌وری در کولر آبی یاد می‌کند.
کنترل سامانه‌های سرمایشی تهران از دور
کامبیز ناظریان مدیرعامل توزیع برق پایتخت اعلام می‌کند: «از هر دو واحد مسکونی در شهر تهران یک واحد مشمول دریافت پاداش ریالی مدیریت مصرف برق شده است.»
وی با اعلام اینکه بالغ بر 50 درصد از مشترکان خانگی شهر تهران مشمول دریافت پاداش ریالی مدیریت مصرف برق شده‌اند، می‌گوید: «مجموع رقم پاداش تخصیص‌داده شده به مشترکان خانگی برق در شهر تهران که موفق شده‌اند مصرف برق خود را نسبت به سال گذشته کاهش دهند، به رقم قابل‌توجه 145 میلیارد تومان بالغ شده که نشان‌دهنده همکاری قابل ملاحظه تهرانی‌ها در اجرای طرح مدیریت مصرف برق در ساعات اوج بار بوده است.»
مدیرعامل توزیع برق پایتخت با قدردانی از همکاری قابل تقدیر تهرانی‌ها این همراهی را اقدامی مؤثر در حفظ پایداری شبکه توزیع برق سراسر کشور و تأمین انرژی موردنیاز هم‌وطنان دانسته و می‌گوید: «امید داریم با تداوم این همکاری تا پایان فصل گرما شاهد کوچک‌ترین اختلالی در تأمین برق مشترکان نباشیم.»
وی تعداد قبوض مشمول پاداش را در شهر تهران در حدود دو میلیون قبض عنوان کرده و می‌گوید: «میانگین کاهش مصرف برق توسط مشترکانی که مشمول پاداش شده‌اند در شهر تهران حدود 25 درصد بوده است.»
مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق تهران بزرگ با اشاره به این که افزایش کلی مصرف برق در کشور تمامی رکوردهای ثبت شده پیشین را شکسته است، می‌افزاید: «در چنین شرایطی بدون شک همراهی مشترکان خانگی توانسته است نقشی قابل ملاحظه در کنترل شرایط مزبور و حفظ پایداری شبکه انرژی داشته باشد و این مهم همراه با تلاش‌های شبانه روزی فعالان صنعت برق کشور و همچنین همکاری مشترکان صنعتی و اداری، به روشن نگاه داشتن چراغ خانه‌های هموطنانمان کمک کرده است.»
کامبیز ناظریان، مدیریت مصرف برق در بخش اداری و تجاری را در کنترل بار شبکه توزیع برق کلان‌شهر تهران بسیار مؤثر دانسته و ضمن قدردانی از همکاری قابل توجه این دسته از مشترکان می‌گوید: «در راستای استفاده از دانش روز و سرعت در اجرای برنامه‌های مدیریت بار، طبق توافق حاصل شده سامانه‌های سرمایشی بالغ بر 320 مشترک بزرگ شهر تهران مجهز به هدایتگرهای ویژه شده‌اند تا از این طریق عملکرد سامانه‌های سرمایشی این مشترکان در ساعات اوج مصرف توسط کارشناسان توزیع برق پایتخت کنترل شود.» گفته شده با استفاده از این فناوری، روزانه به صورت متوسط 20 مگاوات از مصرف برق پایتخت کاهش پیدا می‌کند.